Po Jedwabnem Anatomia pamięci funkcjonalnej

Piotr Forecki świetnie rozpoznał procedury manipulowania, maskowania czy mistyfikowania pamięci o Zagładzie w różnych obszarach polskiego dyskursu publicznego. Swobodnie porusza się po ogromnym i zróżnicowanym materiale źródłowym: od gazet i czasopism po film, radio i telewizję; od dokumentów parlamentarnych, przez akty prawne do podręczników szkolnych. Odsłania przed czytelnikami zarówno myślowy rodowód, jak i mechanizmy tego, co określa zapożyczonym z nowej humanistyki terminem backlash. Pod tym pojęciem kryją się bowiem działania mające charakter kontruderzenia, będące ofensywną reakcją obronną na wszystko, co zagraża jedynie słusznym wzorcom pamięci historycznej i tożsamości narodowej. Autor uważnie śledzi konsekwencje debaty, jaka rozpoczęła się po publikacji książki Jana Tomasza Grossa o zbrodni w Jedwabnem i pokazuje wielką mobilizację uczonych, publicystów, polityków, instytucji państwa i Kościoła - by powrócić do tego, co było przed Grossem, a jego samego zneutralizować i unieważnić. Ta obrona przez atak ma swoje słowa klucze: „patriotyzm afirmatywny” przeciwko „patriotyzmowi krytycznemu”; „wspólnota dumy” przeciwko pedagogice wstydu”: Na straży heroiczno-martyrologicznego snu o Bezgrzesznej stoją już nie tylko ludzie, lecz także instytucje państwa. Książka Foreckiego budzi nas z tego snu do dorosłego życia na jawie.
prof. dr hab. Jacek Leociak
(Instytut Badań Literackich PAN,
Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN)


Piotr Forecki, doktor nauk humanistycznych, politolog w Zakładzie Kultury Politycznej Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Główne kierunki badań i zainteresowań naukowych: polska pamięć Zagłady, dyskursy antysemickie, współczesne reprezentacje Zagłady w kulturze popularnej, oblicza polskiego nacjonalizmu. Autor książki Od „Shoah” do Strachu Spory o polsko-żydowskq przeszłość i pamięć w debatach publicznych oraz artykułów publikowanych na tamach różnych czasopism naukowych, m.in. Zagłada Żydów. Studia i Materiały”:
Studia Litteraria et Historica”: „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”: Przegląd Politologiczny”: Poznańskie Studia Polonistyczne”:
Współredaktor serii „Geschichte Erinnerung — Politik. Studies in History, Memory and Politics” w wydawnictwie Peter Lang.