Śląsk

Książka ta nie jest historią wyłącznie poetyki ani historią wyłącznie teorii dramatu. Jest przewodnikiem po dziejach rozważań teoretycznych dotyczących dramatu od Arystotelesa do Goethego. Przygotowana wysiłkiem zbiorowym, stanowi pierwszy tom źródeł do historii teorii dramatycznych z bogatym komentarzem historycznym, literackim i teatralnym oraz prezentacją autorów i ich podstawowych wypowiedzi o charakterze teoretycznego uogólnienia. (...) Tom umownie określający zakres czasowy Od Arystotelesa do Goethego obejmuje i rozpoznaje rozległą przestrzeń kulturową. Proponowana przez nas periodyzacja dziejów teoretycznych rozważań o dramacie pokrywa się z przyjętą i stosowaną w historii kultury. Ma ona charakter jedynie formalny. Chcieliśmy uniknąć kategorii prądu i nurtu w dziejach teorii, choć niekiedy te kategorie pojawiały się jako niezbędne. Zgromadzony materiał został opracowany w dwóch częściach, Starożytność i średniowiecze oraz Czasy nowożytne. Od XVI do początków XIX wieku. Każdą z części podzielono na rozdziały. W części pierwszej są to: Grecja i Rzym, Starożytne Indie, Antyk chrześcijański i wczesne średniowiecze oraz Dojrzałe i późne średniowiecze. W części drugiej mieszczą się rozdziały: Włochy (wiek XVI, XVII i XVIII), Francja (wiek XVI, XVII i XVIII), Hiszpania (wiek XVI, XVII i XVIII), Anglia (wiek XVI, XVII i XVIII), Niemcy (wiek XVII, XVIII i początek XIX); Polska (wiek XVII, XVIII i początek XIX). /Ze Wstępu/ Spis treści Przedmowa Nota edytorska C z ę ś ć p i e r w s z a Starożytność i średniowiecze R o z d z i a ł I GRECJA I RZYM Wstęp Bibliografia Arystoteles Poetyka Quintus Horatius Flaccus Sztuka poetycka Euanthius Dramat, czyli o komedii Donatus O komedii Diomedes O tragedii i komedii Platonios Rożnice między gatunkami komedii Rożnice stylow (...) ENCYKLOPEDIE I SŁOWNIKI ŚREDNIOWIECZNE Hraban Maur O Wszechświecie Salomon Glosy Salomona Papias Źrodłowe podstawy wiedzy (...) INSTRUKCJE DRAMATU RELIGIJNEGO Św. Ethelwold Prawidłowa jednomyślność zakonna Jak należy odprawiać „Visitatio” Honoriusz z Autun Klejnot duszy (...) C z ę ś ć d r u g a Czasy nowożytne od XVI do początków XIX wieku R o z d z i a ł I WŁOCHY Wstęp Bibliografia Francesco Robortello Wyłożenie wszystkiego, co się tyczy sztuki komedii Giambattista Giraldi Cinzio Rozprawa, czyli list do Giulia Ponzio Ponzoniego o układaniu komedii i tragedii Giulio Cesare Scaliger Poetyka w siedmiu księgach (...) HISZPANIA Wstęp Bibliografia Bartolomé de Torres Naharro Wstęp do „Propalladia” Miguel de Cervantes Saavedra Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy Rozważania o komedii Juan de la Cueva Wzor poetycki (...) POLSKA Wstęp Bibliografia Maciej Kazimierz Sarbiewski Księga IX. O tragedii i komedii, czyli Seneka i Terencjusz Wacław Rzewuski O nauce wierszopiskiej Ignacy Krasicki O regułach sztuki dramatycznej Adam Kazimierz Czartoryski Przedmowa do „Panny na wydaniu” (...) Indeks nazwisk Indeks tytułów

Konrad Ludwicki prozaik i eseista. Autor kilku książek. Ostatnio wydał Pisanie jako egzystencja(lizm). Refleksja autotematyczna na marginesie „Księgi niepokoju” Fernanda Pessoi (Warszawa 2011) i Bóg – Zło – Modlitwa. Wokół „Uwag 1940-1942” Karola Ludwika Konińskiego (Kraków 2016). Tematem powieści Lakrimma jest defetystyczna miłość malarza Adama do młodszej i wrażliwej Ditty. W atmosferze muzyki oraz rozmów o sztuce tych dwoje ludzi przeżywa swe dylematy twórcze i uczuciowe. Sytuacje fabularne mają znamiona niemal uniwersalne, dzięki czemu z przeżyciami głównego bohatera utożsamiać się może bodaj każdy czytelnik. To drugie, po dziesięciu latach, wydanie tej książki.

Wielu ludzi z mojego pokolenia mówi, że dokonało świadomego wyboru swej drogi życiowej. Chcę udowodnić na kartach tej książki, że dużo było w naszych życiorysach przypadku, a dopiero później przydawano im ideologię. Zdecydowałem się opublikować wspomnienia, aby dać świadectwo prawdzie, pokazać, jak procesy społeczne i polityczne miały wpływ nie tylko na moje życie, ale także innych. Z wyboru czy też z przypadku znalazłem się w nurcie wydarzeń, które zmieniły oblicze naszego kraju. Byłem w centrum wydarzeń, które od 1980 roku decydowały o losie naszego narodu. Mam tu na myśli: IX Zjazd PZPR, wydarzenia w KWK „Wujek” na początku stanu wojennego, odbudowę branżowego ruchu zawodowego, obrady Okrągłego Stołu, manifestacje i protesty z początkowego okresu transformacji ustrojowej, uczestnictwo w koalicji PiS, Samoobrony i LPR. Brałem udział w tych wszystkich wydarzeniach i byłem nie tylko biernym obserwatorem, ale też aktywnym ich uczestnikiem. Spotkałem wielu ciekawych ludzi, których historia bardzo różnie oceniła lub to jeszcze zrobi. Zawsze należałem do ludzi, którzy myślą samodzielnie i nie dają sobą manipulować. Sądzę więc, że moje ówczesne spostrzeżenia i obserwacje – choć oczywiście niepozbawione jednostkowej, osobistej perspektywy – można uznać za w dużej mierze obiektywne. Oddając książkę do rąk Czytelników, mam nadzieję, że wielu odnajdzie w niej swą historię i będzie mogło porównać przedstawione fakty z własną oceną wydarzeń. Rajmund Moric

To interesujący i wartościowy materiał do studiowania kwestii związanych z optymalizacją procesu pomyślnego starzenia się. Praca dobrze wpisuje się w aktualną, ważną dyskusję nad poszukiwaniem optymalnego modelu przygotowania społeczeństwa do samodzielnej, zdrowej, aktywnej późnej dorosłości, do nowych sposobów podnoszenia jakości coraz dłuższego życia. Publikowany zbiór przedmiotowych analiz to praca potrzebna i oczekiwana na rynku wydawniczym, w środowisku akademickim – wśród studentów i dydaktyków oraz w środowisku teoretyków i praktyków – przedstawicieli nauki i szeroko rozumianych służb społecznych. To swoiste ukoronowanie wieloletnich poszukiwań naukowych Autorki i jej konsekwentnie realizowanych zainteresowań, dokumentowanych licznymi publikacjami. Wartość monografii będzie narastać równolegle do upływu czasu i kolejnych zmian związanych z przyjmowanymi strategiami zapobiegania ageizmowi, marginalizacji, promocji aktywizacji, całożyciowej edukacji i samodzielności we wszystkich fazach życia. Z recenzji prof. dr hab. Elżbiety Trafiałek

Główna teza niniejszego opracowania odnosi się do stwierdzenia, że dwie wiodące i dominujące ideologie, wokół których buduje się rozważania na temat tożsamości współczesnych społeczeństw funkcjonujących w logice demokracji liberalnej – praca i konsumpcja, nie spełniają swoich oczekiwanych funkcji. Na ogół przyjmuje się, że ideologia pracy i bazujący na niej proces tworzenia grup etosowych wypierana jest przede wszystkim przez ideologię konsumpcji, która ze względu na swą istotę nie posiada wystarczających przesłanek ku temu, by stanowić, tak jak praca, podstawę normotwórczych procesów i zjawisk społecznych, stanowiących podstawę do podtrzymywania lub, tak jak to ma miejsce w Polsce po okresie zmiany systemowej w 1989 r., do redefiniowania starego ładu aksjonormatywnego lub też, w niektórych jego szczegółowych odsłonach, do tworzenia nowego ładu, opartego na odmiennej logice działania społecznego. Wstęp Znaczenie ładu aksjonormatywnego dla funkcjonowania współczesnych społeczeństw demokratycznych 1. Istota i rodzaje ładu aksjonormatywnego 2. Anomia społeczna jako jeden z wymiarów dezorganizacji społecznej – naruszania ładu aksjonormatywnego 3. Ład aksjonormatywny w społeczeństwach demokracji liberalnej – wiodące wyzwania 4. Ład aksjonormatywny a ład gospodarczy w społeczeństwach rynkowych 5. Transformacja systemowa a przebudowa ładu aksjonormatywnego 6. Ład aksjonormatywny w perspektywie kryzysu gospodarczego Podsumowanie Przemiany współczesnej pracy 1. Wielość podejść do współczesnego definiowania pracy i jej interpretacji 2. Zmiana treści, form pracy i form zatrudnienia 3. Doświadczanie pracy w początkowym okresie transformacji systemowej i obecnie 4. Praca a struktura społeczna 5. Konsumpcja a struktura społeczna Miejsce pracy w systemie wartości różnych grup i kategorii społecznych 1. Pojęcie wartości pracy 3. Wartości pracy w Polsce w świetle badań empirycznych 4. Praca jako wartość dla kobiet 5. Miejsce pracy w systemie wartości młodego pokolenia Podsumowanie Praca a konsumpcja. Pojawianie się nowych paradygmatów 1. Paradygmat pracy a paradygmat konsumpcji 2. Wyłanianie się paradygmatu pracy i konsumpcji opartego na założeniach Nowej Ekonomii 3. Ideologia konsumpcjonizmu 4. Śląski etos pracy 5. Podstawowe czynniki osłabiające etos pracy we współczesnych społeczeństwach Podsumowanie Tendencje zmian w konsumpcji w społeczeństwie polskim 1. Trendy w konsumpcji 2. Zmiany w strukturze konsumpcji 3. Wzory zachowań konsumpcyjnych Polaków 4. Zmiana orientacji oszczędzania na rzecz orientacji na konsumpcję 5. Zrównoważona konsumpcja jako trend w konsumpcji w Polsce 6. E-konsumpcja jako nowy trend konsumpcyjny w Polsce Podsumowanie Etyczny kontekst współczesnej konsumpcji 1. Konsumpcja etyczna 2. Normy etyczne w konsumpcji 3. Odpowiedzialność konsumenta jako wartość etyczna Podsumowanie Konsument – prosument – pracownik 1. Nowa era prosumencka 2. Konsument jako prosument 3. Prosument jako pracownik Zakończenie Bibliografia

Prezentuję Państwu drugą część moich felietonów drukowanych na łamach „Dziennika Zachodniego” (pierwsza ukazała się w 2014 roku). Mam nadzieję, że wpisują się one w obchody 150-lecia nadania praw miejskich wsi Katowice, o której w 1855 roku Józef Lompa pisał: „W Katowicach jest węzeł, pośrodek górnośląskiego przemysłu. Miejsce to jeszcze nosi nazwę wsi, ale wchodząc wieczorem do zajezdnego domu Welta albo obradując u niego przy table d’hôte, mniema się być w największym wrocławskim hotelu. Pożycie tutejsze ma barwę wielkiego miasta. Tu zgromadza się wszystko – wielu oficjantów zamieszkuje w Katowicach, a podróżujący radzi tu nocują…”. Lech Szaraniec

Arkadiusz Gola dotarł do fotoreporterów z „Dziennika Zachodniego” i „Trybuny Śląskiej” pracujących w tych dwóch największych regionalnych dziennikach w latach 60., 70. i 80. ubiegłego stulecia. Na podstawie przeprowadzonych rozmów oraz bogatego zbioru archiwalnych materiałów stworzył plastyczny obraz tego, jak wyglądał świat fotoreportażu w ówczesnej śląskiej prasie. Publikacja stanowi wielki wkład w historię polskiej fotografii. […] Gola przedstawia ludzi i wydarzenia, ukazując tym sposobem, jak funkcjonowała cenzura i autocenzura, jak wyglądały praktyki, które celowo zmieniały rzeczywistość. Z recenzji prof. PhDr. Vladimíra Birgusa

Małżeństwa mieszane, w tym polsko-niemieckie, należą do grupy o podwyższonym stopniu ryzyka. Wielowiekowe doświadczenia we wzajemnych stosunkach, zwłaszcza silnie negatywne stereotypy, ciążą nad rodzącym się uczuciem. Zakochani od pierwszego dnia konfrontowani są z pytaniami, które z miłością teoretycznie nie mają nic wspólnego, a jednak… Muszą sobie i otoczeniu wyjaśnić, dlaczego właśnie ona („ta Polka”), dlaczego właśnie on („ten Niemiec”), jakby nie było innych partnerów (partnerek) w ramach tej samej nacji! Te pytania padały „od zawsze”. Zadawali je rodzice, krewni, znajomi, przyjaciele i wrogowie w domach niemieckich i polskich. Wszystko jedno czy zerkniemy do niemieckich powieści z 2 połowy XIX wieku rozgrywających się na terenie Prowincji Poznańskiej, czy z lat dwudziestych XX wieku dziejących się na Górnym Śląsku stwierdzimy, że wszystkie wyrażają głębokie niezadowolenie, a nawet zdecydowany sprzeciw wobec małżeństw polsko-niemieckich. Ich autorzy widzą i wieszczą najgorsze: zdradę uczuć i interesów narodowych, utratę dzieci na korzyść drugiej strony, aż po zbrodnię „pohańbienia rasy”. Nawet enerdowska socjalistyczna poprawność w stosunku do „bratniego kraju” nie wyeliminowała obaw z repertuaru trosk rodzicielskich. (Ze wstępu)

Wielobarwny, bogato ilustrowany, w twardej oprawie z obwolutą, ponad dwustustronicowy album napisany przez górnika, ratownika górniczego, długoletniego członka dozoru górniczego kopalni „Wujek” w Katowicach, autora ponad 200 artykułów naukowych i popularyzatorskich z zakresu elektrotechniki górniczej, historii, górnictwa i innych dziedzin związanych z przemysłem wydobywczym. Album ukazuje się pod patronatem Prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa prof. zw. dr hab. inż. Józefa Dubińskiego w 125. rocznicę utworzenia SITG oraz prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach dr inż. Adama Mirka. W albumie zamieszczono ponad 200 barwnych ilustracji dokumentujących bogatą historię przemysłu wydobywczego węgla, rud i innych kopalin, kompetentne opisy zagadnień związanych z: historią mechanizacji robót górniczych, odwadnianiem kopalń, transportem szybowym, przewozem w podziemiach, elektryfikacją górnictwa, ratownictwem górniczym, szkolnictwem zawodowym i wieloma innymi problemami technologicznymi. Książka zawiera także wiele informacji dotyczących współczesnej sytuacji górnictwa i nieznanych ciekawostek, które niewątpliwie zainteresują nie tylko górników, ale także i inne grupy zawodowe związane z przemysłem wydobywczym, produkcją energii, transportem, kolejnictwem, itp. Album jest doskonałym prezentem dla odchodzących z przemysłu kadr pracowniczych, świetnym dokumentem rzetelnie informującym o trudach, jakie pokonywać musi współczesny pracownik kopalń i jego codziennej odpowiedzialności za swoje i współpracowników zdrowie oraz życie, znakomicie nadającym się więc do podkreślenia wyrazów uznania dla ciężkiej pracy górników i innych pracowników przemysłu wydobywczego, wydawnictwem dokumentującym rozwój tego przemysłu przydatnym w dydaktyce uniwersyteckiej i szkół średnich, w tym także zawodowych, może być pomocą dla dziennikarzy oraz wartościową pamiątka dla gości z Polski i z zagranicy odwiedzających współczesne zakłady górnicze. Po upływie ośmiu lat od terminu pierwszego wydania tego albumu, autor poszerzył, poprawił, uzupełnił nowe wydanie, czyniąc go jeszcze bardziej atrakcyjnym i ciekawym dla każdego czytelnika zainteresowanego pracą górnika, obyczajami zawodowymi, umundurowaniem, historią techniki i technologii. Spis treści Historyczne przesłanki rozwoju górnictwa na Śląsku Mechanizacja robót górniczych Odwadnianie kopalń Transport szybowy Przewóz w podziemiach kopalń Oświetlenie w kopalniach Elektryfikacja górnictwa Ratownictwo górnicze Rozwój maszyn przeróbki węgla Rozwój energetyki węglowej na Górnym Śląsku Szkolnictwo kadr dla górnictwa Kalendarium

Studium pierwsze. Strajkowe tworzenie świata robotniczej solidarności 1980 roku na Śląsku 1. Śląsk jako kolonizowane wewnętrznie centrum przemysłowe Polski Ludowej 2. Reprodukcja regionalnej struktury społecznej 3. Okres mobilizacji przedstrajkowej 4. Wybuch strajków 5. Przebieg strajków 6. Rezultaty strajków Studium drugie. Czasoprzestrzeń społeczna solidarnościowej rewolucji – Przestrzeń konfliktów społecznych w Polsce: 1 lipca 1980–12 grudnia 1981 Uwagi wstępne 1. Konflikty miejskie (...) 2. Konflikty wiejskie (...) Studium trzecie. Polska Ludowa w perspektywie robotniczej rewolucji społecznej „Solidarności” 1. Rozwój podległy Polski Ludowej w semiperyferyjnych strukturach systemu światowego 2. Granice i bariery totalitarnego rozwoju podległego 3. „Strategia przyspieszonego rozwoju” peryferyzujących zależności globalnych i jej konsekwencje 4. Wybuch, dynamika oraz struktura robotniczej rewolucji społecznej „Solidarności” (...) 5. Komunistyczna kontrrewolucja i jej klęska 6. Postsolidarnościowe epitafium szokowej transformacji 7. Utracone szanse historyczne Polski

„Praca jest bardzo interesująca, hasła napisane inteligentnie i w sposób, który łamie pełne powagi naukowe standardy pisania o sztuce”. Z recenzji Olgi Tokarczuk „Zastanawiałem się zawsze, co bardziej fascynuje mnie w artystach XX wieku: ich buntownicze i łamiące wszelkie konwenanse dzieła czy ich ekscentryczne, ekscytujące i często dramatyczne życie. Jeśli więc ktoś zapyta: dlaczego wybrałem do Alfabetu sztuki XX wieku takie, a nie inne nazwiska, te, a nie inne hasła – to odpowiadam: na pewno wybrałem wspaniałych artystów, ale zaraz potem – ekscentrycznych ludzi, najbardziej malownicze postacie artystycznej bohemy, największych oryginałów epoki. Na szczęście przeważnie jedno idzie w parze z drugim. Przykłady to choćby Witkacy, Dali, Modigliani. Ale zapewne jest i trochę tak – że sztuka to nie tylko dzieło artysty, ale przecież także i jego życie. Jestem tego pewien”. Fragment wstępu

Prezentuję Państwu trzecią część moich felietonów. Większość zamieszczonych w tej książce tekstów poświęciłem wybitnym twórcom (Rafał Pomorski, Paweł Steller, Emanuel Imiela, Stanisław Szukalski, Jan Wysocki, Paweł Wróbel), naukowcom (Andrzej Brożek, Ludwik Musioł, Adolf Dygacz, Jerzy Szydłowski) i kapłanom (Teofil Bromboszcz, Ludwik Skowronek, Emil Szramek) działających w XX wieku w Katowicach. Wśród zasłużonych dla miasta nie mogło zabraknąć sylwetek przedstawicieli życia muzycznego (Stefan Marian Stoinski, Jan Fojcik, Grzegorz Fitelberg) oraz wybranych postaci wyróżniających się aktywnością na niwie życia kulturalnego i społecznego (Konstanty Prus, Józef Ligęza, Andrzej Mielecki, Edmund Bojanowski) Za godne przypomnienia uznałem dzieje takich instytucji kultury i nauki jak Śląski Teatr Lalki i Aktora „Ateneum”, Zespół Szkół Plastycznych, Zespół Szkół Muzycznych im. Wojciecha Kilara w Katowicach i Galeria Szyb Wilson, a także dwóch świątyń na Osiedlu Tysiąclecia. Krajobraz Katowic, stolicy Górnego Śląska, przez dziesięciolecia głównego ośrodka przemysłu ciężkiego, uległ wielkiej zmianie, ale zazwyczaj jest kojarzony z dymiącymi kominami hut i kopalnianymi szybami wydobywczymi, dlatego przypominam równie, początki dziejów kopalni „Wujek” do 1914 roku i kopalni „Murcki” do 1945 roku oraz historie miejscowego biedaszybikarstwa w latach 1931–1936. Od Autora

Podstawowe zmiany w tym wydaniu dotyczą znacznego rozszerzenia treści o nowe tematy i rozdziały. W części pierwszej tej pracy, poświęconej kwestiom gerontologicznym, omówiłem m.in. własną teorię osobistej korzyści w okresie starości, zjawiska, syndromy i/lub zespoły drugiej połowy życia. Osobne rozdziały dotyczą choroby Alzheimera i możliwości przystosowania chorego do życia w trudnej codzienności oraz profilaktyki gerontologicznej w relacji do normalnego i optymalnego starzenia się. W drugiej części, prezentującej zagadnienia z zakresu tanatologii, podjąłem nowe tematy, takie jak np. śmierć w cyklu życiowym a religia i religijność człowieka, dekalog opieki nad człowiekiem cierpiącym i umierającym oraz moralne aspekty prawa do umierania i godnej śmierci, w tym niezmiernie trudne kwestie uporczywej terapii, testamentowej dyspozycji życiem i ciałem oraz kontrowersyjny problem możliwości i/lub dopuszczalności eutanazji. [...] Zaktualizowałem ponadto dane, głównie demograficzne i statystyczne, oraz uzupełniłem bibliografię o najnowsze pozycje literatury przedmiotu, dodając jeszcze filmografię i netografię. Ze Wstępu do drugiego wydania

Niniejszy tom O dramacie, z podtytułem Od Hugo do Witkiewicza, opracowany w pierwszej wersji równolegle z tomem O dramacie. Od Arystotelesa do Goethego (PWN, 1989, wyd. drugie, Wydawnictwo „Śląsk”, 2001), ma te same co on cele i zasady edytorskie. Prezentuje teorie dramatu powstałe w różnych krajach europejskich w wiekach XIX i XX. (...) W XIX i XX stuleciu, podobnie jak w wiekach poprzednich, dramatem zajmowali się nadal współcześni filozofowie i dramatopisarze, uczeni oraz krytycy. Z różnych punktów widzenia formułowali poglądy dotyczące istoty sztuki dramatycznej i poszukiwali dróg do określenia jej funkcji społecznej, narodowej i artystycznej. Rozważania te wniosły cenne spostrzeżenia oraz uwagi o dramacie, nie zawsze jednak tworzyły jednolite jego teorie. /Ze Wstępu/ Spis treści Przedmowa do drugiego wydania Nota edytorska R o z d z i a ł I NIEMCY I AUSTRIA Wstęp 25 August Wilhelm Schlegel O dialogu dramatycznym O dramatyczności i teatralności Ludwig Tieck Traktowanie cudowności przez Szekspira Friedrich Wilhelm Joseph Schelling O tragedii (...) ANGLIA I IRLANDIA Wstęp Samuel Taylor Coleridge Dramat grecki Rozwoj dramatu Ogolnie o dramacie i gustach publiczności O cechach dramatow Szekspira William Hazlitt O komedii nowoczesnej George Meredith Pojęcie komedii i rola komizmu Oscar Wilde Przedmowa do „Portretu Doriana Gray’a” (...) FRANCJA Wstęp Madame de Staël O literaturze rozpatrywanej w związkach z instytucjami społecznymi O Niemczech Benjamin Constant Kilka refleksji o tragedii Wallenstein i o teatrze niemieckim Stendhal Racine i Szekspir Victor Hugo Przedmowa do dramatu Cromwell Przedmowa do „Marii Tudor” (...) WŁOCHY Wstęp Ermes Visconti Dialog o jedności miejsca i czasu w dramacie Alessandro Manzoni List do Pana C... O jedności czasu i miejsca w tragedii Luigi Capuana Paolo Ferrari Achille Torelli (...) HISZPANIA Wstęp Mariano José de Larra Dwa słowa O przekładach Manuel Tamayo y Baus Prawda jako źrodło piękna w literaturze dramatycznej Benito Pérez Galdós Wstęp do „Skazanych” Wstęp do „Duszy i życia” Jacinto Benavente Tworzywo dzieła dramatycznego

Nie sadzę, by mogło dojść do oderwania Śląska od Polski w sensie terytorialnym, ale kulturowym – tak. Przez kilkanaście lat wiele środowisk zrobiło dużo, by podważyć polskość Śląska, by o powstaniach śląskich mówić jak o wojnie domowej lub jak o odebraniu siłą obszaru sąsiedniego państwa. Oczywiście przy pomocy i zaangażowaniu struktur państwa polskiego. Kulturowo Śląsk jest odrywany od Polski. Każde publiczne określenie „polskość Śląska” zacznie budzić natychmiastowy sprzeciw wypowiedzi i argumentację typu: „państwo polskie utraciło prawa do Górnego Śląska (czyli księstw śląskich) w XIV wieku za czasów panowania króla Kazimierza Wielkiego”. A zatem Śląsk nie może być uważany za Polski? Wywiad dla „Wpolityce.pl" z dnia 22 czerwca 2019 r. Dr Andrzej Krzystyniak jest historykiem i publicystą, urzędnikiem samorządowym i państwowym. W recenzowanej książce jest przede wszystkim publicystą. Blisko 40 tekstów zebranych w tomie doskonale charakteryzuje jego postawę polityczną i akceptowane wartości. Teksty były publikowane w różnych periodykach, łączy je jednoznacznie wyznawana skala i system wartości oraz wyraźne określenie grożących współczesnemu państwu polskiemu działań, tendencji, uwarunkowań o charakterze destrukcyjnym. Pozornie są to teksty tylko historyczne i wyłącznie politologiczne, ale pretekstem do postawienia zawartych tam pytań i hipotez jest w istocie pytanie o hierarchię wartości we współczesnej naszej kulturze i ich konsekwencje w zachowaniach jednostek i funkcjonowaniu państwa. Prof. dr hab. Zygmut Woźniczka SPIS TREŚCI Ślązakowski słoń w salonie. Zauważyć słonia I. Zwijanie Polskości Niemieckie puzzle Rozmontowywanie Ziem Odzyskanych Zapomniana granica Zwijanie polskości na Śląsku Wehrmacht maszeruje II. Upiór wielokulturowości Usuwanie polskości. Bierność państwa Polska – depozytariusz Śląska? Upiór wielokulturowości Śląska gloryfikacja wrogów Polski „Polskie obozy koncentracyjne” albo ciągłość prawna państwa Mniejszość polska, mniejszość niemiecka III. Tragedia górnośląska Wyzwolenie czy nowa okupacja? Wysiedlenia historia manipulowana Tragedia górnośląska czy Oberschlesische tragödie? Tragedia górnośląska 1939 Tragedia górnośląska 1945 – czyja pamięć? IV. Nasz śląski kulturkampf Nasz śląski „kulturkampf” Ślązacy czy Ruch Autonomii Śląska? Zabawa na beczce prochu Regionaliści, czyli jak kulturowo odciąć Śląsk od Polski Zmierzch separatyzmu na Śląsku? Województwo Śląskie w II Rzeczypospolitej V. Jorg jest nasz! Grażyński wasz! Przemilczany przedwojenny wojewoda Michał Grażyński jak polskość wyklęty na Śląsku Jorg jest nasz! Grażyński wasz! Zapiski komisarza, czyli aberracje historyczne… VI. W wojnie Polska w planach Hitlera My tu jeszcze jesteśmy! Wrzesień 1939 na Śląsku – ucieczka czy obrona? Wrzesień 1939 na Śląsku – temat niewygodny Od selbstschutzu po werwolf, czyli niemiecka dywersja w II wojnie światowej Werwolf Wojna błyskawiczna – czyli system środków doraźnych Zniszczyć sojusznika, czyli operacja catapult Kampania we Francji 1940 roku Niemiecka fikcja karania zbrodni nazistowskich VII. Wywiady Nie możemy dopuścić do takiej sytuacji, w której będziemy się czuli gośćmi we własnym domu Zatraciliśmy gdzieś jasne i stanowcze stanowisko względem historii Śląska, oraz Śląska współcześnie Podsumowanie Bibliografia. Wybrane pozycje

Spis treści Wstęp I. Wyzwolenie Katowic II. Wygląd miasta, obszar i ludność Wygląd miasta Obszar i ludność Tygiel ludnościowy III. Administracja IV. Życie polityczne a) Do połowy 1945 roku Propaganda b) Od sierpnia 1945 do października 1947 roku Referendum ludowe 30 czerwca 1946 roku Wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 I 1947 c) Od listopada 1947 do lipca 1950 Organizacje społeczno-polityczne Organizacje młodzieżowe V. Podziemie, opór społeczny i aparat represji Opór i podziemie Działalność Aparat represji Działalność VI. Instytucje społeczno-kulturalne Środowisko kulturalno-literackie Prasa Wydawcy i drukarze Sceny teatralne i muzyczne Kina Radio Ośrodki naukowe i szkolnictwo Szkolnictwo podstawowe i średnie Biblioteki i muzea Sport VII. Kościół i związki wyznaniowe Kościół rzymskokatolicki Parafia ewangelicka Inne wyznania Kościół Metodyczny VIII. Warunki bytu Służba zdrowia Opieka społeczna Zarobki Aprowizacja i handel Mieszkania Przestępczość Zakończenie Katowice stolicą regionu przemysłowego Przemiany narodowościowe i społeczne Przemiany polityczne Przemiany kulturalne Podsumowanie Abstrakt Abstract Fotografie Skróty Bibliografia Indeks nazwisk

Barbara Gruszka-Zych – poetka, dziennikarka, krytyk literacki. Ostatnio wydała tomik Basiu wróciłem (2018). Jej zbiorek wierszy Szara jak wróbel (2012), wybitny krytyk Tomasz Burek umieścił wśród dziesięciu najważniejszych książek, które ukazały się w Polsce po 1989. Opublikowała też zbiory reportaży Mało obstawiony święty. Cztery reportaże z Bratem Albertem w tle i Zapisz jako..., oraz książki wspomnieniowe: Mój poeta o Czesławie Miłoszu, Takie piękne życie. Portret Wojciecha Kilara, a także wywiad-rzekę Życie rodzinne Zanussich. Rozmowy z Elżbietą i Krzysztofem. Jej wybory wierszy zostały wydane po litewsku i rosyjsku – w Kownie, Wilnie, Petersburgu. Od Redakcji Spis wierszy *** [zawsze myślę że ptak] ironia *** [te delikatne dłonie fale nieustannie] *** [idzie burza gdzieś w niebie] dotknięcie the moon *** [przez chwilę przyznajesz] *** [w ten dzień kwiaty zatrzymane w opadaniu] blisko *** [chodzę do kina żeby się całować] *** [mam na sobie coś od ciebie] the wall *** [morze jest opowieścią] Ty jesteś drobne Cieszyn łuki Sopot *** [te białe ryby twarzy niesie tamta woda] nocą *** [te koty rude ich cała rodzina] 1 września dzień przed wojną rozwalanie ustroju *** [zmieniają się pokoje w których mieszkamy] *** [nici w powietrzu nici w głowie] *** [Jezus nadjedzony] *** [nie przystąpiłam do Niego] *** [mały chłopiec uśmiecha się] babci Helenie Szkoc *** [dziś nie poszłaś do fryzjera] *** [jej głos jak żywy] *** [Danusiu jesteś piękna i przy tym zostańmy] wczoraj wieczorem *** [coraz bardziej podarci] *** [wiesz jak się całuje i ja wiem] *** [– często o pani myślę – powiedział] *** [siedzimy obok siebie] tylko tej jednej *** [chwila z wiatrem] św. Piotr in Galicantu *** [dwa groby puste] *** [koniec już bliski psy czują obcego] książki lektury *** [siedzisz nocą nikogo nie ma obok w pokoju] drobne na ulicach nie będzie widać ich śladów wszystko zmieniają chodniki kierunki dróg kiedyś prowadzących pod adresy ludzi którzy razem z nazwiskami pokładli się pod ziemię zostawiając tyle drobnych przedmiotów potrzebnych do życia drobne pieniądze w kieszeni drobne przewinienia drobne dobre uczynki drobne gwiazdy na niebie nocą wysypują się nad rozkopanym miastem i świecą w oczy szczelinom z których wychodzi prawda o ulicach kierunkach ludziach

Stwierdzenia, iż rok 1918 zapisał się w dziejach kobiet złotymi zgłoskami, nie można uznać za przesadzone. To rok, w którym Austriaczki, ale także Niemki i Polki po trudnych i burzliwych działaniach zmierzających do zaakcentowania swojego istnienia na płaszczyźnie społeczno-polityczno--gospodarczej uzyskały prawa wyborcze, a przez to możliwość współdecydowania nie tylko w kwestiach ich bezpośrednio dotyczących, ale i w sprawach o randze narodowej. Aby pierwszy raz w historii kobiety w Austrii mogły zagłosować na równych prawach z mężczyznami, musiały stoczyć nierówną walkę o samostanowienie, uzyskanie praw wyborczych i równouprawnienie pod względem wynagrodzenia za świadczoną pracę, często narażając się na kpinę, szyderstwo, a nawet pozbawienie wolności. (Ze Wstępu) Spis treści Słowo wstępne Renata Dampc-Jarosz, Wiedeńska „piękna dusza”. Fanny von Arnstein i jej znaczenie dla życia kulturalno-społecznego austriackiej stolicy na przełomie XVIII i XIX wieku Elwira Poleszczuk, Przecierając nowe ścieżki. Szkic o Idzie Pfeiffer (1797–1858) Romuald Jędruszczak, Marie Schwarz – pedagog czy polityk? Magdalena Popławska, Rosa Mayreder – życie i twórczość wiedeńskiej feministki Agata Borek, Kobieta (nie)zapomniana? Synergia sztuki, mody, przedsiębiorczości i wolności w spuściźnie Emilie Flöge Michał Skop, Z Wiednia do Hollywood. Aktorka, gwiazda filmowa i wynalazca Hedy Lamarr Nina Nowara-Matusik, Artystka jako miejsce niedookreślone: Ingeborg Bachmann portret(y) Anny Marii Monika Blidy, Autoportret odczuwany. Malarstwo świadomości ciała Marii Lassnig Alan Rymarczyk, Elfriede Jelinek: pisarka niezłomna Kobiety, którym Austria zawdzięcza swoją tożsamość – informacje biograficzne Indeks nazwisk

Czterdziesty szósty tom serii: Studia o przekładzie, Cultural and Linguistic Issues in Translation pod redakcją Wacława M. Osadnika oraz Agnieszki Adamowic – Pospiech jest poświęcony kulturowym i językoznawczym aspektom tłumaczeń. Szereg autorów (W. M Osadnik, S. M. E. Jewell, I. L. Jewell, H. Wiens, J. M. Evjen, M. Czarnecka, D. Śledziona, W. Polanski) porusza problematykę kluczowego wpływu tłumaczenia na aspekt kontekstu kulturowego tekstu. Wśród omawianych w tomie tłumaczeń znalazły się zarówno teksty tłumaczone z angielskiego na polski (Home to the Holly Springs, A Clockwork Orange), jak też omówiono tłumaczenia literatury polskiej na języki obce (Maria i Magdalena). Czytelnik zainteresowany praktycznym warsztatem pracy tłumacza może zapoznać się z problemami, które podczas pracy nad przekładem literatury napotyka doświadczony specjalista. Od Redakcji SPIS TREŚCI WACŁAW M. OSADNIK Linguistic asymmetry of female and male worlds based on the equivalence of proverbs SOPHIA MARY ELISE JEWELL Equations of equivalence: on the complexities of preserving semantic values when translating proverbs of partial equivalence ISABEL LAURA JEWELL Keys to the culture: an essay about idioms and proverbs HANNAH WIENS The potential of analysis in translation: Beyond beauty to political action JOHN M. EVJEN Expanding universe of meaning in translation MIRA CZARNECKA “You can’t end nothin’ you say wit’ at” — Southern Speech in the Polish translation of Home to Holly Springs by Jan Karon DOMINIKA ŚLEDZIONA “Nadsat” in Polish translations of A Clockwork Orange by Anthony Burgess WIOLETTA POLANSKI The polysystemic approach to the translation of Magdalena Samozwaniec’s Maria i Magdalena

W książce znalazły miejsce interpretacje filmów Aleksieja Bałabanowa, Andrieja Konczałowskiego, Siergieja Łoźnicy, Aleksandra Sokurowa, Aleksieja Uczitiela i Aleksandra Wieledynskiego. Przedmiotem namysłu stały się fabularne i dokumentalne dzieła filmowe powstałe po roku 2000., związane z wizualizacją centralnych dla Rosjan konfliktów militarnych, tj. z Wielką Wojną Ojczyźnianą, wojną radziecko-afgańską oraz wojnami czeczeńskimi w latach 1994-1996 oraz 1999-2009. [...] Chodziło głównie o naświetlenie nowych tendencji, które pojawiły się w kinie rosyjskim w XXI wieku, wskazanie możliwych obszarów napięć i dyskusji prowokowanych przez filmy podejmujące problem wojny, nowatorskich perspektyw ujęcia pozornie starych tematów, które zyskują nowy wymiar we współczesnej świadomości społecznej, co da się zauważyć w wielu inicjatywach, których celem jest upamiętnienie ofiar traumatycznych wydarzeń. Książka ta, kierując uwagę w stronę kina skoncentrowanego na trudnych kwestiach historii Rosji, ma zatem też stawiać pytania, zachęcać do dyskusji w duchu trans-, inter- i wielokulturowego dialogu. Z Wprowadzenia Spis treści: Wprowadzenie Wojna radziecko-afgańska w twórczości Aleksieja Bałabanowa i Swietłany Aleksijewicz Pamięć o Holocauście w filmie Andrieja Konczałowskiego Raj Zakładnik Aleksieja Uczitiela w kontekście wybranych utworów Władimira Makanina Żywy Aleksandra Wieledynskiego jako tekst o życiu pamięci O wojnie, traumie i męskości (na materiale filmu i opowiadania filmowego Aleksandra Sokurowa) Rosyjska arka i Frankofonia Aleksandra Sokurowa jako reprezentacje (post)pamięci o blokadzie Leningradu Meandry pamięci o przeszłości. Casus Siergieja Łoźnicy Bibliografia Nota bibliograficzna Indeks nazwisk

Aspekt nowości towarzyszy mediom niemal od samego początku ich istnienia. Określone rozwiązania natury technicznej, technologicznej lub konceptualnej były w stanie wywołać idealny efekt złudzenia optycznego lub oddać realizm wydarzeń na ekranie. Obok dokumentalnego zapisu rzeczywistości wykorzystywano efekty, które były w stanie wywołać zadziwienie, zaskoczenie, odtworzyć niewiarygodne sytuacje. Gdzie aktualnie należy szukać pojęcia nowości w kontekście medium fotografii, filmu, sztuki mediów? Na czym polega ono dziś, w jaki sposób powstaje, z czego wynika i czemu służy? Reasumując wybrane z historii mediów obrazowania technicznego przykłady, fakty i wydarzenia można na wiele sposobów podjąć próbę odpowiedzi na powyżej postawione pytania. Ze Wstępu Spis treści Janusz Musiał W poszukiwaniu Nowego – wstęp Agnieszka Babińska [De]materializacja w fotografii Marek Janczyk Autonomia doświadczania fotografii w twórczości Bronisława Schlabsa (1920–2009) Ada Grzelewska Echa międzywojennego sporu o fotografię w twórczości śląskiego środowiska fotograficznego w pierwszym dziesięcioleciu po wojnie Piotr Zawojski Pomiędzy ruchem (w) fotografii a filmowym stasis. 24 Frames Abbasa Kiarostamiego Janusz Musiał Piękne obrazy – kalkulacje świat(ł)a i wyobraźni Vahram Mkhitaryan „Teoria zdalnego montażu: Peleshyan – Brak słów nie jest milczeniem Dawid Kozłowski Kino interaktywne. Wstęp do historii miksowania obrazu na żywo Łukasz Baka Immersyjność warstwy wizualnej w filmach Christophera Nolana Zbigniew Tomaszczuk Reinterpretacja jako strategia współczesnej sztuki Radosław Sirko Dźwięk jako intermedium. Wybrane prace polskich artystów dźwięku Jerzy Łukaszewicz Kultura konsensusu. Twórcy i dzieła Biogramy Spis ilustracji

Prezentujemy efekt mariażu dwóch serii: "Krytyki naukowej i literackiej" oraz "Katowickich Dialogów Literackich" – z takiego połączenia otrzymujemy dzieło nietuzinkowe: Blask arcydzieł to zbiór esejów prof. Paszka, wybitnego badacza literatury, publicysty, krytycznego czytelnika dzieł z literackiej najwyższej półki. Na kartach książki poznamy sekrety takich klasyków, jak m.in. Odyseja, Eneida, Eugeniusz Oniegin, Mistrz i Małgorzata oraz lepiej poznamy rodzimą Bogurodzicę, Pana Tadeusza, czy Ferdydurke. Liczymy, że "Blask arcydzieł" również olśni Czytelnika i zachęci do dalszej, samodzielnej krytycznej lektury największych arcydzieł literatury. Od Redakcji prof. zw. dr hab. Jerzy Władysław Paszek urodzony w 1940 r. w Czechowicach-Dziedzicach, od lat 60. związany z Tarnowskimi Górami. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Magisterium pisał na seminarium prof. Henryka Markiewicza (1963), doktorat obronił w Instytucie Badań Literackich w Warszawie, habilitację w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Swoją karierę zawodową rozpoczął jako nauczyciel języka polskiego w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Tarnowskich Górach oraz jako nauczyciel języka rosyjskiego w Technikum Leśnym w Brynku. W latach 1972-1975 pracował w Wyższym Studium Nauczycielskim w Cieszynie. Od 1978 roku docent na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. W 1994 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Debiutował w 1970 r. publikacjami naukowymi w „Pamiętniku Literackim”, współpracował z innymi znakomitymi czasopismami naukowymi („Teksty”, „Ruch Literacki”, „Stylistyka”) oraz Wydawnictwem „Ossolineum” we Wrocławiu. Jego badania naukowe związane są z historią literatury okresu Młodej Polski, stylistyką, tekstologią, translatologią. Szczególną uwagę poświęcił twórczości Wacława Berenta i Stefana Żeromskiego. Jest autorem krytycznoliterackich opracowań i edycji z kanonu klasycznych dzieł literatury polskiej; w życiu prywatnym jest miłośnikiem gry Scrabble. W wydawanym przez Górnośląskie Towarzystwo Literackie miesięczniku społeczno-kulturalnym „Śląsk”, od wielu lat – co miesiąc – publikuje obszerne eseje o najznakomitszych polskich i obcojęzycznych tekstach literackich, informując czytelników o tajemnicach edytorskich, leksykalnych, kryjących się w tych tekstach, pomyłkach i błędach wydawców, ciekawostkach z biografii ich autorów. Książka prezentowana Czytelnikom jest wyborem ostatnio (2017-2018) opublikowanych esejów Pana Profesora. SPIS TREŚCI CZĘŚĆ PIERWSZA Rozdział 1. Odyseja Rozdział 2. Eneida Rozdział 3. Bogurodzica Rozdział 4. Fraszki Rozdział 5. Sonety Rozdział 6. Monachomachia Rozdział 7. Tygrys Aneks CZĘŚĆ DRUGA Rozdział 8. Rękopis znaleziony w Saragossie Rozdział 9. Eugeniusz Oniegin Rozdział 10. Pan Tadeusz Rozdział 11. Dożywocie Rozdział 12. Beniowski Rozdział 13. Koty Rozdział 14. Lalka CZĘŚĆ TRZECIA Rozdział 15. Popioły Rozdział 16. Żywe kamienie Rozdział 17. Ulisses Rozdział 18. Ferdydurke Rozdział 19. Mistrz i Małgorzata Rozdział 20. Kwiaty polskie Rozdział 21. Blady płomień Posłowie ANEKS. Ulisses pod mikroskopem. Zagadki 25 książek i 25 kochanków Bibliografia (wybór) Indeks osobowy

The three separate research projects selected for the book fall into place and the well-thought-out whole features: (a) coherence of the theoretical perspective, which is a combination of classical anthropological concepts and the traditions of sociological research over urban collectivities, (b) continuity in research interests focused on everyday and widespread impacts of the economic restructuring, the effects of which came to be suffered by the next generation of Upper Silesia’s population, (c) as a result of which the conducted explorations orbit around the processes of pauperization of the population (here, admittedly, of whole estates) traditionally connected with heavy industry, (d) of which the researchers seem to be most interested in is how the economic transformation has led to a comprehensive reorganization of the cultural foundations on which the existence of native Silesian communities was based. Add to that the adopted (e) methodology, whose invariable link with the qualitative procedures additionally enhance the sense of continuity, which makes various research undertakings seen from the time perspective fit into one picture, description of changes in the social and cultural identity of (post)mining collectivities. (From the review of Professor Krzysztof Frysztacki) Introduction Part one. Everyday life in the old working-class districts of the industrial towns and cities of Upper Silesia Chapter 1. Working class estates of Upper Silesia region – the social world of their residents 1.1. The city from the perspective of everyday life 1.2. Anthropological approach in the sociology of the city 1.3. Working-class estates of Upper Silesia – the social world of their residents 1.4. Upper Silesian region in the process of transformation Chapter 2. Transformation processes and changes of urban space of Upper Silesian towns 2.1. Social consequences of restructuring of old industrial districts in Upper Silesia 2.2. Place and memory: the case of Ksawera estate 2.2.1. Place and Memory 2.2.2. Paryż/Zawadzki/Paryż mine 2.2.3. Ruins and “ghosts of the past” 2.2.4. Spatial symbolic representation of capitalism 2.2.5. Conclusions Part two. Old and new poverty in Upper Silesia Chapter 3. Urban anthropology in the research on poverty 3.1. The concept of “urban villagers” by Herbert Gans in the study on enclaves of poverty. An Upper Silesian perspective 3.2. Underclass in the city Chapter 4. The Social History of Poverty in Central Europe. A research method 4.1. New and Old Poverty in Upper Silesia 4.1.1. Methodology 4.1.2. Old and New Poverty in a cultural border region: two case studies 4.1.3. Summary Part three. Poverty and resilience Chapter 5. RESCuE Project 5.1. General assumptions of the project 5.2. Cultural sources of resilience. Theoretical basis for the research carried out in Upper Silesia 5.3. The research area and participants against the backdrop of Polish economic crisis 5.3.1. Urban Case 5.3.2. Rural Case 5.4. Observations from the field 5.4.1. Observational strategies 5.4.2. Results from the observation 5.4.3. Field access and contacting 5.4.4. Sampling criteria 5.4.5. Conducting interviews Chapter 6. Cultural practices and resilience. An analysis of research material 6.1. Symbolic capital 6.2. (Socio)economic capital 6.3. Social capital 6.4. Cultural capital (...)

W realiach społeczeństwa sieciowego użytkownicy informacji stają się jednocześnie jej twórcami, a możliwość podejmowania nieskrępowanej interakcji jednocześnie wzmacnia ich aktywność w cyfrowych przestrzeniach dialogicznych. Blogosfera literacka, szczególnie w Rosji, jest interesującym medium współczesnej krytyki literackiej. Autorami blogów literackich mogą być profesjonalni krytycy lub pisarze, najczęściej jednak są nimi czytelnicy, przejawiający zamiłowanie do literatury, ale również aspiracje do zaistnienia w środowisku literackim. Podążając tropem myśli Bachtina tekst ten stanowi próbę zrozumienia specyfiki blogosfery, rzeczywistości tak odległej dla rosyjskiego teoretyka, jak bliska była mu koncepcja dialogiczności, której internetowa przestrzeń literacka jest współczesną egzemplifikacją. (Fragment książki)