Iwan Turgieniew

Poezje prozą to zbiór opowiadań napisanych przez Iwana Turgieniewa pod koniec życia. Poruszają one kwestie moralne, filozoficzne, egzystencjalne, jak i społeczne. Pełno w nich atmosfery snu (niektóre są spisanymi snami według deklaracji autora), tajemniczości, niekiedy grozy, ale także i prawdy. Część bazuje na prawdziwych wydarzeniach z życia autora. Turgieniew wspomina m.in. o nieuchronności losu, przeznaczenia, jak i dość przewrotnie o psychice ludzkiej (świetnie opowiadanie Człowiek zadowolony). W części opowiadań pojawia się krajobraz Rosji z 2 połowy XIX w. Dzięki swojej ponadczasowości Poezje prozą są jak najbardziej aktualne także i dziś. Iwan Turgieniew (1818-1883) należy do najbardziej znanych klasyków literatury rosyjskiej. Zaliczany do przedstawicieli rosyjskiego realizmu krytycznego, porównywany często z francuskimi klasykami: Flaubertem i Zolą. Pisał dużo: powieści obyczajowe, dramaty, nowele, opowiadania oraz cykl Poezje prozą, mający formę zbioru krótkich opowiadań. Turgieniew był ważną postacią rosyjskiej inteligencji swoich czasów. Doceniano go m.in. za poruszanie aktualnych tematów (m.in. uwłaszczenia), a także za nastrojowe opisy rosyjskiego krajobrazu.

Iwan Turgieniew (1818-1883) uznawany jest za klasyka literatury rosyjskiej, twórcę tzw. Rosyjskiego realizmu krytycznego, dogłębnego znawcę rosyjskiego społeczeńtwa. "Rudin" to jego pierwsza powieść. Główny bohater to pozbawiony korzeni inteligent/rewolucjonista, ale w gruncie rzeczy człowiek bez właściwości i bez umiejętności przekucia swoich idei w czyn. Okazuje się być bohaterem jedynie w słowach, człowiekiem niezdolnym przejść do czynu. Turgieniew jest wyraźnie krytyczny wobec postawy Rudina - celowo kontrastuje jego wypowiedzi i jego zachowanie po to, by wykazać przepaść między słowami i czynami szlacheckiego rewolucjonisty, niezdolność do realizacji wyznawanych w teorii idei. Podkreśla, że niewątpliwe zalety bohatera - inteligencja, elokwencja, empatia - są niewiele warte w zestawieniu z jego apatycznym nastawieniem do życia, fatalizmem, który uniemożliwia mu podjęcie skutecznych działań. Z Rudinem wyraźnie skontrastowana zostaje Natalia - skromna, skrywająca swoje uczucia, ale gotowa do działania, gdy jest to konieczne, oraz Leżniew - człowiek praktyczny, trzeźwo oceniający każdą sytuację.

Zapiski myśliwego, klasyczne dzieło literatury rosyjskiej, to cykl opowiadań i szkiców połączonych zamiłowaniem autora do polowań, która to pasja jednak tak naprawdę stanowi jedynie literacki pretekst do pełnej celnych obserwacji i zjadliwej satyry analizy rosyjskiego ducha z połowy dziewiętnastego stulecia. Podczas podróży przez Rosję autor spotyka wiele oryginalnych typów ludzkich: chłopów i ekscentrycznych właścicieli ziemskich, lekarzy i komorników, zaniedbywane żony i pozbawione uczuć matki. Jak opisał to sam autor, „moje utwory są o prostych Rosjanach, najdziwniejszym i najbardziej niesamowitym ludzie na świecie”. Charakterystyczne dla późniejszej twórczości Turgieniewa empatyczne zrozumienie inności i wyobcowania, podkreślenie niepowtarzalności i wyjątkowości każdej istoty ludzkiej bez względu na jej status i pochodzenie oraz mistrzowskie opanowanie dialogu w połączeniu z trafną diagnozą okrucieństwa i arogancji klas panujących składają się na prawdziwy artyzm tych krótkich utworów, które już w momencie publikacji uznano za wybitne