Książka kompleksowo omawia tę część systemu zabezpieczenia społecznego, jaką jest pomoc społeczna. Mowa tu nie tylko o pomocy finansowej, ale też rzeczowej czy usługowej. Jej celem jest pomoc człowiekowi znajdującemu się w trudnej sytuacji życiowej, której samodzielnie przezwyciężyć nie może. Świadczenia często pobierane okresowo umożliwiają mu zaspokojenie podstawowych potrzeb bytowych.
W publikacji omówiono m.in. następujące zagadnienia:
• warunki, jakie trzeba spełniać, aby otrzymać określoną formę pomocy (z podstawowym kryterium, jakim jest dochód – jak go ustalić, obliczyć, udokumentować), oraz powody, z których uprawniony traci prawo do pomocy społecznej;
• świadczenia pieniężne: zasiłek stały (wysokość, okres zasiłkowy, omówienie zakazu łączenia świadczeń), zasiłek okresowy, zasiłek celowy (zakres pomocy, postacie zasiłku: przyznany w zw. z losowym zdarzeniem, klęską żywiołową, bilet kredytowany), pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie (m.in. dla osób opuszczających placówki socjalne różnego typu – porównanie warunków uzyskania pomocy w zależności od placówki i okresu pobytu w niej), na kontynuowanie nauki; kiedy pomocy się nie udziela albo zawiesza jej udzielanie;
• świadczenia niepieniężne: posiłki, schronienie, mieszkanie chronione, ośrodki wsparcia – pomoc dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, środowiskowe domy pomocy społecznej dla osób zaburzeniami psychicznymi, pobyt w domu pomocy społecznej;
• procedury w sprawach poszczególnych świadczeń, weryfikację świadczeń (w tym świadczenia nienależnie pobrane, zwrot świadczeń);
• zasady tworzenia domów pomocy społecznej; prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym i starszym;
• zasiłek pielęgnacyjny: kto jest uprawniony, przesłanki nabycia prawa do zasiłku – m.in. orzeczenie o niepełnosprawności, jej stopień, wysokość zasiłku;
• świadczenie pielęgnacyjne: kto jest uprawniony (omówienie dla poszczególnych podmiotów), warunki nabycia, opieka nad niepełnosprawnym (rezygnacja z zatrudnienia, niepodejmowanie zatrudnienia a status osoby bezrobotnej), przesłanki utraty uprawnienia, prawo do wcześniejszej emerytury; prawo do świadczeń na pokrycie wydatków związanych z opieką nad niepełnosprawnym za granicą;
• świadczenie wychowawcze (Program 500+): warunki nabycia, procedura, składanie wniosków, okres pobierania, dodatek dla rodzin zastępczych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka;
• piecza zastępcza: rodzaje pieczy i jej finansowanie oraz zasady umieszczania dzieci w pieczy zastępczej;
• koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego: m.in. zasada jednego ustawodawstwa, niekumulowanie świadczeń, decyzja o przyznaniu świadczenia w sytuacji podlegania ustawodawstwu innego państwa, reguły pierwszeństwa wypłaty świadczeń rodzinnych;
• specjalny zasiłek opiekuńczy: sytuacja osoby sprawującej opiekę i wymagającej opieki;
• dodatki mieszkaniowe: kiedy przysługują, w jakiej wysokości; procedury przyznawania, wypłaty, wstrzymania i zwrotu dodatku;
• świadczenia z funduszu alimentacyjnego: warunki nabycia prawa do świadczeń, procedura przyznawania i wypłaty (organ właściwy ws. przyznania świadczenia, okres wypłaty, nienależnie pobrane i zwrot – procedura ustalania); działania wobec dłużników alimentacyjnych;
• ochrona osób doświadczających przemocy w rodzinie: procedura "Niebieskiej Karty", odebranie dziecka przez pracownika socjalnego, zaświadczenie lekarskie dla ofiary przemocy, zadania jednostek samorządu terytorialnego – gminne zespoły interdyscyplinarne;
• wymagania, jakie musi spełniać pracownik socjalny (kwalifikacje i specjalizacja w zawodzie), uprawnienia;
• niektóre rozdaje wsparcia, m.in.: zasiłki dla opiekunów, pomoc kobietom w ciąży, osobom uzależnionym, pomoc socjalna dla uczniów i studentów, wsparcie w ramach Karty Dużej Rodziny, dodatek energetyczny (pomoc nisko uposażonym w wydatkach na energię), nieodpłatna pomoc prawna;
• dla każdego rodzaju świadczenia – wzory dokumentów.
Wydanie drugie zostało rozszerzone o omówienie licznych nowelizacji prawa zabezpieczenia społecznego oraz ich aktualnej wykładni, wzbogaconej najnowszym orzecznictwem sądowym. Uwzględnia ono zmiany dotyczące:
• zasad ustalania opłaty za pobyt w domach pomoc społecznej i zwalniania z odpłatności,
• przyznawania usług opiekuńczych w trybie pilnym,
• funkcjonowania mieszkań chronionych, schronisk dla osób bezdomnych i centrów usług społecznych,
• awansu zawodowego i ocen okresowych pracowników socjalnych,
• organu właściwego w sprawach koordynacji świadczeń,
• przyznawania świadczenia wychowawczego i świadczeń z funduszu alimentacyjnego,
• zsynchronizowania działań zmierzających do walki z różnymi typami uzależnień behawioralnych,
• zwiększenia bezpieczeństwa ofiar przemocy w rodzinie oraz mechanizmu izolacji sprawcy od ofiary,
• nowych regulacji służących szeroko rozumianemu wsparciu rodziny, w tym ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym, świadczenia „Dobry start”, programu dożywiania „Posiłek w szkole i w domu” oraz wsparcia kobiet w ciąży i rodzin w ramach tzw. ustawy „Za życiem”,
• kryteriów dochodowych i zasad ustalania dochodu,
• interpretacji przepisów regulujących świadczenia nienależnie pobrane,
• wpływ rozwoju nowych technologii na procedurę administracyjną i usprawnień w zakresie samodzielnego pozyskiwania przez organ informacji niezbędnych do wydania decyzji.
Adresatami publikacji są:
• ośrodki pomocy społecznej: ops-y, mops-y (na poziomie gminy), powiatowe centra pomocy rodzinie, regionalne ośrodki pomocy społecznej (na poziomie wojewódzkim),
• placówki resocjalizacyjne,
• placówki wychowawcze,
• domy pomocy społecznej,
• placówki zapewniające całodobową opiekę,
• ośrodki wsparcia,
• poradnie specjalistyczne,
• ośrodki kształcące kadry pracowników socjalnych,
• kuratorzy,
• organizacje współpracujące (fundacje, stowarzyszenia) w dziedzinie pomocy społecznej,
• organizacje pożytku publicznego,
• kancelarie prawnicze specjalizujące się w omawianej tematyce,
• sądy rodzinne i administracyjne,
• samorządowe kolegia odwoławcze,
• studenci nauk społecznych i administracji.
