Andrzej Andrusiewicz

Na czym polega istota rosyjskiego nacjonalizmu? Jakie idee przyświecały największym władcom rosyjskim od średniowiecza aż po współczesność? Andrzej Andrusiewicz, wybitny znawca dziejów Rosji, w barwny sposób prezentuje wybrane wydarzenia z jej historii oraz sylwetki najistotniejszych postaci tamtych wieków, nierzadko łącząc je w intrygujące intelektualnie duety: Zoe Paleolog – Katarzyna Wielka, Filoteusz – Iwan Groźny, Mazepa – Piotr Wielki, Stalin – Żdanow. Autor zastanawia się, jak kolejni przywódcy próbowali wykorzystywać i przetwarzać spuściznę poprzednich „stolic świata”, a przede wszystkim – jakie były ich strategiczne cele. Pokazuje również Rosję w zetknięciu z obcymi, m.in. Polakami i Ukraińcami. Trzeci Rzym. Z dziejów rosyjskiego nacjonalizmu to 500 lat mało znanych dziejów Rosji w jednym tomie. Książka obowiązkowa dla miłośników wschodniego imperium i opowieści o jego wpływie na resztę świata.

Kobiety władzy. Niewolnice miłości. Wolnomyślicielki i terrorystki. Jedenaście kobiet wyposażonych w silną wolę, inteligencję, własny pogląd na świat, na życie. Były praktyczne, wykorzystywały swoje cechy w walce z powszechnie obowiązującymi zasadami, a przy tym nie zaniedbywały uroków życia, miały własne upodobania, kochały, uwodziły. W swoich dążeniach wykraczały poza granice, które wyznaczała tradycja, religia, normy obyczajowe. Co się kryje za tym pięknym czołem i białością odkrytych ramion? Widać uśmiech – nie widać rozterek, bólu. Dumne ze swej urody i pochodzenia, buntowały się, przełamywały stereotypy, zmieniały całą gradację wartości, zajmowały w nich miejsce jedyne i główne. Nie zawahały się przed żadną trudnością – zarówno w miłości, jak i działalności publicznej. Autor przedstawia kobiety władzy – Zofię, Katarzynę, Annę, Elżbietę, Marię, Alix – które postawiły sobie wzniosły cel zbudowania imperium mającego budzić podziw i lęk, a także te, które rzuciły wyzwanie Rosji urzędowej. Ale Wiera Figneri Aleksandra Kołłontaj, uwielbiane i znienawidzone, nie były arystokratkami z pochodzenia, ale były arystokratkami idei. One też chciały żyć, kochać, walczyć. W sposób inny niż oświecone władczynie, też okazały się niepokornymi kobietami imperium. Miały w sobie instynkt szaleństwa, ryzyka, stawiały na szalę własne życie, odwagą i determinacją zawstydzały mężczyzn. Czy warto było się poświęcać? Czy rok 1917 spełnił marzenia? Czy późniejszy bieg wydarzeń nie przekreślił ich ideałów? Czy przegrały, czy – mimo wszystko – zwyciężyły?

Najpotężniejszy władca w historii Rosji, skąpany w chwale jak żaden inny, „pogromca Napoleona”, „wyzwoliciel Europy”. Cesarz Wszechrusi, król Polski, faktyczny pan Europy Wschodniej. Ale również jedna z najciekawszych postaci nowożytnych dziejów, której polityczna droga znakomicie odbija cały, ciągnący się po dziś dzień, dramat Rosji, wiecznie rozerwanej między pragnieniem oświecenia a mrocznymi realiami jedynowładztwa. Książka Andrzeja Andrusiewicza to pierwsza popularnonaukowa biografia cara Aleksandra I napisana przez polskiego autora. To ważne, bo bodaj żaden car nie był tak uwikłany w nasze sprawy. Polką była wybranka jego życia, wieloletnia metresa Maria Naryszkina. Przyjacielem od wczesnych lat – Adam Jerzy Czartoryski, którego uczynił ministrem. Obiektem młodzieńczych sympatii – insurekcja kościuszkowska. Owacyjnie witany w Warszawie po kongresie wiedeńskim, Aleksander wzorem Napoleona nadał Królestwu Polskiemu konstytucję. Z czasem jednak musiał wybrać między rosyjską hegemonią a polskim duchem wolności. Pełna barwnych postaci, przemocy, przepychu, pałacowych spisków, namiętności – opowieść o Aleksandrze to bardzo rosyjska historia z bardzo dramatycznej epoki w europejskiej, rosyjskiej i polskiej historii.

Aleksander Kiereński – adwokat, premier jedynego rządu demokratycznego, wytrawny publicysta, filosemita, mason, znakomity mówca, mistrz autokreacji, ulubieniec liberalnej inteligencji, jedna z najświatlejszych postaci w historii nowożytnej Rosji, wokół której narosło wiele nieporozumień. Budził irytację albo uwielbienie. Animator rewolucji czy jej grabarz? Odpowiedzialny za dojście bolszewików do władzy? Marzyciel czy realista? „Chirurg historii” czy gracz gabinetowy? Czy spełnił oczekiwania milionów rodaków?

Potęga i szaleństwo. Portret imperium rosyjskiego i sowieckiego W XIX i XX wieku Rosja, silniejsza niż kiedykolwiek, przeżyła największe ze swoich dziejowych burz. Wstrząsające nią rewolucje, zamachy oraz wojny odmieniły historię ludzkości. W ponad dwudziestu barwnych odsłonach – ilustrujących przełomowe, niejasne i ciekawe epizody oraz szczególnie ważne i fascynujące postaci – historię tę opowiada profesor Andrzej Andrusiewicz, niezrównany popularyzator i wybitny znawca przeszłości Rosji. Rosyjska kolonizacja Ameryki. Zagadka śmierci „żelaznego cesarza” Mikołaja I. Historia budowy i niszczenia największego soboru świata. Prawda o Czarnej Sotni i o buncie pancernika „Potiomkin”. Testament Lenina, żarty Stalina. Niedoszła zagłada Moskwy podczas II wojny światowej i moskiewska bitwa o władzę 1993 roku. Gogol, Rasputin, Bakunin, Helfman, Machno i inni – owładnięci misją intelektualiści, mistycy, zbrodniarze, awanturnicy. Wartość Złotego snu leży nie tylko w wytrawnym pisarstwie, atrakcyjnym przedmiocie lektury i naukowej rzetelności, ale także w nowych odkryciach archiwalnych i niepublikowanych w Polsce dziełach, które przysłużyły się treści książki.

Podczas trzystu lat władania Rosją powiększyli jej obszar ponad pięciokrotnie i nigdy nie odstąpili innemu Państwu ani skrawka ziemi. Na obszarze ich imperium rozciągającym się od Warty do wybrzeży Pacyfiku żyło 166 milionów ludzi. Romanowowie – najpotężniejsza dynastia naszej części świata, dumni twórcy potęgi Rosji, ofiary bolszewickiej rewolucji i symbol pogrzebanej przez nią epoki, współcześni pretendenci do rosyjskiego tronu, ostatni królowie Polski… Choć budzą coraz większe zainteresowanie, wciąż bardzo słabo znamy ich losy. Książka Andrzeja Andrusiewicza opisuje dzieje Romanowów od początków dynastii, kiedy w wyniku antypolskiego powstania Michał Romanow sięgnął po władzę, do tragicznego końca – śmierci rodziny carskiej, pary małżonków i pięciorga dzieci, z rąk bolszewickich zamachowców, i ostatnich lat, naznaczonych życiem na wygnaniu. Historia wielkiej polityki, wojen, bizantyjskiego przepychu i ludzkiego pożądania, oraz niekończącej się, bezpardonowej gry o władzę – dworskich intryg, krwawych porachunków, ciągłego strachu o życie i towarzyszących każdemu panowaniu zamachów. Każdy Polak pragnący wypowiadać się o Rosji, powinien znać te dzieje.