Magdalena Loska

Biografia autorstwa Tracy Borman ukazuje nie tylko makiawelicznego polityka, lecz także lojalnego sługę, wspaniałego przyjaciela i rewolucjonistę, który odmienił oblicze XVI-wiecznej Anglii. Thomas Cromwell był odpowiedzialny za kasatę zakonów w królestwie, zniszczenie kościołów i dzieł sztuki. Oskarżano go o zamordowanie Katarzyny Aragońskiej i skazanie Anny Boleyn. A jaka jest prawda? To historia najbardziej zaufanego doradcy Henryka VIII – prawnika, księgowego i najemnika, który obiecał uczynić angielskiego władcę najbogatszym monarchą w Europie. To dzieje syna prostego kowala, który wspiął się na szczyt politycznej kariery, by skończyć na szafocie. „Czy poznanie prawdy o Cromwellu w ogóle jest możliwe? Od dawna wśród historyków panuje pogląd, że pokaźny zbiór listów Cromwella może jedynie służyć za punkt wyjścia do jego oceny jako osoby publicznej, a materiały na temat jego życia prywatnego, charakteru, przekonań i poglądów są w najlepszym razie fragmentaryczne. Tymczasem, przygotowując się do pisania biografii Cromwella, odkryłam, jak bardzo w tej kwestii się mylono. Gdy zestawimy fragmenty listów Cromwella, jego notatki i rachunki skonfiskowane przy aresztowaniu, zaczyna się rysować fascynujący i niesłychanie intymny portret najważniejszego ministra króla Henryka VIII”.

Niniejsza książka uznawana jest za najlepsze jednotomowe opracowanie dotyczące XVII-wiecznej Anglii. Autorzy udowadniają, że Stuartowie niesłusznie znaleźli się w cieniu swoich wielkich poprzedników, a ich losy są równie burzliwe i intrygujące jak dzieje dynastii Tudorów. Okres panowania Stuartów to nie tylko czas wojen domowych – wielkiego Cromwella, rewolucji i tragicznych losów Karola I. Za rządów szkockiej dynastii Anglia rozpoczęła ekspansję kolonialną, stała się europejskim mocarstwem i doprowadziła do unii realnej ze Szkocją, tworząc Królestwo Wielkiej Brytanii. Wydanie to zostało starannie przejrzane i uaktualnione przez Petera Gaunta. Uwzględnia nowe osiągnięcia naukowe i zmieniające się trendy w badaniach nad epoką Stuartów. Zostało poszerzone o kluczową tematykę, jak między innymi: ekonomiczne, religijne i społeczne tło epoki pierwszych Stuartów, istotne wydarzenia zbrojne oraz spory dotyczące angielskiej wojny domowej, podboje kolonialne, polityka zagraniczna i wojny prowadzone poza granicami kraju oraz znaczące wydarzenia, jakie nastąpiły w Szkocji i Irlandii. Barry Coward był wykładowcą historii w Birkbeck College na Uniwersytecie Londyńskim i autorem licznych publikacji, między innymi monografii Oliver Cromwell (2000) czy dzieła The Cromwellian Protectorate (2002). Peter Gaunt jest profesorem specjalizującym się wczesną nowożytnością na Uniwersytecie w Chester. Obecny prezes i były przewodniczący Towarzystwa Cromwellowskiego (The Cromwell Association). Jego dotychczasowe publikacje to między innymi The English Civil War: A Military History (2014) i napisana wspólnie z Barrym Cowardem praca English Historical Documents, 1603–1660 (2010).

Śmierć monarchy często oznaczała dramatyczny zwrot w historii królestwa – niosła zasadniczą zmianę polityczną, wywoływała kryzys dynastyczny, a nawet wojnę domową. Śmierć królów Michaela Evansa prezentuje udowodnione fakty oraz legendy na temat tego, jak w średniowieczu ginęli władcy Anglii. W ciekawy sposób opisuje ceremonie i zwyczaje funeralne na dworze, ale przede wszystkim przedstawia, w jaki sposób ówcześni interpretowali śmierć króla, zwłaszcza jeśli następowała ona nagle. Dzięki temu czytelnik otrzymuje fascynujący obraz poglądów i wyobraźni średniowiecznego społeczeństwa angielskiego, z całym bogactwem symboliki, jaka przynajmniej w części zachowała się do dziś.

Nieślubne dzieci, niewierne królowe, dotknięci impotencją królowie, na których barkach spoczywają losy całej dynastii. Seks i narodziny dzieci całkiem dosłownie stanowiły dla Tudorów kwestię życia lub śmierci — Elżbieta z Yorku zmarła w wyniku powikłań poporodowych, dwie żony Henryka VIII ścięto za zdradę małżeńską, a dobrowolne dziewictwo Elżbiety I stało się sygnałem zapowiadającym upadek dynastii. Amy Licence zaznajamia czytelnika z okolicznościami narodzin dwóch synów Elżbiety York, Artura i Henryka, późniejszym małżeństwem Katarzyny Aragońskiej z obu mężczyznami, informacjami na temat pozostałych pięciu żon Henryka VIII oraz jego kochanek, a także życia seksualnego jego córek. Książka zawiera szczegółowe omówienie doświadczeń wszystkich wspomnianych kobiet, od kwestii płodności, zapłodnienia i ciąży poprzez wydarzenia w zaciszu komnat, w których rodziły, aż po macierzyństwo i śmiertelność potomstwa w wieku niemowlęcym.