Błażej Ciarkowski

Porywająca podróż po łódzkiej mapie stworzonej z faktów i mitów, historii i literackiej fikcji. Na przestrzeni ostatnich dwustu lat Łódź była „miastem amerykańskim” i „ziemią obiecaną”. „Czwartą stolicą” i „ostatnim nieodkrytym miastem”. „Polskim Manchesterem” i „miastem przeklętym”. Miastem „bez historii” i „miastem czterech kultur”. Była czerwona, robotnicza, szara, kreatywna. Łódź jest miastem innym niż wszystkie. Chyba najbliżej jej do Gdyni, chociaż nie posiada tej specyficznej aury utkanej z ogólnonarodowego mitu. Podobnie jednak jak nadbałtyckie „okno na świat” stanowiła niegdyś krainę nieograniczonych możliwości, gdzie z dnia na dzień wzrastały i upadały wielomilionowe fortuny. „Łódź. Ziemia wymyślona” to moja podróż przez historie Łodzi. Historie, a nie historię, bowiem było ich wiele, niemal tyle, ile osób, które podjęły się niełatwego zadania „opowiedzenia miasta”. To wędrówka przez gąszcz legend, mitów, historycznych faktów, prawd i półprawd. Wędrówka po mieście, które istnieje na tyle, na ile istnieją postaci je opisujące" Błażej Ciarkowski

Jak dziś wyglądałaby Łódź, gdyby udało się zrealizować śmiałe koncepcje z XX wieku? Czy byłaby nowoczesną metropolią z reprezentacyjnymi gmachami i drapaczami chmur w centrum? Z muzeum sztuki z widokiem na park i staw, kolejką linową nad ZOO, oryginalnym hotelem w kształcie ogromnego statku? Czy wędrowalibyśmy zadaszoną ulicą Piotrkowską?Książka Błażeja Ciarkowskiego umożliwia przegląd najważniejszych niezrealizowanych projektów i koncepcji architektonicznych ostatniego stulecia. Stanowią one świadectwo kreatywności projektantów oraz ambicji lokalnych władz. Bogato ilustrowana publikacja pozwala zobaczyć, w jak niesamowitej przestrzeni mogliby żyć dziś łodzianie, gdyby… udało się zrealizować choć część projektów wybitnych architektów wizjonerów.

Miastoprojektanci. Łódzcy architekci w czasach PRL-u to historia wybranych architektów, tytułowych „miastoprojektantów”. Po zakończeniu II wojny światowej przybywali do miasta z różnych stron kraju, aby budować „drugą Łódź”. Stanowili barwną mozaikę postaci, które ukształtowały różne okoliczności, ośrodki i uczelnie. Razem tworzyli nowoczesne oblicze „miasta włókniarzy”, które marzyło o tym, by zrzucić z siebie odium ośrodka przemysłowego i stać się pełnoprawną metropolią. W kolejnych rozdziałach przedstawione zostały sylwetki projektantów i zespołów projektowych, które wywarły niezaprzeczalny wpływ na kształt łódzkiej architektury: Heleny i Jerzego Kurmanowiczów, Janusza Wyżnikiewicza, Aleksandra Zwierko, Krystyny Krygier, Pracowni nr 3 (Krystyna Greger, Zdzisław Lipski, Andrzej Owczarek, Jakub Wujek), Bolesława Kardaszewskiego oraz Jerzego Samujłło.

Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, autorstwa Błażeja Ciarkowskiego z Politechniki Łódzkiej i Krzysztofa Stefańskiego z Uniwersytetu Łódzkiego, jest pierwszym, nowatorskim opracowaniem ważnego dla dziejów miasta zagadnienia. W usystematyzowany, chronologiczny sposób prezentuje pojawienie się i rozwój w architekturze Łodzi modernizmu – nurtu, który odcisnął piętno na sztuce XX wieku, a szczególnie ważny był dla architektury. Modernizm oznaczał zerwanie z formami historycznymi i przy wykorzystaniu nowych technologii: żelbetu, stali i szkła, wprowadzał estetykę prostych, kubicznych form i odejście od ornamentu. Był także swoistą rewolucją w budownictwie mieszkaniowym, mającą poprawić katastrofalną sytuację bytową niższych warstw ludności. Publikacja podzielona jest na trzy części. Pierwsza opisuje początki łódzkiego modernizmu – pojawienie się secesji i nowych konstrukcji żelbetowych przed I wojną światową. Część druga ukazuje triumf modernizmu w latach międzywojennych, kiedy nowe formy zaczęły przekształcać architektoniczny obraz miasta. Część trzecia to modernizm czasów PRL-u, zwany też „socmodernizmem”, który zmienił istotnie obraz miasta, zarówno w centrum, jak i na obrzeżach, w formie wielkich osiedli mieszkaniowych („blokowisk”). Autorzy zwracają też uwagę na architektów związanych z tym nurtem, twórców o dużym i ważnym dorobku. Książka przedstawia znaczenie modernizmu dla architektury Łodzi. Pozwala na zerwanie ze stereotypowym spojrzeniem na miasto przez pryzmat jedynie architektury XIX wieku: kamienic, fabryk i fabrykanckich rezydencji. Ukazuje inne oblicze Łodzi, która konsekwentnie w ciągu XX wieku zmieniała swój wizerunek. Całość ilustrują liczne unikalne plany i zdjęcia.