Po Zagładzie. Praktyki asymilacyjne ocalałych jako strategie zadomawiania się w Polsce (1944/45-1950)

Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu – tych, którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany nazwiska oraz zawieranie małżeństw polsko-żydowskich. Skupia się przy tym na okresie tużpowojennym, jak najdokładniej jednak odtwarzając kontekst wojenny i przedwojenny.

"Jedną z najważniejszych zalet tej rozprawy jest subtelność i wrażliwość metodologiczna, z jaką Autorka przystępuje do badania: poszukując prawidłowości w zachowaniach indywidualnych i zbiorowych, zdołała uniknąć uproszczeń czy pospiesznych uogólnień i wydobyć złożony charakter intymnych motywacji i zachowań, a także – co bardzo istotne – ujawnić wymiar procesualny, dynamikę i uwarunkowania decyzji podejmowanych przez ocalałych. […]

Przeprowadzona przez Ewę Koźmińską-Frejlak analiza ma charakter interdyscyplinarny (łączy elementy socjologii, historii społecznej, antropologii afektów), obejmuje zarówno interpretację danych statystycznych, jak studium przypadków, co owocuje obrazem nieredukcjonistycznym, wielowymiarowym, zarazem odkrywczym i otwierającym dalsze perspektywy badawcze".

Piotr Laskowski