Menu

Artur Foryt

Wojna stuletnia to historia najdłuższego i przełomowego konfliktu w dziejach średniowiecznej Europy, który był ostatnim aktem trzechsetletniej wojny rozpoczętej w czasach pięknej księżnej Eleonory Akwitańskiej. To regularnie wznawiane we Francji dzieło uchodzi za jedno z najwybitniejszych ujęć historii tej wojny, a właściwie serii wojen angielsko-francuskich o spadek po Kapetyngach, różniących się zarówno charakterem, jak i zasięgiem. Nie należy zapominać, że wojnie stuletniej, która była rozciągniętym w czasie zderzeniem dwóch potęg, towarzyszyły bunty we Flandrii, walki angielsko-szkockie, wojny o sukcesję w Bretanii i Kastylii, a także problemy z najemnikami, dla których wojaczka była jedynym źródłem zarobku. Autor ukazuje, jak po obu stronach kanału La Manche, zwłaszcza w narodzie francuskim, omawiany konflikt stopniowo prowadził do odejścia od dziedzictwa epoki feudalnej i tworzenia nowożytnych struktur państwowych. Wojna, w której uczestniczyli wszyscy poddani – zarówno elita, jak i plebs – była wyrazem głębokich przemian społeczno-gospodarczych. Ogromny wpływ na podejście średniowiecznego człowieka do wojny i na sam przebieg konfliktu miały kryzysy gospodarcze, epidemie, powiązania polityczno-społeczne, narodziny świadomości narodowej, podział chrześcijaństwa między dwóch papieży, reforma Kościoła, skutki finansowego marnotrawstwa, konflikty interesów i rozgrywki między stronnictwami. Jean Favier wzbogaca swoją opowieść opisami, które przybliżają odczucia średniowiecznego człowieka, jego sposób życia, cierpienia, próby przetrwania wojennych zawirowań i dostosowania się do nowej sytuacji. Uwagę przykuwa erudycyjna strona dzieła, plastyczny i z rozmachem odmalowany obraz militarnych, społecznych, gospodarczych i kulturowych aspektów konfliktu. Autor dowodzi, że historia wojny nie jest jedynie historią walk, lecz także opowieścią o ludziach, którzy byli – świadomymi lub nieświadomymi – uczestnikami tych samych wydarzeń. Na kartach książki odżywają zarówno słynni bohaterowie, jak Edward Czarny Książę, Bertrand du Guesclin, Henryk V oraz Joanna d’Arc, jak i mniej znani, a warci przybliżenia – Étienne Marcel, Pierre Cauchon czy John Talbot. Jean Favier (1932–2014) – francuski historyk, mediewista, absolwent École nationale des chartes w Paryżu, długoletni dyrektor generalny Archives nationales de France (1975–1994), w latach 1994–1997 dyrektor Bibliotheque nationale de France, od 1985 roku członek Académie des inscriptions et belles-lettres, dyrektor studiów École pratique des Hautes Études i profesor uniwersytetów w Rouen i Paris-Sorbonne. Popularyzator epoki schyłkowego średniowiecza. W swoim dorobku ma również dzieła wykraczające poza ten okres historyczny. Polski odbiorca dotychczas miał okazję poznać jego niepospolity warsztat pisarski dzięki pracy Wielkie odkrycia od Aleksandra do Magellana, opublikowanej w 1996 roku.
„1444. Krucjata polskiego króla” - Artur Foryt W desperackim ataku na janczarów broniących sułtana osmańskiego Murada II dopełnił się los młodego króla Władysława III, nazwanego później „Warneńczykiem”. Rozstrzygnął się także wynik jego antytureckiej wyprawy. Bitwa, rozegrana pod Warną w dniach 10 i 11 listopada 1444 roku, to jedno z najważniejszych wydarzeń późnośredniowiecznej Europy. Była ona końcowym epizodem kampanii nazywanej niekiedy „ostatnią krucjatą”, którą prowadzili wspólnie król, wojewoda siedmiogrodzki Jan Hunyady i kardynał Julian Cesarini. Praca przybliża historię antymuzułmańskich i antyosmańskich krucjat XIV i XV wieku, ukazuje udział w nich Królestwa Polskiego i Polaków oraz analizuje ich skutki dla narodów bałkańskich i całej Europy. Opisywane wydarzenia osadzone są z jednej strony w kontekście wypraw krzyżowych, z drugiej zaś ideologii muzułmańskiej świętej wojny oraz kulturowych, politycznych i gospodarczych powiązań ówczesnych państw i ludów. Książka pokazuje, jak wyglądał wówczas konflikt Krzyża z Półksiężycem, zwłaszcza po upadku państw krzyżowców w Ziemi Świętej, i jakie miał znaczenie dla przebiegu wojen z Imperium Osmańskim. W książce znajdują się liczne materiały graficzne: mapy, schematy bitew i marszruty wojsk oraz ponad 60 rycin i zdjęć. Niezwykle wartościowym dodatkiem jest przetłumaczony na język polski fragment Dawnych kronik Anglii Jana de Wavrin, opisujący bitwę pod Warną. ARTUR FORYT – z wykształcenia nauczyciel języka francuskiego, absolwent Université de Nice, z zamiłowania historyk. Od ponad dwudziestu lat związany zawodowo z książkami jako tłumacz, autor prac historycznych i przekładówtekstów średniowiecznych.
Dla polskiego odbiorcy dzieje Danii we wczesnym średniowieczu – w czasach tzw. ery wikingów oraz w okresie bezpośrednio po nim następującym – pozostają wciąż mało znane. Abstrahując od interpretacji wczesnych duńskich dziejów w kulturze masowej, wyrażonej np. w cieszącym się wielką popularnością serialu Wikingowie, zawsze warto wiedzieć, co średniowieczni Duńczycy mieli dopowiedzenia o własnych dziejach. Kiedy sięgamy do samych początków, naszą uwagę zwraca niepozorny anonimowy tekst łaciński znany jako Kronika z Roskilde – najstarsza choć anonimowa historia tego kraju, obejmująca okres od IX do XII stulecia. Pomimo krótkiej wręcz lakonicznej formy narracyjnej autor związany z kręgiem katedry w mieście Roskilde ukazał własną interpretację dziejów, różniącą się od tej przekazanej przez następnych duńskich kronikarzy związanych z mecenatem arcybiskupa Absalona. Szczególną uwagę zwraca jednak opis wydarzeń, których kronikarz z Roskilde był naocznym i bezpośrednim obserwatorem,związanych z bolesnym procesem przekształceń wewnętrznych Danii – odchodzenia od dziedzictwa ery wikingów oraz przyspieszenia jej chrystianizacji,okcydentalizacji i feudalizacji. Oddając do rąk polskiego czytelnika przekład najstarszej duńskiej kroniki, nie sposób było pominąć też pewnych analogii z polskimi dziejami, i to pomimo widocznego dystansu kronikarza z Roskilde do Słowiańszczyzny, położnej po drugiej stronie Bałtyku. Warto bowiem pamiętać, że morze, dla jednych będące nieprzebytą granicą, dla innych jest przecież niczym innym jak drogą.
10 listopada 1444 roku pod Warną miała miejsce jedna z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy. Wojska koalicji antytureckiej, pod dowództwem polskiego króla Władysława III i wojewody siedmiogrodzkiego Jana Hunyadyego, starły się z wojskami tureckimi, dowodzonymi przez sułtana Murada II. Autor skrupulatnie opisuje przebieg kampanii wojennej z lat 1440–1444 oraz analizuje jej konsekwencje dla narodów bałkańskich i całej Europy. Jednocześnie osadza opisywane wydarzenia w kontekście wypraw krzyżowych, ukazując jak zmieniała się idea krucjat po 1291 roku i jakie miała znaczenie dla przebiegu wojen z Imperium Osmańskim.
Spis treści: Wprowadzenie Cypr pod rządami krzyżowców Historiografia cypryjska pod panowaniem łacinników Odkrycie Carlo Perrina Kompilacyjny charakter dzieła Kronika Ziemi Świętej – język, struktura i treść O przekładzie Kronika Ziemi Świętej (tekst polski) Chronique de Terre Sainte (tekst starofrancuski) Bibliografia (wybór) O książce: Odkrycie pewnego papierowego rękopisu, dokonane na początku lat 80. XIX w. w piemonckim Verzuolo przez miejscowego erudytę-amatora Carlo Perrina, z zawodu inżyniera kopalnianego, pozwoliło znacząco zweryfikować teorie o początkach cypryjskiego dziejopisarstwa, poszerzając naszą wiedzę o trzy znaczące dzieła kronikarskie, znane od czasu swojego editio princeps pod wspólnym tytułem jako Gestes des Chiprois (czyli Czyny Cypryjczyków). Odnosił się on do wzmianki u wspomnianego wyżej Florio Bustrona, mającego jak się wydaje dostęp do dzieła Filipa z Novary, stanowiącego integralną część tej kompilacji: „Mogłem to szczególnie znaleźć w Czynach Cypryjczyków, napisanych po francusku przez światowego męża Filipa z Novary”. Carlo Perrin, mieszkający w pobliżu zamku Verzuolo, był zaprzyjaźniony z właścicielem siedziby, hrabią Massimo Molla di Larisse. W czerwcu 1882 r., przeglądając ze swoim przyjacielem sterty najróżniejszych dokumentów, podobno przechowywanych w beczce (!), natrafił na stary papierowy rękopis, którego pismo wydało mu się godne uwagi. Hrabia Massimo, widząc zainteresowanie swego gościa rękopisem, podarował mu go wówczas na własność. Przez następne kilkadziesiąt lat rękopis ten znajdował się w posiadaniu odkrywcy, zanim nie został przekazany do Biblioteki Królewskiej w Turynie… (z Wprowadzenia) O autorze: Artur Foryt (ur. w 1968 w Krakowie), z wykształcenia nauczyciel języka francuskiego, absolwent Université de Nice, od ponad dwudziestu lat związany zawodowo i pasjonacko z książkami. Stale współpracuje z wydawnictwami i muzeami. Jest autorem przekładów książek historycznych: B. Souvarine, Stalin. Rys historyczny bolszewizmu, Kraków 2016; F. Chalandon, Aleksy I Komnen (1081-1118), Oświęcim 2016; P. Deschamps, Zamki i twierdze Królestwa Jerozolimskiego. Studium historyczne, geograficzne i architektoniczne, Oświęcim 2017; B. Galimard Flavigny, Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, Kraków 2017; oraz tekstów z epoki średniowiecza (Anonim, O początkach narodu Longobardów, Sandomierz 2012, Ari Thorgilsson Mądry, Księga Islandczyków, Sandomierz 2013, Izydor z Sewilli, Historia Gotów, Wandalów i Swebów oraz kroniki wczesnośredniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2017). Jest także autorem kilkudziesięciu popularnonaukowych artykułów i not historycznych, publikowanych w czasopismach i na stronach internetowych.
Spis treści: Wstęp I Europa Północna, Środkowa i Wschodnia na przełomie tysiącleci II Ruś i Polska III Stosunki polsko-ruskie do roku 1015 IV Wojna domowa na Rusi (1015-1017) V Rok 1017. „Wojna o gród” VI Żołnierze i taktyka armii Bolesława VII Żołnierze i taktyka wojsk Jarosława VIII Wyprawa kijowska IX Pokłosie (1018-1040?) Zakończenie Aneks Bibliografia Spis map i schematów O książce: Niemal dokładnie tysiąc lat temu doszło na terenie wschodniej części naszego kontynentu do pewnego wydarzenia, jakich w tych niestabilnych i burzliwych czasach było wiele. Oddziały młodego, niedawno zorganizowanego, ale agresywnego państwa pokonały wojska swojego sąsiada, osadzając na stolcu w jego stolicy przyjaznego sobie władcę. Epizod ten nie spowodował trwałych reperkusji ani przetasowań politycznych, zaangażował jednak siły, środki oraz przykuł uwagę znacznej części ówczesnej Europy. Dla zwycięskiego państwa wyprawa ta była ostatnim podzwonnym zasłużonej, choć niekiedy przesadnej chwały, wchodząc na trwale do narodowej tradycji. Dla pokonanego była przejściowym, choć bolesnym epizodem, częściej przemilczanym niż rozgłaszanym, a jeśli już, to jedynie w charakterze jednego z pierwszych punktów na długiej liście zarzutów. Mowa tu oczywiście o wyprawie kijowskiej Bolesława Chrobrego z 1018 roku, wyjątkowo dobrze jak na epokę opisanej źródłowo, a jednak z wielu przyczyn, często niezwiązanych z naukami historycznymi lub wojskowymi, nieznajdującej dotychczas uznania jako wydarzenie warte opisana w osobnej monografii... O autorze: Artur Foryt (ur. w 1968 w Krakowie), z wykształcenia nauczyciel języka francuskiego, absolwent Université de Nice, od ponad dwudziestu lat związany zawodowo i pasjonacko z książkami. Stale współpracuje z wydawnictwami i muzeami. Jest autorem przekładów książek historycznych: B. Souvarine, Stalin. Rys historyczny bolszewizmu, Kraków 2016; F. Chalandon, Aleksy I Komnen (1081-1118), Oświęcim 2016; P. Deschamps, Zamki i twierdze Królestwa Jerozolimskiego. Studium historyczne, geograficzne i architektoniczne, Oświęcim 2017; B. Galimard Flavigny, Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, Kraków 2017 oraz tekstów z epoki średniowiecza (Anonim, O początkach narodu Longobardów, Sandomierz 2012, Ari Thorgilsson Mądry, Księga Islandczyków, Sandomierz 2013, Izydor z Sewilli, Historia Gotów, Wandalów i Swebów oraz kroniki wczesnośredniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2017). Jest także autorem kilkudziesięciu popularnonaukowych artykułów i not historycznych, publikowanych w czasopismach i na stronach internetowych.