Fundacja Świętego Mikołaja

Fr Jacek Salij's book is an in-depth reflection on faith: its quality, its truths, and our ideas and perceptions about it that need to be rethought. Numerous examples are cited to make the sometimes difficult theological topics close and vital. The faith reflected upon and described by Father Jacek Salij is something that can and should be developed on a daily basis; it is a spiritual skill which, if properly nurtured, begins eternal life in us. Foreword by Fr. Jerzy Szymik

„Chmury” zajmują szczególne miejsce wśród starożytnych tekstów poświęconych Sokratesowi. To jedno z najbardziej znanych dzieł najwybitniejszego greckiego komediopisarza – Arystofanesa – należy także do najważniejszych, ponieważ czasowo najbliższych Sokratesowi, świadectw o tym greckim filozofie. Zestawienie go z pismami Platona i Ksenofonta – dwóch pozostałych autorów tych najważniejszych świadectw – musi jednak wprowadzić czytelnika w konfuzję, która z kolei każe podjąć wysiłek interpretacji (taki jak ten, który w wydanym nakładem Teologii Politycznej „Sokratesie i Arystofanesie” podjął Leo Strauss). Wizerunek Sokratesa, który wyłania się z tekstu komedii, jest istotnie różny zarówno od tego, który został utrwalony w dialogach Platona, jak i od obrazu znanego z pism sokratycznych Ksenofonta. Z tego powodu wydanie „Chmur” w serii „Biblioteka Klasyczna” w istotny sposób uzupełnia dotychczas wydane przez Teologię Polityczną dzieła Platona i Ksenofonta. „Chmury” znajdują się na liście lektur dla osób przygotowujących się do matury z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

Proponuje się dziś nowy „liberalny imperializm”, który zastąpi stary porządek oparty na logice niepodległych, samostanowiących państw narodowych. To imperium ma nas uratować od zła nacjonalizmu. Czy to dobra droga? – pyta Yoram Hazony w swoim bestsellerze „Pochwała państwa narodowego”. Od polityki „America First” Donalda Trumpa, przez Brexit, po powstanie prawicy w Europie, wydarzenia wymusiły kluczową debatę: czy powinniśmy walczyć o międzynarodowy rząd? A może narody świata powinny zachować swoją niezależność i samostanowienie? W książce „Pochwała państwa narodowego” Yoram Hazony twierdzi, że świat suwerennych narodów jest jedyną opcją dla tych, którym zależy na wolności osobistej i zbiorowej.

„Hippiasz większy” to drugi dialog Platona, w którym Sokrates dyskutuje z tytułowym bohaterem – cieszącym się uznaniem sofistą. Tematem ich rozmowy jest piękno. Obaj rozmówcy próbują je zdefiniować, nie znajdują jednak żadnej definicji, która stanowiłaby rozwiązanie podjętego przez nich zagadnienia. Z tego powodu Sokrates kończy rozmowę z Hippiaszem stwierdzeniem, że tym, co dzięki niej zrozumiał, jest znaczenie słów: „Trudne są [rzeczy] piękne”. Dialog ten warto zatem czytać między innymi w kontekście słynnej Platońskiej „Uczty” – dzieła, w którym zostało sformułowane klasyczne rozwiązanie nierozstrzygniętego w „Hippiaszu większym” zagadnienia. Pierwsze od 65 lat wydanie „Hippiasza większego” zawiera oryginalny tekst grecki oraz nowe, uwzględniające najświeższe ustalenia naukowe tłumaczenie na język polski autorstwa prof. Artura Pacewicza, którzy dodatkowo opatrzył tom obszernym komentarzem.

Zrozumienie ideologicznych przyczyn rosyjskiej inwazji na Ukrainę oraz historycznego, mitologicznego i emocjonalnego podglebia, z której wynurzyła się na nowo upiorna maszyna rosyjskiego imperializmu – oto zadanie, które stawia przed sobą autor książki Koniec ruskiego miru? Piotr Skwieciński – dyplomata, publicysta i wieloletni korespondent w Moskwie. Dlaczego społeczeństwo rosyjskie popiera tę wojnę? Dlaczego nie robią na nim wrażenia zbrodnie dokonane w ich imieniu? Czy historycznych paraleli należy szukać w czasach Iwana Groźnego, carów-autokratów, epoce komunizmu – czy wszędzie naraz? Książka Skwiecińskiego pomaga przemyśleć te pytania, dostarczając przy tym wielu nieoczywistych obserwacji i wniosków z perspektywy człowieka, który poznał Rosję od podszewki. Przenikliwa, odkrywcza, fascynująca i erudycyjna lektura. Obraz Rosji i Rosjan jaki się z niej wyłania jest jeszcze bardziej pesymistyczny niż myślałem. Ale najgorsza prawda jest lepsza niż złudzenia. - Bogdan Rymanowski W szkicach Skwiecińskiego imponuje niechęć do rosjoznawczych komunałów („Tatarzy, Koneczny, totalitaryzm”), ciekawość nieoczywistości, ale najbardziej – zdolność do wykorzystywania najbardziej nieoczywistych źródeł. Z fabuły rosyjskich filmów historycznych czy S-F, z różnic w zadrzewieniu dwóch podmoskiewskich miejsc kaźni z czasu Wielkiej Czystki, z kształtu kolumbariów na Cmentarzu Dońskim wyciąga on wnioski spójne, precyzyjne – i przerażające. - Wojciech Stanisławski Piotr Skwieciński (ur. 1963 r.) – był w Moskwie korespondentem, a ostatnio dyrektorem Instytutu Polskiego. Wydalony z Rosji wraz z grupą polskich dyplomatów po wybuchu wojny. Z wykształcenia historyk, do 2019 dziennikarz (m.in. prezes PAP, publicysta „Życia”, „Rzeczpospolitej”, tygodnika „wSieci”). Obecnie dyplomata. Nakładem Teologii Politycznej ukazała się jego książka Kompleks Rosji.

Społeczeństwo masowe i jego kultura to zbiór esejów, które Étienne Gilson przygotowywał w latach sześćdziesiątych na potrzeby publikacji i wykładów wygłoszonych na uczelniach całego świata. Podstawowe zagadnienie, które go interesowało, wiązało się z relacją sztuki, a szerzej kultury z procesami industrializacji, zmieniającymi oblicza społeczeństw lat sześćdziesiątych na Zachodzie. W zbiorze tym autor zastanawia się na ile technika, automatyzacja i ich masowe upowszechnienie może służyć sztuce, pięknu i kulturze, a na ile staje się zagrożeniem i pułapką. W tym kontekście w szeregu esejów Étienne Gilson pochyla się nad tematami takimi jak: malarstwo, literatura, muzyka, liturgia (w tym ta transmitowana), które na swojej aktualności wcale nie straciły i dziś.

Fajdros zaliczany jest do grona najważniejszych i najpiękniejszych dialogów Platona. Charles H. Kahn zwrócił uwagę, że jest to dialog typu sielankowego – natrafiamy w nim na urokliwy portret Sokratesa, który w spiekocie dnia brodzi w chłodnych wodach strumienia, by niebawem rozciągnąć się w cieniu na trawie, nieopodal kapliczki poświęconej nimfom, wśród muzyki cykad, wszechobecnych w czasie południowego upału (C.H. Kahn, Platon i dialog sokratyczny. Wykorzystanie literackiej formy na użytek filozofii, przeł. M. Filipczuk, Warszawa 2018, s. 586). Według Kahna ten romantyczny opis natury pozostaje czymś niezrównanym w twórczości Platona oraz nietypowym w całej literaturze greckiej, co czyni z Fajdrosa jedno z literackich arcydzieł greckiego filozofa.

Poznanie i zrozumienie myśli politycznej św. Tomasza z Akwinu jest o tyle niełatwe, że nie zebrał on jej w jednym dziele. Ten brak rekompensuje wzorcowa praca francuskiego dominikanina prof. François Dagueta Myśl polityczna św. Tomasza z Akwinu. Wyróżniona nagrodą Akademii Francuskiej „Prix Biguet", wydana po francusku w 2015 roku monografia syntetycznie ukazuje źródła i najważniejsze aspekty politycznego myślenia Doktora Anielskiego.

Drugi tom z serii Dzieł wybranych Ojca Jacka Salija OP jest poświęcony świętemu Tomaszowi. Większość zawartych tekstów w całości dotyczy teologii Tomasza, w każdym zaś z pozostałych tekstów jego myśl teologiczna przywoływana jest jako integralna i zazwyczaj bardzo istotna część przedstawianego tematu. W przeciwieństwie do naszego współczesnego pojmowania wiary, myśl świętego Tomasza na temat poznania Boga jest bardziej ontologiczna niż psychologiczna, bardziej teocentryczna niż antropocentryczna.

„Jaki jest sens życia?” to kluczowe pytanie towarzyszy Rémiemu Brague'owi na kartach I tomu trylogii pt. „Mądrość świata”. Analizując kosmologię u końca starożytności i w średniowieczu, zwłaszcza w kręgu kultur morza śródziemnego, autor odkrywa jak nasi przodkowie radzili sobie z odpowiedzią na pytanie o miejsce człowieka na ziemi. Jak sam wskazuje, nie chodzi mu o antykwaryczną ciekawość, ale o pytanie towarzyszące człowiekowi od setek lat, które można zgłębić jedynie przy użyciu tego co najbardziej ludzkie – intelektu. W badaniu kosmologii przed-nowożytnej powinno towarzyszy zawsze dociekanie nierozerwalnej z nią antropologii i etyki. Osiągnięcie pełni człowieczeństwa wiąże się zatem – jak pisze francuski filozof – z odkryciem i życiem według tytułowej „mądrości świata”.

Główne pytanie dotyczy wartości dowodowej chrześcijańskiego świadectwa śmierci. Autor do odpowiedzi próbuje zbliżyć się poprzez filozoficzna interpretacje przekonania o perswazyjnej roli męczeństwa. Jest to nie tylko problem o podstawowym znaczeniu dla zrozumienia gwałtownej ekspansji starożytnego Kościoła, ale także kluczowy problem filozofii chrześcijańskiej. Koncepcja świadectwa śmierci, ukształtowana na przełomie II i III wieku, do dziś ogniskuje zainteresowanie teologów. Świadectwo jest bowiem rdzeniem chrześcijańskiej koncepcji doskonałości - podstawowym wyzwaniem i powołaniem uczniów Chrystusa. W tej sprawie po naukę trzeba się udać do dawnych mistrzów. Dariusz Karłowicz (1964) - filozof, publicysta, prezes Fundacji Świętego Mikołaja, redaktor naczelny rocznika filozoficznego "Teologia Polityczna", współautor programu "Trzeci Punkt Widzenia" (TVP Kultura). Autor książek: Arcyparadoks śmierci (2000; 2007; wyd. ang. 2016), Koniec snu Konstantyna (2004, nagroda Kijowskiego), Sokrates i inni święci (2005; 2020; wyd. ang. 2017), Polska jako Jason Bourne (2017), Neokopirovana budoucnost (2018), Teby- Smoleńsk-Warszawa (2020). Ta znakomita książka, mniej więcej ćwierć wieku temu napisana, ukazuje takie treści pojęcia filozofii, jak i chrześcijaństwa, które rzadko obecne są w naszej świadomości. Niech nowe wydanie Arcyparadoksu śmierci Dariusza Karłowicza przypomina ko nich szczególnie owocnie tu i teraz. prof. Juliusz Domański Książka Dariusza Karłowicza stawia problem rzadko dziś podejmowany. Czy jest jakiś związek między męczeństwem a prawda? Czy śmierć Sokratesa czyni wiarygodną jego filozofię? Czy śmierć Jezusa czyni wiarygodnym Objawieniem? prof. Ryszard Legutko Jest to książka o tym, że nie każde szukanie prawdy jest szukaniem mądrości. Samą tylko pracą myśli ani w pojedynkę mądrości się nie znajdzie. prof. Jacek Salij OP

Od początku nowożytności teologia musiała bronić się przed kolejnymi oskarżeniami ze strony świeckiego rozumu. Swojej prawomocności wiara musiała jednak dowodzić w konfrontacji z rzekomo neutralną światopoglądowo ideą racjonalności, do której ugruntowania przyczyniły się nauki społeczne. Co jednak, gdy okaże się, że sekularny rozum sam uwikłany jest w teologiczne założenia, których nie potrafi skutecznie dowieść? A co gorsza, gdy wraz z fałszywymi ideami prowadzi nieuchronnie do konfliktów, których nie potrafi samodzielnie zażegnać – ze względu na swoje zakorzenienie w „ontologii przemocy”? Z tymi wyzwaniami konfrontuje się Milbank w tym tomie, w którym ukazuje „trzecią drogę” dla teologii: inną, niż zgoda na ataki ze strony nauk społecznych i próby formułowania obrony pod dyktando świeckich idei neutralności.

Odkąd rzeczywistość brutalnie zweryfikowała marzenie o końcu historii i przypomniała, że refleksja nad przeszłością nie jest wyłącznym polem akademickich historyków, pojęcie polityki historycznej nabrało ogromnego znaczenia. Czym jest polityka historyczna i dlaczego jest ona konieczna? Czym może grozić jej zaniedbanie? O książce napisali: Czy Polsce potrzebna jest polityka historyczna? Co z nią było nie tak przez ostatnie trzydzieści lat? Dlaczego tak ważna jest dla naszych sąsiadów? Czy nowoczesne państwo potrzebuje specjalnych instytucji, by taką politykę uprawiać? Co powinno pamiętać z przeszłości narodu, a co zapomnieć? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w książce„Pamięć Polski, pamięć sąsiadów. Pamięć Europy”. Jan Ołdakowski Paweł Ukielski nie jest teoretykiem, lecz praktykiem polskiej i europejskiej pamięci. Tym ważniejsze są jego opinie, zebrane w tej książce. Jeśli chcesz wiedzieć dlaczego tak wielkie emocje wzbudza Dom Historii Europejskiej lub dlaczego Władimir Putin osobiście angażuje się w walkę o kształt pamięci o II wojnie światowej – sięgnij po ten tom. Łukasz Kamiński Paweł Ukielski (ur. 1976) – politolog, historyk. Zastępca dyrektora Muzeum Powstania Warszawskiego (2004-2014 i od 2016). Adiunkt w Instytucie Studiów Politycznych PAN. W latach 2014-2016 wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, zaś 2011-2017 członek Rady Wykonawczej Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia. Od 2019 przewodniczący jej Komisji Rewizyjnej. Autor monografii: Aksamitny rozwód. Rola elit politycznych w procesie podziału Czechosłowacji, współautor książek: 1989 – Jesień Narodów, Inicjatywa Trójmorza z perspektywy jej uczestników.

W związku ze zbliżającym się Dniem Matki, Teologia Polityczna wydaje zupełnie nową książkę Joanny Paciorek współzałożycielki Fundacji Świętego Mikołaja „Mama w pracy”. Autorka z lekkością pisze o łączeniu macierzyństwa z pracą w międzynarodowej korporacji i początkach Fundacji Świętego Mikołaja. Pisze o wyborach, tych dużych i tych codziennych, z których składa się życie mamy czwórki dzieci.

Książka stanowi pokłosie dyskusji nad myślą Marka Aureliusza, którą znani badacze tej tematyki, tacy jak Maria Dzielska czy John Rist, przeprowadzili w czasie konferencji "Marek Aureliusz. Teoria i praktyka polityczna", organizowanej przez Centrum Europejskie Natolin przy współpracy rocznika "Teologia Polityczna". Głównym celem konferencji była próba zrozumienia stosunku króla-filozofa do problematyki politycznej, zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i działalności praktycznej. Do tomu dołączone zostały wybrane klasyczne eseje wybitnych znawców filozofii Marka Aureliusza: Stephena A. Stertza, Elizabeth Asmis czy Gregory'ego R. Stantona.

Książka ta to ostatni tom trylogii Rémiego Brague’a, po „Prawie Boga” oraz „Mądrości świata” (w opracowaniu), stawiającej pytanie o kondycję człowieka w poszczególnych epokach ludzkości, od starożytności do nowożytności. W „Królestwie człowieka” autor zastanawia się nad ideą, która przyświeca człowiekowi w nowoczesności, kiedy to został odrzucony porządek kosmiczny i boskie prawo, dotychczas pomagające w realizacji człowieczeństwa. Odrzucenie przez człowieka wszelkiego kontekst swojego istnienia i postawienie w centrum samego siebie, tworzy owe tytułowe „królestwo człowieka”. Projekt ten – zdaniem Rémiego Brague’a – jest już w swoim założeniu skazany na klęskę, a jego realizacji obraca się przeciwko człowiekowi.

Czy świat natury można objaśniać przy pomocy kategorii metafizycznych? Czy i jak rozwijały się poglądy Platona? Czy towarzyszył mu spójny zamysł obejmujący zagadnienia o zróżnicowanym zakresie – od ontologii przez etykę i politykę po filozofię przyrody? Z tymi i wieloma innymi pytaniami mierzy się Charles H. Kahn w pracy „Platon i dialog postsokratyczny. Powrót do filozofii przyrody”. Pierwszy raz przełożona na język polski praca jednego z najwybitniejszych znawców myśli platońskiej pozwala głębiej zrozumieć stanowisko autora „Państwa i Timajosa” wyrażone w sześciu późnych dialogach ateńskiego filozofa, uważanych za jego opus magnum. Naukowa rzetelność i intelektualny rozmach towarzyszący badaniom laureata nagrody im. Wernera Jaegera (2014) rzucają nowe światło na związki dojrzałej teorii idei i filozofii przyrody w myśli Platona.

Zdaniem Straussa lektura pism sokratycznych Ksenofonta może nam coś istotnego powiedzieć nie tylko o Sokratesie, od którego pochodzi Wielka Tradycja filozofii politycznej. Fakt, że nasze czasy tkwią w przesądach o Ksenofoncie i nie chcą dostrzec jego wielkości, może powiedzieć nam coś istotnego także o nich: „Nasze czasy chełpią się otwartością na sprawy ludzkie – większą niż we wszystkich wcześniejszych epokach. Pozostają jednak ślepe na wielkość Ksenofonta. Lektura jego pism może stać się zatem okazją do odkrycia czegoś istotnego na temat naszej epoki”. Ekonomik to jedno z najważniejszych dzieł w całej twórczości Ksenofonta. Szczególnie upodobał je sobie filozof i ziemianin polski August hrabia Cieszkowski, który w liście do pierwszego tłumacza tego utworu, Antoniego Bronikowskiego, oznajmiał, że mamy wręcz do czynienia z „prawdziwym klejnotem naukowym, którego wartość dotąd nie dosyć uznano, prawie nawet mało domyślano się jej”. Leo Strauss również zwraca naszą uwagę na wielkie znaczenie Ekonomika dla kultury współczesnej – prof. Piotr Nowak Leo Strauss (1899–1973) – jeden z najwybitniejszych filozofów polityki ubiegłego stulecia, profesor nauk politycznych na University of Chicago. Wywarł przemożny wpływ na odrodzenie klasycznej filozofii politycznej w XX wieku. Nakładem Teologii Politycznej ukazały się dotychczas jego książki Sokrates i Arystofanes oraz O Machiavellim.

W książce Sokrates. Wykłady z filozofii antycznej autor poddaje analizie różne interpretacje Sokratesa, choćby autorstwa Kierkegaarda, Hegla i Nieztschego. Podejmuje m.in. tematy nauczania Sokratesa, jego korzeni i wychowania oraz pojęcia aret. Wszystkim tekstom tego tomu przyświeca myśl, którą Patoka formułuje we wstępie: (...) nie chodzi nam o nic innego niż o ukazanie tego szczególnego problemu: Sokrates jako postać nieustannie nieuchwytna oraz Sokrates jako żądanie i ustawicznie odnawiające się wyzwanie. Sokrates, którego stale w niedoskonały sposób konstruujemy, wreszcie Sokrates, z którym lub przeciwko któremu się walczy, który pomimo wszystkich trudności wynikających z czysto obiektywnego pojęcia w jakiś sposób jest między nami.