Izdebski Hubert

Prezentowany tom zawiera komentarz do art. 218 Konstytucji RP, zgodnie z którym ustawa określa organizację Skarbu Państwa oraz sposób zarządzania jego majątkiem. Określenie „Skarb Państwa” występuje ponadto w czterech innych przepisach ustawy zasadniczej (w kontekście majątkowym w art. 61 ust. 1, art. 107 ust. 1 i art. 216 ust. 1; w art. 146 ust. 4 pkt 4, wymieniającym wśród zadań Rady Ministrów ochronę interesów Skarbu Państwa). Pozwala to na twierdzenie o konstytucjonalizacji Skarbu Państwa, aczkolwiek Skarb Państwa już wcześniej wystąpił w niektórych konstytucjach. Ustrojodawca nie jest konsekwentny co do rozumienia Skarbu Państwa i rozumienia jego majątku. Ramowy przepis art. 218 ustawy zasadniczej jest refleksem podejmowanych od 1989 r. prób ustawowego unormowania problematyki gospodarczego mienia Skarbu Państwa w jednej ustawie o Skarbie Państwa. Jeżeli art. 218 Konstytucji RP, który powstał na gruncie ówczesnego poszukiwania treści takiej ustawy, będzie odczytywany literalnie, wypełnienie jego dyspozycji poprzez wydanie ustawy o organizacji Skarbu Państwa oraz o sposobie zarządzania jego majątkiem okaże się praktycznie niemożliwe; dowodzą tego próby wypracowania takiej ustawy, podjęte w Sejmie RP III kadencji.

Prezentowany tom obejmuje jedynie część przepisów Konstytucji RP dotyczących Trybunału Konstytucyjnego, na które łącznie składa się 10 artykułów. Komentarz do pozostałych przepisów, i to tak podstawowych jak art. 188 (wyliczenie spraw należących do zasadniczej właściwości Trybunału) oraz art. 190 dotyczący orzeczeń tego organu, będzie przedmiotem odrębnego tomu. Koncentrując się na należących do właściwości Trybunału Konstytucyjnego sprawach niewymienionych w art. 188 Konstytucji RP, lecz przypadających na ogół w skali europejskiej i światowej sądom konstytucyjnym: rozstrzyganiu sporów kompetencyjnych (art. 189 i 192) oraz udzielaniu odpowiedzi na pytania prawne przedstawiane przez sądy (art. 193), można dojść do wniosku o degeneracji Trybunału po 2015 r. i wyjaśnić powody faktycznej dekoncentracji kontroli konstytucyjności prawa, którą wykonują na potrzeby indywidualnych spraw sądy powszechne i administracyjne. Tom zawiera również komentarz do art. 195 i do art. 196 Konstytucji RP, które są poświęcone statusowi sędziów Trybunału Konstytucyjnego, w tym konstytucyjnemu obowiązkowi podlegania tylko Konstytucji.

Podręcznik szczegółowo omawia zagadnienia prawne, polityczne i ekonomiczne dotyczące różnych obszarów samorządu terytorialnego, takie jak: doktrynalne podstawy samorządności terytorialnej, przestrzenne ramy działalności samorządu terytorialnego, zadania samorządu terytorialnego i sposoby ich wykonywania, unormowanie materialnych podstaw wykonywania zadań i statusu pracowników samorządowych, zagadnienia ustrojowo-organizacyjne samorządu terytorialnego, nadzór nad działalnością samorządu wraz z obywatelskim prawem zaskarżania uchwał jego organów. Książka uwzględnia aktualny stan prawny, odnosi się do niektórych, dotyczących samorządu, przepisów o przeciwdziałaniu epidemii COVID-19. Autor opisuje dotychczasowe doświadczania kształtowania się samorządu terytorialnego w Polsce od czasu transformacji ustrojowej oraz omawia nowe problemy i wyzwania, przed którymi stoi samorząd terytorialny.    Adresaci:Publikacja przeznaczona jest dla studentów takich kierunków, jak prawo, administracja, politologia oraz samorząd terytorialny. Może także zainteresować pracowników organów samorządu terytorialnego.

Podręcznik stanowi syntetyczne opracowanie zagadnień z zakresu doktryn dominujących we współczesnym dyskursie politycznym oraz doktrynalnych źródeł instytucji politycznych i prawnych, właściwych demokracji konstytucyjnej.Wykład dotyczy również aksjologicznych podstaw systemu prawa obowiązującego w Polsce w ramach standardów prawa europejskiego i prawa innych państw Europy.Podręcznik został podzielony na trzy części, w których przedstawiono kolejno:• podstawowe ideologiczne kierunki współczesnego myślenia o społeczeństwie, państwie i prawie;• kategorie podstawowych dla europejskiego i polskiego porządku prawnego wartości, zasad i praw (praw podmiotowych) oraz ich źródła;• wykład na temat podstawowych wartości, zasad i praw, ukierunkowany na wyjaśnienie ich genezy, rozwoju, aktualnej treści oraz roli w systemie prawa – od godności człowieka jako wartości podstawowej i źródła praw począwszy, a na prawie do dobrej administracji w ramach prawa do dobrego rządzenia skończywszy.Publikacja przeznaczona jest dla studentów prawa, może również służyć studentom administracji, nauk politycznych i innych nauk społecznych. Powinni po nią sięgnąć wszyscy zainteresowani podstawami współczesnego ustroju i prawa ze względu na swą aktywność polityczną, administracyjną czy prawniczą.

Prezentowany tom zawiera komentarz do czterech artykułów Konstytucji RP z rozdziału VI „Rada Ministrów i administracja rządowa”. Określają one kolejno: zadania i kompetencje Rady Ministrów, skład Rady Ministrów, szczególne wymogi dotyczące działalności członków Rady Ministrów oraz rotę przysięgi składanej przez członków tego organu. Komentarz nie obejmuje wszystkich przepisów ustawy zasadniczej odnoszących się do Rady Ministrów i jej członków. Innym opracowaniom komentarzowym w ramach niniejszej serii pozostawione zostały nie tylko przepisy zawarte w innych (jest ich w tym zakresie sześć) rozdziałach Konstytucji, ale i w pozostałych przepisach rozdziału VI; te stanowią przedmiot odrębnych komentarzy – przygotowywanych przez innych autorów do przepisów: odnoszących się do powoływania i odwoływania Rady Ministrów (art. 154-162) oraz do pozycji Prezesa Rady Ministrów (art. 148), jak również komentarza przygotowywanego przez autora niniejszego tomu, a mającego za przedmiot konstytucyjne unormowanie materii podstawowych dla administracji rządowej, poczynając od pozycji ministrów kierujących poszczególnymi działami tej administracji (art. 149, 152, 153). W związku z tym, materię objętą niniejszym tomem można określić jako unormowanie podstawowych kwestii konstytucyjnego statusu Rady Ministrów wraz z ogólnymi obowiązkami nałożonymi na jej członków przez ustawę zasadniczą.

Prezentowany tom zawiera komentarz do artykułu dotyczącego mieszkania – szczególnego dobra, z którego możliwość korzystania ma szczególne znaczenie z punktu widzenia zaspokajania podstawowych potrzeb człowieka, a tym samym realizowania jego praw podstawowych. Od ponad 70 lat w aktach prawa międzynarodowego, a od ponad 50 lat w coraz liczniejszych konstytucjach, znajdują się sformułowania dotyczące prawa do mieszkania – prawa socjalnego zaliczanego do drugiej generacji praw człowieka. W art. 75 Konstytucji RP występuje określenie „prawa lokatorów”, nie ma jednak w tym artykule określenia „prawo do mieszkania”. Art. 75 zalicza się na ogół do przepisów ustawy zasadniczej ustanawiających zasady polityki władz publicznych w danej dziedzinie życia społecznego (w tym przypadku „polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli”), lecz nie łącząc ich z konkretnie sformułowanymi prawami jednostki. Dekodowanie z niego prawa do mieszkania może być jednak efektem wykładni, uwzględniającej ogólną aksjologię Konstytucji (szczególna wartość godności osobowej, zasady sprawiedliwości społecznej, zasada społecznej gospodarki rynkowej, prawo rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych) oraz międzynarodowe i europejskie standardy prawne. Obowiązkiem władz publicznych jest, w konsekwencji, umożliwienie dostępu do mieszkania jako dobra o szczególnym znaczeniu dla jednostek, rodzin i gospodarstw domowych – poczynając od kształtowania przez ustawodawcę praw mieszkaniowych umożliwiających realizację prawa do mieszkania, odpowiednio do stopnia braku możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych własnymi siłami.

Prezentowany komentarz dotyczy jedynie dwóch artykułów Konstytucji. Przedmiotem ich regulacji jest jednak status organu o szczególnym znaczeniu dla realnego funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego – mającego stać na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów – Krajowej Rady Sądownictwa. Konstytucyjna misja KRS powoduje, że w wielu miejscach trzeba odwoływać się do niektórych innych przepisów Konstytucji – przede wszystkim do art. 179, wskazującego podstawową kompetencję KRS w postaci przedstawiania, na zasadzie wyłączności, Prezydentowi Rzeczypospolitej wniosków o powołanie na urząd sędziego, oraz art. 173 i art. 178 ust. 1. Misja stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów oznacza, iż KRS jest po to, by, podobnie jak jej odpowiedniki w wielu państwach europejskich i pozaeuropejskich, stać w swoim zakresie działania na straży wolności i praw człowieka i obywatela. Wejście w życie ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw – i praktyka jej stosowania – powodują, że komentarz dotyczy materii, która w ostatnim okresie musiała nabrać szerszego znaczenia politycznego. Jednocześnie wiąże się ona z rozważanymi w doktrynie prawnymi kwestiami sposobu powrotu do kształtu KRS, który byłby zgodny z normami Konstytucji RP oraz standardami międzynarodowymi i europejskimi, zapewniając realizację wyrażonej w Konstytucji misji tego organu.

Praca poświęcona jest konstytucjonalizmowi Rosji i jego współczesnemu funkcjonowaniu w Federacji Rosyjskiej. Przedstawione zostało podłoże historyczne, tj. zarówno próby stworzenia rosyjskiego modelu konstytucyjnego przed rewolucją bolszewicką (okres przed 1905 r. opracował H. Izdebski), jak kształtowanie się monarchii konstytucyjnej, umocnienie oraz dekompozycję „konstytucjonalizmu socjalistycznego” (A. Bosiacki, który przedstawił także zagadnienia współczesnego konstytucjonalizmu Federacji Rosyjskiej). Książka powstała w oparciu o polskie i zagraniczne materiały źródłowe i bibliograficzne powstałe na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Przedstawia zagadnienia kształtowania się idei konstytucji w Rosji, próby ewolucji monarchii i kształtowania się monarchii konstytucyjnej, sprawę polską i działalność polskich deputowanych w Dumie Państwowej, problemy konstytucji i ustroju Wielkiego Księstwa Finlandii, ewolucję doktryny państwowej po dojściu do władzy bolszewików. Rozważania zamyka analiza przekształceń konstytucji i ustroju czasów pierestrojki, kryzysu konstytucyjnego lat 1933-1994 i współczesnego systemu konstytucyjnego i politycznego Rosji. Podstawę książki stanowią bogate materiały polskie, rosyjskie i amerykańskie, w tym książki i broszury powstałe przed 1917 r., zawierające programy i postulaty reform politycznych, w tym konstytucyjnych, jak też publikacje tworzone w różnych okresach w Rosji Radzieckiej i w ZSRR.