Paulina Pludra-Żuk

„Katalog poloników biblioteki Pontificia Universita Urbaniana” jest drugim tomem opracowywanej w Bibliotece Narodowej, we współpracy z Fondazione Romana Marchesa J. S. Umiastowska oraz Pontificio Istituto di Studi Ecclesiastici, serii „Polonika XVI–XVIII wieku w bibliotekach rzymskich”. Przeprowadzona na potrzeby tomu kwerenda objęła dwa, dawniej niezależne księgozbiory Biblioteki Collegio Urbano i Papieskiej Biblioteki Misyjnej, połączone w 1979 r. w jedną Bibliotekę Papieskiego Uniwersytetu Urbaniańskiego z siedzibą na rzymskim wzgórzu Gianicolo. Korzenie kolekcji sięgają 1. połowy XVII w., kiedy to zostało powołane do życia podlegające kongregacji de Propaganda Fide Collegio Urbano, którego zadaniem było kształcenie przyszłych misjonarzy. Gromadzony od tego czasu księgozbiór, znacznie zubożony w okresie napoleońskim, później zaś gruntownie rozbudowany, liczy obecnie około 350 000 vol., w tym 16 790 wydanych przed rokiem 1830. Zgodnie z ideą rejestrowania wszystkich starych druków związanych z Polską, z całej kolekcji wybrano i opracowano 558 pozycji z okresu od XVI do XVIII w., zarówno poloników w rozumieniu Estreicherowskim, jak i druków obcych zawierających niekiedy nawet drobne fragmenty dotyczące spraw polskich.

Spisaną pod koniec XII w. przez Piotra Rigę wierszowaną Biblię znaną pod tytułem Aurora znaleźć można było na półkach wielu średniowiecznych bibliotek. Liczba sporządzonych kopii musiała być znaczna, skoro do dziś zachowało się niemalże 500 egzemplarzy tego obszernego tekstu, w którym odbija się wiele aspektów historii umysłowości średniowiecza. Typowo średniowieczny styl i sposób opracowania tematu wpłynął na fakt, że choć jego popularność w wiekach średnich jest bezdyskusyjna, wśród późniejszych odbiorów nie cieszył się dobrą sławą i dopiero w drugiej połowie XX w. doczekał się bardziej obiektywnego zainteresowania badaczy. Książka wypełnia lukę we współczesnej wiedzy na temat tekstu, skupiając się na jednym z aspektów jego recepcji, a mianowicie na tradycji rękopiśmiennej, w odniesieniu do średniowiecznej Polski, Prus i Śląska. Autorka badając rękopisy, które powstały bądź były używane na tych terenach w wiekach średnich, koncentruje się na śladach pozostawionych przez ich twórców i czytelników, szkicuje różnorodny obraz jego odbiorców, zarysowuje różnice w sposobie jego lektury w zależności od środowiska, z którym byli związani, i stara się odtworzyć drogi jego transmisji.