Przejmujące losy „białych niewolnic”, kobiet z najniższego szczebla hierarchii służby domowej. Tych, których w przedwojennej Polsce było najwięcej. Zatrudniane przez mieszczaństwo wiejskie dziewczęta zaczynały służbę mając często 15 lat. Nie miały prawa do urlopu i wypoczynku, pracowały od świtu do nocy za grosze. Joanna Kuciel-Frydryszak zagląda do ich maleńkich pokoików w eleganckich kamienicach, przypatruje się, co robią, gdy mają wychodne, obserwuje je przy kuchennej pracy, współczuje, gdy muszą oddać swoje często nieślubne dzieci. Ale praca służącej to mimo wszystko awans i dotknięcie lepszego świata. Dla niektórych służba stanie się przygodą życia. Inne w rodzinie chlebodawców znajdą przyjaciół i opiekunów.
W galerii służących pojawiają się zarówno te, które zapisały się w historii: Anna Kaźmierczak, prababcia kanclerz Angeli Merkel, Teosia Pytkówna, żona Stanisława Wyspiańskiego, Aniela „Ciemna”, która wymyśliła końcówkę Ferdydurke, komunistka Etla Bomsztyk, jak i te bezimienne. Zobaczymy je także podczas drugiej wojny światowej, gdy heroicznie będą pomagać swoim chlebodawcom.
Służące do wszystkiego to także opowieść o stosunkach klasowych oraz o potrzebie dominacji lepiej urodzonych nad biedakami. To momentami zabawna, a czasem gorzka lektura. Na pewno zaś ważna. „Wspaniała! Tak wiele mówi o korzeniach naszego społeczeństwa, o wyzysku, uległości kobiet akceptujących swój niewolniczy los, ale i o sile ludzkich uczuć, zdolnych przekroczyć klasowe podziały. Dla mnie szczególnie wzruszająca, bo moja niania, która mogłaby być bohaterką tej książki, była jedną z najważniejszych osób mego dzieciństwa. Autorka wykonała ogromną pracę, dziękuję”!
Agnieszka Holland
„Z reguły nie mają nazwisk, często nawet imion. A przecież to one wyprasowały te białe koszule sławnych mężczyzn, których zdjęcia pamiętamy ze szkolnych podręczników. Służące. Nic dziś o nich nie wiemy, a one kiedyś wiedziały wszystko. Kuciel-Frydryszak pozwala nam zajrzeć do miejsca, które historycy dotąd omijali: do „służbówki”. Świetna lektura, otwiera oczy”!
Wojciech Orliński
Joanna Kuciel-Frydryszak – absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim, dziennikarka. Autorka biografii Słonimski. Heretyk na ambonie, nominowanej w najważniejszych konkursach na Historyczną Książkę Roku – im. K. Moczarskiego i O. Haleckiego, oraz bestsellerowej biografii Kazimiery Iłłakowiczówny Iłła (Marginesy 2017), nominowanej do Nagrody im. Józefa Łukaszewicza.
Opis księgarni
Joanna Kuciel-Frydryszak, wnikliwie badając przełomowe chwile w życiu tych niewidocznych bohaterek, pozwala nam zrozumieć skomplikowane relacje, jakie tworzyły z ich chlebodawcami. Bez romantyzmu pokazuje surowe realia ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa, a jednocześnie podkreśla ich godność, determinację i czasem niewytłumaczalną lojalność wobec swoich panów. W tych opowieściach odnajdziemy wszystko - od niewiarygodnej krzywdy, przez najdrobniejsze gesty dobroci, po niespodziewane zwroty akcji, które zmieniają bieg ich losów.
Kuciel-Frydryszak wykorzystuje swoje umiejętności badawcze i literackie, aby stworzyć pełne współczucia portrety kobiet, które były nie tylko świadkami, ale również uczestniczkami znaczących wydarzeń w historii Polski. "Służące do wszystkiego" to nie tylko porywająca lektura, ale także ważny wkład do naszego zrozumienia historii i społeczeństwa.
To szczególne osiągnięcie autorki polega na tym, że potrafiła odnaleźć i ożywić te często zapomniane postaci, dając im głos i miejsce w narracji historycznej. Ta książka jest hołdem dla nieznanego legatu kobiet, które pomimo niewielkich szans na awans społeczny, wykazały niezłomność i odwagę, przetrwały i odniosły sukcesy, które były często niewidoczne dla innych. To porywająca i pełna realizmu lektura, która zmusza do refleksji nad kwestią klas społecznych i dynamiką władzy.
