Leszek Kwiatkowski

W tej ekscytującej powieści Amos Oz wraca do świata znanego z jego najbardziej lubianych książek, m.in. "Mojego Michaela" ("Mojego Michała") i "Opowieści o miłości i mroku" – do przeciętej murem Jerozolimy z połowy dwudziestego wieku. Subtelna i ujmująca historia miłosna wpisana jest w zimowy krajobraz miasta i w wydarzenia schyłkowej epoki Ben Guriona. Wraz z bohaterami Oz poddaje odważnej analizie samą decyzję o utworzeniu państwa żydowskiego oraz wojny, które nastąpiły w ślad za nią. Stawia pytanie, czy można było obrać całkiem inną drogę historyczną – drogę tych, których potępiono jako zdrajców.

Mieszkańcy odciętej od świata wioski żyją w strachu przed nocą i pobliskim lasem. Przed wieloma laty bowiem, gdy dorośli byli jeszcze dziećmi, nocą zniknęły z wioski wszystkie zwierzęta. Dla dzieci to tylko powtarzana cicho historia. O wydarzeniach owej nocy wiadomo jedynie, że za zniknięcie zwierząt odpowiada demon Nehi. Maja i Mati zbierają się na odwagę i zapuszczają w las, by odkryć prawdę o zwierzętach i o Nehim. Historię wyprawy Mai i Matiego ku prawdzie można odczytać na kilka sposobów: jako współczesną bajkę adresowaną zarówno do dzieci, jak i do dorosłych, przypowieść o losie outsiderów w nietolerancyjnym społeczeństwie lub krytykę relacji historycznych zaciemniających obraz rzeczywistości. Amos Oz to jeden z najciekawszych pisarzy współczesnych. Jego książki przełożono na 36 języków. Debiutował w 1965 r. tomem opowiadań Tam, gdzie wyją szakale. Polski czytelnik zna m.in. jego powieści Mój Michał, Dotknij wiatru, dotknij wody, Czarna skrzynka (Prix Femina Etranger), Poznać kobietę, Nie mów noc, Opowieść o miłości i mroku (Prix Culture 2004), szkice literackie Na Ziemi Izraela oraz eseistykę. W 1996 roku REBIS wydał jego książkę Aż do śmierci. Od kilku lat Oza wymienia się wśród kandydatów do Nagrody Nobla.

Osiem nowych, przeplatających się opowiadań, w których Amos Oz powraca duchem do miejsca i czasu, z których wyrosła jego twórczość. Wśród swoich to lektura przejmująca, hipnotyzująca, przedstawione sytuacje i postacie są niezwykle realistyczne, dzięki czemu pozwalają zajrzeć poza zasłonę czasu i kultury, a zarazem, jak zwykle u Oza, dotykają doświadczeń uniwersalnych i ważnych – spraw, o których zazwyczaj się nie rozmawia. Akcja ośmiu opowieści rozgrywa się w kibucu pod koniec lat pięćdziesiątych, to jest w miejscu i czasie, w których Amos Oz przeżywał młodość i dojrzewał do pierwszych literackich kroków. Są to portrety postaci snujących intymne marzenia i doznających bolesnych doświadczeń – lęku, niespełnionych nadziei i tęsknot, poczucia straty – pozostających w cieniu tyleż śmiałego, ile naiwnego marzenia syjonistycznych pionierów o stworzeniu nowego człowieka i społeczeństwa. Spod sielankowego obrazu wyłania się ułomna ludzka natura, przewijają się charakterystyczne dla Oza motywy – osamotnienie, niemożność nawiązania autentycznych więzi. Amos Oz, eseista, prozaik i publicysta, najpoczytniejszy na świecie izraelski pisarz. Studiował literaturę i filozofię na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Walczył w wojnie sześciodniowej oraz w wojnie Jom Kipur. Od lat działa na rzecz pokoju między Izraelem a Palestyńczykami. Został uhonorowany literacką Nagrodą Izraela oraz licznymi nagrodami międzynarodowymi, a jego książki przełożono na trzydzieści siedem języków. Od kilku lat wymienia się go wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla.

Każdy, kto kiedykolwiek zastanawiał się, jak pisarz kreśli postaci, i chciał zgłębić tajniki jego pracy, będzie miał okazję przyjrzeć się warsztatowi pisarskiemu od podszewki. Rymy życia i śmierci bowiem to fascynująca „opowieść o snuciu opowieści”. Oz, przedstawiając kilka godzin z życia anonimowego pisarza mieszkającego w Tel Awiwie, który przesiaduje w kawiarni, spotyka się z czytelnikami, spaceruje ulicami nocnego miasta, pozwala nam wniknąć w demiurgiczną wyobraźnię twórcy. Pisarz, obserwując i wyławiając z tłumu poszczególne osoby, nadaje im imiona i wymyśla biografie. Łącząc barwne szczegóły, splatając z pozoru oderwane od siebie wątki, tka gęstą materię życia w całej jego różnorodności. Amos Oz, z charakterystyczną dla siebie wrażliwością i wnikliwą znajomością ludzkiej natury, pokazując nam proces powstawania fabuły, jednocześnie pozwala nam o tym zapomnieć i dać się porwać opowieści. Amos Oz to jeden z najciekawszych współczesnych pisarzy. Polski czytelnik zna m.in. jego powieści Mój Michał, Czarna skrzynka (Prix Femina Etranger), Opowieść o miłości i mroku (Prix Culture 2004), szkice literackie Na ziemi Izraela oraz eseistykę. DW REBIS wydał jego książki Aż do śmierci i Nagle w głębi lasu. Od kilku lat Oza wymienia się wśród kandydatów do Nagrody Nobla. W ubiegłym roku zaś otrzymał prestiżową hiszpańską Nagrodę Księcia Asturii.