Wielki zwrot. Ewolucja lewicy i odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskiego 1956-1976

Historia ewolucji lewicowej niezależnej myśli opozycyjnej w Polsce

"Wielki zwrot" to historia ewolucji lewicowej niezależnej myśli opozycyjnej w Polsce od Października ‘56 do powstania KOR-u w 1976 roku. Nie jest to książka o działaniu, ale raczej o pisaniu wyzwalającym przyszłe działanie, czyli o tekstach L. Kołakowskiego, B. Cywińskiego i J. Strzeleckiego, J. Kuronia i A. Michnika, o listach protestacyjnych, publicystyce „Po Prostu” paryskiej „Kultury” i „Aneksu”. O wielkim ruchu intelektualnym przygotowującym podłoże do narodzin opozycji demokratycznej lat 70. i ruchu Solidarności.

Przezwyciężenie komunistycznej opresji wymagało od polskich inteligentów o lewicowych poglądach nie tylko odejścia od marksizmu lecz także wypracowania nowego języka, który jednocześnie opisze ich położenie i przygotuje grunt do zmian. W trakcie tych poszukiwań niepokorni lewicowi inteligenci zaczęli nawiązywać kontakty ze środowiskami katolickimi, przede wszystkim z osobami skupionymi wokół warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, i doceniać znaczenie Kościoła w walce z totalitarnym systemem. Wypracowana wówczas teoria społecznej samoorganizacji bardzo dobrze sprawdziła się w praktyce, nie tylko przyczyniając się do obalenia komunizmu, ale też stając się „trwałym elementem współczesnej myśli społecznej i filozofii politycznej w skali globalnej”.