„Życzę Ci krótkimi wyrazy, byś nie padł ofiarą zarazy” Epidemie w piśmiennictwie XIX wieku

Sytuacje graniczne, jakimi są choroby, epidemie, lęk przed cierpieniem fizycznym i psychicznym, zagładą (jednostki, wspólnoty), od starożytności budziły grozę, pobudzały do szukania przyczyn w świecie realnym i pozazmysłowym (np. jako kara czy dopust sił nadprzyrodzonych). Efektem zmierzenia się z egzystencjalnymi koniecznościami były rozmaite próby opisu, wytłumaczenia przyczyn, przewidywanie i odkrywanie symptomów, dochodzenie do sensu owych niepożądanych a jednocześnie nieodwołalnych wydarzeń. Wywoływały ekstremalne reakcje; od całkowitej negacji aż po rezygnację i przyjęcie realiów zmuszające do konsolidacji wszelkich sił i sposobów do walki z zagrożeniami. Sytuacje graniczne w „pamięci świata” były pretekstem do rozkwitu przemyśleń natury etycznej, filozoficznej, religijnej oraz inspiracją do szukania skutecznych remediów. Zostały uwiecznione piórem kronikarzy, twórców wszystkich dziedzin sztuki, nauki i wszelakich sposobów ekspresji. Wiek XIX zyskał wiele metaforycznych przydomków: wiek pary, wiek postępu, piękny wiek to tylko niektóre wskazujące na ogromne nadzieje pokładane w rozkwicie wynalazczości i dominancie rozumności, prymacie nauki. A jednak entuzjastów „szkiełka i oka” nie ominęły wyzwania sytuacji granicznych dawnych wieków i znacznie mniej racjonalistycznych przodków. Przedmiotem publikacji są XIX wieczne teksty, druki ulotne, literatura użytkowa, będące świadectwem doświadczenia zaraz, chorób zakaźnych i epidemii oraz zmagań z nimi wraz ze środkami i sposobami prewencji zaskakująco analogiczne do czasu pandemii koronawirusa, która stała się wyzwaniem człowieka XXI wieku.