Ewa Kraskowska

Urodzone na początku XX wieku w rodzinie mandżurskiego wieśniaka dziecko zostaje polskim katolickim księdzem – tak w jednym zdaniu streścić można żywot Józefa Kaingby (1900-1988). Nawet ta lakoniczna informacja jest już sama w sobie intrygująca, a jeśli dodać do niej wojnę rosyjsko-japońską, wieloletni romans z uroczą dziewczyną z kościelnego chóru, nieślubne dziecko, okupacyjne perypetie i zażyłą przyjaźń z Ludwikiem Solskim, biografia Józefa obrasta w zdarzenia godne vie romancée. Ponad trzydzieści lat po jego śmierci starannie rekonstruuje ją i opowiada wnuczka księdza Kaingby, Ewa Kraskowska. Książka zawiera bogaty materiał ilustracyjny (fotografie, dokumenty) zaczerpnięty z domowych zbiorów autorki oraz z różnych archiwów.

Biografia, która ujawnia prawdziwe związki między sztuką Williama Blake'a a jego poezją Blake, genialny osiemnastowieczny poeta, malarz i rytownik, był głęboko przeświadczony, iż duchowemu światu, który jest wiekuisty, najbardziej zagrażają szydercy zaślepieni wiarą w naukowy racjonalizm. Wbrew nim pozostał wierny własnej wizji rzeczywistości – wizji, którą w niezwykły sposób dokumentują wszystkie jego dzieła. Ackroyd z wyjątkowym talentem narracyjnym ukazuje artystę jako wizjonera, przedstawiciela londyńskich rzemieślników i kupców, wreszcie jako proroka. Snując tę opowieść, w sobie tylko właściwy i niezrównany sposób dokonuje błyskotliwej rekonstrukcji życia w osiemnastowiecznym Londynie.

Wieloautorski tom to cenna monografia, a zarazem podręcznik do historii literatury polskiej XX wieku uwzględniający równorzędny udział kobiet-pisarek w tworzeniu piśmiennictwa narodowego. Będzie to nie tylko obowiązkowa polonistyczna synteza uniwersytecka oraz lektura uzupełniająca dla przedstawicieli innych dziedzin humanistyki, lecz także książka zaspokajająca gusty wszelkich miłośników i znawców polskiej kultury dwudziestowiecznej. Część pierwsza, „Procesy i gatunki”, stawia sobie za cel ukazanie procesu historycznoliterackiego z perspektywy genderowej oraz opis genologiczny dwudziestowiecznego pisarstwa kobiet. W części drugiej, „Sytuacje i tematy”, zostają poddane refleksji m.in. związki uczuciowo-intelektualne między pisarkami, miejsce kobiety-pisarki w komunikacji literackiej, doświadczenie Zagłady, wojny i emigracji w pisarstwie kobiet, status pisarki regionalnej, humor w kobiecych narracjach osobistych, przeszłość i historia w pisarstwie kobiet, różne wymiary religijności w liryce kobiecej oraz problematyka cielesności w poezji i prozie kobiecej.

Autorka zajmuje się dwujęzyczną (polsko-angielską) twórczością literacką Stefana Themersona od lat 80. XX wieku i opublikowała pierwszą w Polsce i na świecie monografię na ten temat. Spotykała się wielokrotnie z pisarzem i jego żoną Franciszką, wybitną malarką, graficzką oraz ilustratorką, przetłumaczyła również na język polski jego ostatnią, wydaną już pośmiertnie (Themerson zmarł w roku 1988) powieść „Wyspa Hobsona”. W „Studiach i szkicach” autorka zgromadziła swoje teksty o Themersonach pisane w ciągu czterech dekad, które ułożyła nie w kolejności powstawania, lecz tworząc z nich rodzaj osobistej opowieści o rozwoju fascynacji dziełem autora „Wykładu profesora Mmaa” oraz fenomenem twórczego tandemu małżeństwa Themersonów. Poszczególne rozprawy i artykuły zamieszczone w książce miały pierwodruki w różnych tomach zbiorowych i w czasopismach, ale dla potrzeb niniejszej publikacji zostały poddane gruntownej rewizji i niekiedy znacznie poszerzone. Autorka zamieściła tu również teksty dotychczas niepublikowane, pisane z perspektywy dzisiejszej.