Jednostka

Bezdzietni nie są przydatni w starzejącym się społeczeństwie. W pewnym wieku stają się zbędni. Kiedy ten moment dla nich nastaje, trafiają do specjalnych ośrodków zwanych Jednostkami. W Jednostce bezdzietny staje się użyteczny: bierze udział w badaniach naukowych, służy testom medycznym. Stopniowo oddaje swoje organy osobom, które społeczeństwu są bardziej potrzebne. W zamian za to dożywa swoich dni w luksusowych warunkach. Znakomite jedzenie, świetna opieka, bogata oferta sportowa i kulturalna. A do tego można realizować swoje pasje, poszerzać zainteresowania i bezpłatnie korzystać ze wszystkich dóbr aż do dnia ostatecznej donacji. Czyż to nie znakomity układ dla bezdzietnych, którzy przecież są zbędni?

Gdy Dorrit przybywa do Jednostki, jest pogodzona ze swoim losem. Nie udało jej się założyć rodziny ani urodzić dzieci, straciła ukochanego psa i swój mały dom. Jej mężczyzna coś do niej czuł, ale postanowił, że nie będzie jej ratował. Pod koniec życia kobieta pragnie tylko odrobiny spokoju. Nic więcej jej nie zostało. Sytuacja zmienia się jednak, gdy niespodziewanie dla siebie Dorrit się zakochuje. Coś w niej ożywa. Chce dla siebie szczęścia. Postanawia więc dokonać zaskakującego wyboru...

To powieść o niedalekiej, pełnej okrucieństwa przyszłości. Wizja cywilizacji, w której każdy ma odegrać narzuconą sobie rolę aż do końca, wydaje się niepokojąco realistyczna. Jednostka to jedna z najbardziej przerażających powieści dystopijnych ostatnich lat. Czytając tę książkę, nie można oprzeć się wrażeniu, że opisane w niej rozwiązania ustrojowe wzięły swój początek ze współczesnych regulacji prawnych. Sprawia to, że niepokój i groza towarzyszą czytelnikom tej opowieści i rosną z każdą kolejną przeczytaną stroną.

A gdy władza uzna, że już się nie przydasz...


----

Oszczędna proza ??Holmqvist umiejętnie przeplata przyjemności i okrucieństwa "Jednostki" tak, że czytelnicy zaczynają się zastanawiać: czy lepiej być rozpieszczonym królikiem doświadczalnym czy może żyć w biedzie i w samotności? Ale potem autorka dokręca śrubę, przedstawiając zestaw zdarzeń tak zdumiewających i obrzydliwych, że dosłownie sprawiły, że zacząłem ciężko oddychać. Do tego czasu jest oczywiste, że nawet dla małżeństw z dziećmi świat poza "Jednostką" zamienił się w koszmar. A kwestia, czy Dorrit jest szczęśliwsza w jej błyszczącym dickensowskim więzieniu, ustępuje większemu pytaniu: kto mógłby znieść życie w mechanicznym świecie, który stworzył takie miejsce?

Frament recenzji Marceli Valdes dla "The Washington Post"