Jan Strelau

Pierwsza w świecie książka, w której podjęto próbę integracji teorii i badań empirycznych z zakresu psychologii temperamentu dziecka i człowieka dorosłego. Przeznaczona dla studentów i doktorantów psychologii, pracowników naukowych, a także psychologów-praktyków.

Różnice indywidualne to książka, która jest rezultatem mojej ponadpięćdziesięcioletniej działalności badawczej i edukacyjnej. W skali krajowej, a także międzynarodowej, jest on unikatowy, obejmuje bowiem wszystkie obszary, na których koncentruje się psychologia różnic indywidualnych, z uwzględnieniem także świata zwierząt. Książkę adresuję przede wszystkim do studentów i doktorantów psychologii, a także – ze względu na szczegółowość prezentowanej problematyki – do nauczycieli akademickich, którzy wykładają ten przedmiot na kierunku psychologia. Psychologowie praktycy znajdą w niej treści, które wzbogacą ich wiedzę przydatną w pracy zawodowej. Studenci, pracownicy naukowi pedagogiki, a także praktycy uczuleni na indywidualizację kształcenia i wychowania, dopatrzą się argumentów, które takie podejście uzasadniają wynikami badań. Polecam tę książkę także socjologom i filozofom o horyzontach wykraczających poza ich dyscypliny. Co wydaje się zaskakujące, może ona zainteresować badaczy i praktyków, którym bliskie są różnice indywidualne w zachowaniu zwierząt, w tym szczególnie koni i psów. Wreszcie adresuję tę książkę do tych osób, które oczekują odpowiedzi na pytania, pod względem jakich istotnych w życiu codziennym cech psychicznych różnimy się między sobą oraz jakie są źródła i mechanizmy leżące u podstawy tych różnic. Jan Strelau Jan Strelau – pracuje w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej (SWPS) w Warszawie na stanowisku profesora zwyczajnego na Wydziale Psychologii; pełni funkcję przewodniczącego Rady Powierniczej SWPS. Od roku 1957 zatrudniony na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Psychologii, gdzie stworzył Katedrę Psychologii Różnic Indywidualnych, którą kierował do przejścia na emeryturę; w roku 1998 założył Interdyscyplinarne Centrum Genetyki Zachowania UW, prowadząc je do 2001 roku. Od 2001 roku profesor emerytowany. W latach 2003–2006 był wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk. Najważniejsze publikacje:Temperament, personality, activity. London: Academic Press 1983 (przekł. polski – 1985, chiński – 1987); Temperament: A psychological perspective. New York: Plenum Press 1998 (przekł. polski – 1998); Temperament jako regulator zachowania. Z perspektywy półwiecza badań. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2006 (przekł. angielski – 2008); Psychologia różnic indywidualnych, seria Wykłady z Psychologii, t. 10, Wydawnictwo Naukowe Scholar 2002 (II wyd. zrewidowane – 2006); Psychologia. Podręcznik akademicki, 2 tomy (współred. naukowa Dariusz Doliński), 2008 Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2008. Jest autorem/współautorem 285 publikacji, w tym 21 książek autorskich, 241 artykułów lub rozdziałów, oraz redaktorem/współredaktorem 21 książek. Wybrane wyróżnieniai nagrody: Nagroda Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej 2000 w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych (tzw. „Polski Nobel”); Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy (2010); Nagroda Fundacji Humboldta Humboldt Research Award to Eminent Foreign Academics (1990); Nagroda Towarzystwa Maxa Plancka za międzynarodowe wybitne osiągnięcia badawcze (1992); nagroda New Europe Prize 1997 for Higher Education and Research; nagroda The European Association of Personality Psychology, LiIfetime Achievement Award (2012); doktor honoris causa trzech uczelni: Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (2006), Uniwersytetu Gdańskiego (1996) i Państwowego Uniwersytetu Nauk Humanistycznych (Moskwa, 1998).

Życie człowieka rozwija się w czasie – ale pasja, chęć poznania i dociekliwość badawcza pozostają poza czasem. Poza czasem jest również ambicja, siła woli i system wartości. Oczywiście nie są one niezmienne, często ujawniają się w odpowiedzi na rozmaite wyzwania, dzięki którym człowiek może się przekonać, jaki jest naprawdę. Zapraszamy do niezwykłej rozmowy z profesorem Janem Strelauem – nestorem polskiej psychologii i światowej rangi badaczem temperamentu, zapalonym narciarzem i niestrudzonym podróżnikiem – o życiu, pracy, rodzinie i podróżach, a także o tym wszystkim, co było dla niego trudne, radosne lub fascynujące, nie tylko w badaniach, ale też w codzienności. Jan Strelau – polski psycholog, znany w skali międzynarodowej ze swoich badań nad temperamentem. Od 1957 do 2001 jego kariera naukowa związana była z Uniwersytetem Warszawskim, a od roku 2001 – ze Szkołą Wyższą Psychologii Społecznej, gdzie był pierwszym dziekanem Wydziału Psychologii, a od 2002 pełni funkcję prorektora ds. nauki. Założyciel Interdyscyplinarnego Centrum Genetyki Zachowania na Uniwersytecie Warszawskim. Autor Regulacyjnej Teorii Temperamentu (RTT). Członek Europejskiej Akademii Nauk (Academia Europaea), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk i członek zagraniczny Fińskiej Akademii Nauk i Literatury. Laureat wielu prestiżowych nagród.

Jest to nowe, poprawione i uzupełnione wydanie książki profesora Uniwersytetu Warszawskiego - Jana Strelaua, która ukazała się kilkanaście lat temu pod tytułem O inteligencji człowieka. Co to jest inteligencja? Jakimi metodami można ją mierzyć i jakie to ma znaczenie dla praktyki pedagogicznej? Oto pytania, na które szukamy odpowiedzi na łamach tej książki.

Książka Psychologia różnic indywidualnych jest pierwszym polskim podręcznikiem z tej dyscypliny psychologii. Autor ujmuje różnice indywidualne w kategoriach względnie stałych i typowych dla jednostki tendencji i możliwości, mających status cechy. Te pierwsze wyrażają się w określonych zachowaniach i reakcjach - dotyczy to osobowości. Te drugie zaś - w efektywności wykonywanych czynności (inteligencja i zdolności). Jednym z centralnych problemów poruszanych w tej książce jest funkcjonalne znaczenie inteligencji przejawiające się w różnych aspektach życia codziennego, a także rola temperamentu w funkcjonowaniu człowieka w warunkach trudnych (stresowych). Podręcznik kończy rozdział prowokujący Czytelnika do głębszych przemyśleń na temat stosunku obiektywnie istniejących różnic indywidualnych do zasady równości społecznej i genetycznie zdeterminowanych możliwości człowieka.