Agnieszka Kozyra

Niezwykłe uniwersum mitologii Japonii Magiczne zwierzęta, demony, diabły, gobliny i duchy. Legendarni władcy, waleczni książęta. Asceci o nadnaturalnych mocach, tajemnicze bóstwa i istoty nadprzyrodzone. To tylko kilka spośród wielu postaci, które czytelnik napotka podczas fascynującej podróży po świecie mitologii japońskiej. Agnieszka Kozyra, japonistka i badaczka, powraca do niezwykłych historii, mitów, podań i legend i pokazuje, jak duży wpływ miały one na kształtowanie się i rozwój kultury Kraju Wschodzącego Słońca. Udowadnia również, że wiele motywów pochodzących z mitologii japońskiej jest wciąż żywych i można je znaleźć między innymi w popularnych w Polsce mangach i anime. Mitologia japońska to wyjątkowo barwna i zachwycająca opowieść, która zainteresuje nie tylko pasjonatów kultury japońskiej, ale również miłośników sag i książek fantasy.

Systematyczne przedstawienie filozofii zen w ujęciu słynnego japońskiego filozofa nowożytnego, Nishidy Kitaro, założyciela filozoficznej szkoły z Kioto. Omówienie praktyk i języka zen. Przystępnie napisana książka skierowana do tych, którzy pragną poznać filozofię Wschodu, zwłaszcza do studentów japonistyki i orientalistów, jak również do studiujących filozofię, psychologię, socjologię, teologię, religioznawstwo, kulturoznawstwo i dziennikarstwo. Pozycja jest próbą systematycznego przedstawienia filozofii zen w ujęciu słynnego japońskiego filozofa nowożytnego, Nishidy Kitaro, założyciela filozoficznej szkoły z Kioto. Książka omawia praktyki i język zen oraz zwraca uwagę na jego filozoficzny wymiar. Autorka analizuje filozofię zen czyniąc punktem wyjścia dla swoich rozważań tezę, iż kluczem do rozumienia nauk mistrzów zen jest filozofia paradoksu. Wiele uwagi poświęca także etyce, wykraczającej poza dualizm dobra i zła. Przedstawia typologię sądów paradoksowych, które są charakterystyczną cechą koanów oraz omawia najczęściej spotykane metafory i symbole. Porównuje również filozofię zen z taoizmem, umieszcza ją w kontekście filozofii buddyzmu Wielkiego Wozu, a także pokazuje wpływy nihilizmu paradoksowego na filozofię wspólczesną. Pozycja zawiera bogaty materiał faktograficzny: bibliografię tematu w języku japońskim, angielskim i polskim; noty biograficzne i tablice genealogiczne ważniejszych mistrzów zen; chronologiczne zestawienie istotnych wydarzeń kształtujących myśl zen w Chinach i Japonii; wykaz imion i nazwisk w oryginalnym zapisie znakowym; wykaz pojęć, nazw i tytułów oraz indeks osób.

Prof. dr hab. Agnieszka Kozyra jest zatrudniona w Katedrze Japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w religii i filozofii Japonii. Opublikowała między innymi: Samurajskie chrześcijaństwo (1995), Nihon to seiyo ni okeru Uchimura Kanzo (Pomiędzy Wschodem a Zachodem – myśl religijna Uchimury Kanzo, 2001), Filozofia zen (2004), Filozofia nicości Nishidy Kitaro (2007), Estetyka zen (2010), Mitologia japońska (2011), Zen a sztuki walki (red.) (2014). Na Zachodzie, a zwłaszcza w USA, nastąpiły tak znaczące zmiany w doktrynie i formie praktyki zen, że autorka tej książki określiła je mianem „neo-zen”, podkreślając, iż jest to najbardziej radykalna reinterpretacja w historii tej szkoły buddyjskiej. Wiele opracowań na temat zen, które powstały w USA, jest próbą adaptacji zen do kulturowej matrycy szeroko pojętego Zachodu. W efekcie takiej adaptacji pojawiają się nowe, oryginalne koncepcje. Elementy kultury Zachodu, które w procesie adaptacji zen stanowią największy problem, to racjonalizm, libertynizm i hedonizm. Te pojęcia łączą się z innymi koncepcjami, równie ważnymi dla kultury Zachodu. Racjonalizm, którego granice wyznacza logika klasyczna, jest podstawą światopoglądu naukowego. Libertynizm jest związany z indywidualizmem oraz demokratyczną ideą równości. Hedonizm to nie tylko poszukiwanie szczęścia, ale także konsumpcjonizm. Dla zachodniego wyznawcy zen wyzwaniem są więc buddyjskie nauki o konieczności odrzucenia (lub przekroczenia) rozumu, zanegowania swojego ‘ja’ oraz pozbycia się wszelkich pragnień, w tym potrzeb materialnych. Właśnie dlatego najważniejszą praktyką „neo-zen” stała się medytacja ‘pełni umysłu’ (Mindfulness).

W tradycji japońskiej porównuje się samuraja do sakury – japońskiej wiśni. Kwiaty japońskiej wiśni rozkwitają nagle – całe drzewo staje w kaskadzie kwiatów, białych lub bladoróżowych. Wiele jest bowiem odmian japońskiej wiśni, ale wszystkie mają tę samą, wyróżniającą je cechę. Jej kwiaty pozostają piękne i nieskażone do końca, nie więdną, nie usychają. Po prostu pewnego ranka wszystkie płatki opadają, rysując na ziemi biały, nieregularny wzór. Tak samo jak niespodziewanie się pojawiły – odchodzą. Jakby z żalu, bez walki o przedłużenie życia za wszelką cenę. Jakby świadome swego efemerycznego piękna. Czy właśnie dlatego Uchimura Kanzô (1861-1930) – chrześcijański myśliciel i pisarz, zapytany o samurajskiego ducha porównywał go z zapachem kwiatu górskiej wiśni o świcie? Na kartach tej książki znajdzie czytelnik analizę „samurajskiego chrześcijaństwa” Uchimury Kanzô, które on sam określał mianem „japońskiego chrześcijaństwa” . Uchimura urodził się w rodzinie samurajskiej i był dumny ze swojego pochodzenia. Jego życiowym posłannictwem stało się przeniesienie samurajskiego etosu do chrześcijaństwa.