Józef Marecki

Narodowa świadomość i potrzeba budowania oraz realizowania pozytywnej polityki historycznej zmusza do wydobycia z mroków zapomnienia należnej pamięci o ofiarach totalitarnych systemów XX wieku, które bezpośrednio dotknęły mieszkańców ziem polskich i zostały wchłonięte przez dramaturgię misterium iniquitatis…. Owe totalitaryzmy to faszyzm, komunizm oraz nacjonalizm, których ofiarami były miliony Polaków. Jako Naród Polacy doświadczyli fizycznej eksterminacji, niszczenia dóbr polskiej kultury, nauki i myśli technicznej. Wśród ofiar byli duchowni różnych wyznań, w tym także duchowni i osoby zakonne Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego

W obszarze symboli i znaków – języku, którym posługuje się kod kulturowy – bardzo istotna jest odzież (lub jej brak). Od momentu swojego powstania zaczęła pełnić trojaką funkcję. Jako ubiór podlega przemianom kulturowym, estetycznym i technologicznym. To historia mody, kreatorów, a wcześniej arbitrów elegancji, którzy narzucali styl. To przystosowanie się ubioru do zmieniającego się poczucia estetyki. Uznanie, że określone trendy, kolory, formy – podobają się i są powtarzalne w obszarze architektury, malarstwa, rzeźby, ale i form przemysłowych, więc także ubioru. To nowe technologie, które pozwalają na zupełnie nowatorskie rozwiązania w obszarze mody. Odzież może także pełnić funkcję stroju. Wówczas staje się komunikatem – zamierzonym lub nieświadomym. Jako strój określa płciowość, statut społeczny, zamożność, pochodzenie, religijność itd. Oczywiście sygnały muszą być zrozumiałe, a więc konieczne jest dookreślenie kodu kulturowego. Ubiór może być kostiumem, czyli okryciem, które pozwala człowiekowi wejść w jakąś rolę. Pierwszym skojarzeniem jest tu oczywiście teatr lub film, ale ta sama zasada obowiązuje także np. w ceremoniałach lub w próbach oszustwa. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w obszarze nagości, która może mieć wydźwięk erotyczny, może być symbolem prawdy i czystości intencji, ale też stanowić karę i odarcie z godności. Nad tymi zagadnieniami pochyla się interdyscyplinarny zespół badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce i poza jej granicami. Odzienie i nagość ukazane zostają w aspekcie historycznym, kulturowym, artystycznym oraz społecznym. Pokazane są obydwie kategorie – i nagość i odzienie – zarówno w przestrzeni sacrum, jak i profanum, codzienności oraz ceremoniału. Pewnym dopełnieniem jest także alegoryczne rozumienie nagości i odzienia w odniesieniu do natury. Niniejsza publikacja jest kolejnym tomem wieloletniej współpracy między ośrodkami naukowymi Krakowa i Preszowa.

The cooperation between Central European countries: Czechoslovakia, Poland and Hungary informally referred to as the Visegrad Triangle, and after the split of Czechoslovakia as the Visegrad Four or the Visegrad Group (V4), has its historical and cultural roots in the past centuries. The above countries share common ideas, history, projects and plans for the future built on multiple levels, but also common political and economic past, social relations and finally cultural legacy. In each of these countries Christianity is inextricably linked to the beginnings of the statehood and the development of the national identity. Their close religious relations have for centuries been maintained by the cult of the same heroes, leaders and saints. Over the period of a thousand years political alliances have been established against common enemies. Also, the common experience of Communism is a significant connecting element between these nations. This publication is the outcome of the individual and joint scientific research, meetings, discussion sessions, academic conferences and exchange of thoughts. The authors represent different countries, academic institutions and research teams. Their common goal is to depict the national identity of the countries of the Visegrad Group, show the elements that connect these countries, and expose their common cultural legacy, particularly the traditional culture, as well as the cultural legacy of Europe. Współpraca państw środkowoeuropejskich: Czechosłowacji, Polski i Węgier określanych nieformalnie najpierw jako Trójkąt Wyszehradzki, a po rozpadzie Czechosłowacji, jako Czworokąt Wyszehradzki lub Grupa Wyszehradzka (V4), ma swoje historyczne i kulturowe korzenie w minionych wiekach. Kraje te łączą nie tylko wspólne idee, historia, projekty i plany na przyszłość budowane na kilku płaszczyznach, ale również wspólna przeszłość polityczna, gospodarcza, stosunki społeczne i wreszcie – dziedzictwo kulturowe. W każdym z tych krajów chrześcijaństwo wiąże się nierozerwalnie z początkami państwowości i rozwojem tożsamości, a silne związki religijne są podtrzymywane od wieków przez kult tych samych bohaterów, przywódców i świętych. Na przestrzeni tysiąca lat zawiązywano sojusze polityczne przeciwko wspólnym wrogom. Wspólne negatywne doświadczenie komunizmu stanowi ważny element łączący nasze narody. Publikacja jest pokłosiem badań naukowych indywidualnych i zespołowych, spotkań, konwersatoriów, konferencji naukowych, wymiany myśli. Autorzy reprezentują różne kraje, środowiska, placówki naukowe i zespoły badawcze. Wspólnym celem postawionym przez nich było ukazanie tożsamości narodowej krajów Grupy Wyszehradzkiej, pokazanie elementów łączących te cztery kraje, wyeksponowanie wspólnego dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem kultury tradycyjnej, a także wyeksponowanie dziedzictwa kulturowego Europy.

Niezłomni to seria wydawnicza poświęcona ludziom, którzy zdecydowanie oparli się komunistycznej władzy. Przez lata inwigilowani i podsłuchiwani, śledzeni i represjonowani, otoczeni agenturą, nie ulegli Służbie Bezpieczeństwa i komunistycznej administracji. Pozostali wierni Bogu i Ojczyźnie. Tom trzeci poświęcony jest w całości osobie kardynała Karola Wojtyły, wobec którego działalność operacyjna aparatu bezpieczeństwa była niezwykle rozbudowana i różnorodna. Pracę otwierają najstarsze ślady pochodzące z roku 1946, gdy Wojtyła był jeszcze klerykiem. Ostatnie materiały operacyjne sporządzone zostały w latach 70-tych. Niestety dotychczas nie odnalazły się dokumenty zawierające reakcje na wybór kardynała na Stolicę Piotrową. Wysiłki zmierzające do rozpracowania krakowskiego hierarchy, próby dezawuowania jego postaci, działania podejmowane w celu paraliżowania jego zamierzeń, rozmaite formy represji - wszystko to rozwiało się wraz z białym dymem nad Kaplicą Sykstyńską.

W ostatniej dekadzie powstało wiele publikacji ukazujących historię Kościoła katolickiego w Polsce po II wojnie światowej. Dotyczą dziejów diecezji, parafii i wspólnot zakonnych, poszczególnych osób, niektórych kwestii pastoralnych, budownictwa sakralnego, działalności grup duszpasterskich. Obejmują zagadnienia dotyczące gloryfikacji postaw osób duchownych, zakonnych jak i świeckich, działań represyjnych, a niekiedy także sprawy współpracy z bezpieką. Pojawiają się także liczne edycje źródłowe dotyczące najnowszej historii Kościoła katolickiego w Polsce. Niniejsza publikacja ma na celu przybliżenie zarówno sylwetek osób duchownych i zakonnych jak i represji, którym im poddano na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1975. Należy wyjaśnić, że po II wojnie światowej granice województwa krakowskiego zmieniały się kilkakrotnie w wyniku reform administracyjnych. Początkowo województwo krakowskie działało w granicach z okresu międzywojennego. W 1946 roku jego granice nieznacznie zmieniono. W 1975 roku jego obszar znacznie się zmniejszył, a część jego dotychczasowego terytorium weszła w skład województwa bielskiego, katowickiego, kieleckiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. W 1999 roku, w wyniku kolejnej reformy administracyjnej, powstało województwo małopolskie z siedzibą władz w Krakowie. Z powyższego wynika, że badania represji wobec duchowieństwa diecezjalnego i osób zakonnych przeprowadzono na obszarze województwa krakowskiego funkcjonującego od chwili wejścia Armii Czerwonej na jego wschodnie tereny w 1944 roku do reformy administracyjnej w 1975 roku.

Jubileusz 30-lecia Wydziału Historii Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przypadający 8 grudnia 2011 roku stanowi dobrą okazję do refleksji nad pozycją fakultetu w strukturach uczelni. Narodził się on bowiem wraz z powołaniem do życia w 1981 roku Papieskiej Akademii Teologicznej, sukcesorski ponad sześciowiekowego dziedzictwa Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej. Ze Słowa Wstępnego

Leksykon zawiera trzysta haseł na temat zachowanych do dziś i dostępnych dla pielgrzymów relikwii, czyli materialnych pozostałości po osobie świętej. To fascynujące kompendium przybliża historie Świętych, losy ich relikwii i związane z nimi cuda. Leksykon zawiera również informacje odnoszące się do relikwii związanych z samym Panem – Słowem, które ciałem się stało. Są to m.in.: Ciało i Krew Pańska, Grota Betlejemska, Żłóbek, Święte Schody, Kalwaria, Drzewo Krzyża, Grób Pański, Szaty Jezusa, Całun Turyński, Chusta Weroniki, w tym tzw. acheiropoietos, czyli „przedmioty nie ręką ludzką uczynione”.

Seria zawiera prace omawiające represje komunistyczne wobec Kościoła katolickiego, starając się wypełnić swoją misję w powojennej Polsce. Niniejsza publikacja ma na celu przybliżenie zarówno sylwetek osób duchownych i zakonnych jak i represji, którym im poddano na terenie województwa krakowskiego w latach 1944-1975. Należy wyjaśnić, że po II wojnie światowej granice województwa krakowskiego zmieniały się kilkakrotnie w wyniku reform administracyjnych. Początkowo województwo krakowskie działało w granicach z okresu międzywojennego. W 1946 roku jego granice nieznacznie zmieniono. W 1975 roku jego obszar znacznie się zmniejszył, a część jego dotychczasowego terytorium weszła w skład województwa bielskiego, katowickiego, kieleckiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. W 1999 roku, w wyniku kolejnej reformy administracyjnej, powstało województwo małopolskie z siedzibą władz w Krakowie. Z powyższego wynika, że badania represji wobec duchowieństwa diecezjalnego i osób zakonnych przeprowadzono na obszarze województwa krakowskiego funkcjonującego od chwili wejścia Armii Czerwonej na jego wschodnie tereny w 1944 roku do reformy administracyjnej w 1975 roku.

Dobrze znany, ceniony od lat modlitewnik w nowej szacie graficznej

Dla władz komunistycznych najważniejsze było nie dobro obywateli, lecz wprowadzanie idei ateistycznych, tzw. świeckiego państwa i walka z Kościołem katolickim oraz innymi związkami wyznaniowymi. Dążyły do całkowitego podporządkowania sobie hierarchii kościelnej i uzależnienia jej działań od decyzji władz partyjno-państwowych. To leninowsko-marksistowska partia kreowała politykę wyznaniową państwa i rościła sobie prawo do decydowania o sumieniach i życiu religijnym obywateli. Niniejsza publikacja ma ukazać trudną drogę Kościoła katolickiego w kształtowaniu tożsamości narodu, jego wpływ na odzyskanie wolności i budowanie przyszłości na polskiej ziemi w drugiej połowie XX w.