Leo Strauss

Niccolo Machiavellego i Leo Straussa nie trzeba obszernie przedstawiać. Pierwszy z nich otwiera nowożytną refleksję polityczną przez to, że rozważając to, co polityczne, abstrahuje od kategorii moralnych. Strauss należy z kolei do grona tych dwudziestowiecznych filozofów politycznych, którzy starali się odzyskać dla naszej refleksji politykę w jej starożytnej, klasycznej postaci. Perspektywy reprezentowane przez tych dwóch autorów muszą się spotkać i skonfrontować, jeżeli chcemy zrozumieć Machiavellego.

Leo Strauss należy, obok takich autorów jak Hannah Arendt czy Carl Schmitt, do grona najbardziej znanych filozofów polityki XX wieku. Jest też z pewnością myślicielem, który odegrał szczególną rolę w dziejach amerykańskiego konserwatyzmu i wprowadził go na nowe tory. Książka Sokrates i Arystofanes, która ukazuje się w serii wydawniczej „Biblioteka Teologii Politycznej”, należy do najistotniejszych w jego dorobku. Zawarte tutaj szczegółowe analizy dzieł Arystofanesa służą Straussowi do rozwinięcia głównego tematu – opozycji między filozofią a poezją oraz ich miejsca we wspólnocie politycznej i stosunku do niej. W centrum zainteresowania znajduje się tutaj problem Sokratesa i tego, co przez niego symbolizowane – a co Arystofanes poddaje krytyce w Chmurach. Krytyka ta okazuje się zaskakująco żywotna i powraca u Nietzschego – jak bowiem stwierdza Strauss, „choć autor Narodzin tragedii niemal nie wspomina w swym dziele o komedii jako gatunku, mimo to wykorzystuje Arystofanejską krytykę młodego Sokratesa w taki sposób, jakby poddawał krytyce Sokratesa Platońskiego”. Z tego powodu Sokrates i Arystofanes Straussa stanowi niezwykle istotny przykład współczesnej recepcji tekstu, który obok dialogów sokratycznych Platona i pism Ksenofonta jest istotnym źródłem w badaniach nad historycznym Sokratesem. Strauss nie ogranicza się jednak do analizowania Chmur, lecz szczegółowo i drobiazgowo analizuje także inne dzieła Arystofanesa, omawiając cały jego dorobek z perspektywy kluczowych zagadnień filozofii polityki. Dzięki temu Sokrates i Arystofanes Leo Straussa to także wyjątkowo cenna książką dla każdego zainteresowanego dorobkiem najwybitniejszego greckiego komediopisarza.

Niniejszy zbiór esejów jest znakomitym wprowadzeniem do myśli filozoficzno-politycznej Leo Straussa (1899–1973). Ten wybitny myśliciel polityczny – uznawany za jednego z twórców amerykańskiej tradycji neokonserwatywnej – pozwala nam zrozumieć czym jest filozofia polityczna w klasycznym, a więc sokratejskim sensie. Napotkamy tu wszystkie ważne dla Straussa tematy: źródeł cywilizacji zachodniej; ostatecznych uzasadnień myślenia filozoficznego i wiary religijnej; antagonizmu pomiędzy sferą polityki a sferą intelektualnych dociekań; prawa naturalnego i jego relacji do konwencji; napięcia pomiędzy tradycją a nowoczesnością; krytyki nowożytnego historycyzmu i relatywizmu; edukacji poprzez wielkie dzieła literatury Zachodu oraz trudności związanych z ich adekwatnym rozumieniem, a także propozycje ponownego odczytania – często kontrowersyjne – dzieł takich filozofów jak Platon, Majmonides, Nietzsche, Husserl czy Heidegger. Czytelnik ma poczucie, że obcuje z myślą najwyższej próby, z filozofem podejmującym problemy fundamentalne, ukazującym zarazem ich głęboki sens i ukrytą prawdę. (Od redakcji)

Zdaniem Straussa lektura pism sokratycznych Ksenofonta może nam coś istotnego powiedzieć nie tylko o Sokratesie, od którego pochodzi Wielka Tradycja filozofii politycznej. Fakt, że nasze czasy tkwią w przesądach o Ksenofoncie i nie chcą dostrzec jego wielkości, może powiedzieć nam coś istotnego także o nich: „Nasze czasy chełpią się otwartością na sprawy ludzkie – większą niż we wszystkich wcześniejszych epokach. Pozostają jednak ślepe na wielkość Ksenofonta. Lektura jego pism może stać się zatem okazją do odkrycia czegoś istotnego na temat naszej epoki”. Ekonomik to jedno z najważniejszych dzieł w całej twórczości Ksenofonta. Szczególnie upodobał je sobie filozof i ziemianin polski August hrabia Cieszkowski, który w liście do pierwszego tłumacza tego utworu, Antoniego Bronikowskiego, oznajmiał, że mamy wręcz do czynienia z „prawdziwym klejnotem naukowym, którego wartość dotąd nie dosyć uznano, prawie nawet mało domyślano się jej”. Leo Strauss również zwraca naszą uwagę na wielkie znaczenie Ekonomika dla kultury współczesnej – prof. Piotr Nowak Leo Strauss (1899–1973) – jeden z najwybitniejszych filozofów polityki ubiegłego stulecia, profesor nauk politycznych na University of Chicago. Wywarł przemożny wpływ na odrodzenie klasycznej filozofii politycznej w XX wieku. Nakładem Teologii Politycznej ukazały się dotychczas jego książki Sokrates i Arystofanes oraz O Machiavellim.