Dominas Przemysław

Książka Kolej Transandyjska – Callao – Lima – La Oroya, dzieło polskiego inżyniera Ernesta Malinowskiego autorstwa Przemysława Dominasa jest opowieścią o jednej z najbardziej zaawansowanych, w momencie budowy, technicznie i najwyżej położonych kolei na świecie. W publikacji została opisana historia budowy tej kolei, zaprojektowanej przez polskiego inżyniera Ernesta Malinowskiego. Na linii zastosowano unikatowe rozwiązania trasowania szlaku w postaci zakosów (zygzaków), umożliwiających wznoszenie szlaku wzdłuż stromych ścian skalnych Andów, w terenie, gdzie brakowało miejsca na poprowadzenie torowiska w łuku. Wybudowano ponad 60 tuneli kolejowych, z których tunel szczytowy Galera jest najwyżej położonym tunelem na świecie (4774 m n.p.m.) oraz zrealizowano kilkanaście dużych mostów, z których most Verrugas po wybudowaniu był najwyższym tego typu obiektem na świecie (76 m wysokości). Wybrany do opisania odcinek linii Callao – Lima – La Oroya o długości 222 km jest najtrudniejszym technicznie odcinkiem kolei w Peru – w 2019 roku peruwiański rząd stworzył wniosek o wpisanie go na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Książka jest efektem wyjazdu autora do Peru i przeprowadzenia kwerendy źródłowej w instytucjach archiwalnych w Limie oraz wykonania inwentaryzacji terenowej szlaku kolejowego, polegającej na dokonaniu dokumentacji fotograficznej wybranych najważniejszych obiektów inżynierskich i architektonicznych oraz rozwiązań technicznych (np. zakosy). Publikacja jest wzbogacona o mapę, ukazującą przebieg szlaku kolejowego i rozmieszczenie głównych obiektów linii, a ponadto zawiera sporo ilustracji archiwalnych. Współwydawcą książki jest Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.

Książka Tunele kolejowe w Polsce w obecnych granicach, wybudowane do 1945 roku prezentuje historię budowy i eksploatacji tuneli kolejowych na terenie obecnej Polski. Zagadnienia dotyczące budowy 25 tuneli (z czego siedemnaście powstało w Prusach, sześć w Galicji, jeden w Królestwie Polskim i jeden w odrodzonej Polsce) przedstawiono na tle problematyki XIX-wiecznego budownictwa tunelowego w regionie alpejskim. W książce opisano zarówno budowę dwóch najtrudniejszych tuneli w Rydułtowach oraz w Łupkowie, które powstawały odpowiednio pięć i sześć lat, jak i demontaż tunelu w Wałbrzychu pod górą Brzezinka w latach 30. XX wieku. Przedstawiono również budowę najdłuższego górskiego tunelu w Polsce (1605 m) pod Małym Wołowcem w Wałbrzychu, gdzie zastosowano nowoczesne szwajcarskie wiertarki hydrauliczne systemu Brandta. Opisano także tunele powstałe na kolei szerokotorowej w Uniejowie-Rędzinach koło Miechowa, jak i wąskotorowy tunel w Szklarach koło Rzeszowa. Obok tuneli budowanych metodami górniczymi zaprezentowane zostały również tunele miejskie, budowane metodami odkrywkowymi, w Bielsku-Białej, Toruniu i tunel kolei średnicowej w Warszawie. Książka powstała głównie na podstawie materiałów źródłowych zdeponowanych między innymi w archiwach w Berlinie, Warszawie i Wiedniu. Tekst uzupełniają liczne ilustracje i plany sytuacyjne omawianych obiektów.

Książka Mosty kolejowe na Śląsku do 1945 roku umożliwia poznanie bogatych dziejów najważniejszych obiektów mostowych oraz prześledzenie rozwoju mostowej myśli inżynieryjnej stosowanej na Śląsku Pruskim przez ponad 100 lat funkcjonowania kolei. Od epoki wielkich kamiennych mostów sklepionych przez okres dominacji konstrukcji stalowych po stosowanie technologii żelbetowej… O wyjątkowości śląskich obiektów mostowych przesądza nie tylko użycie zaawansowanych w ówczesnej Europie technologii. Zachowane na tym terenie rzadkie zabytkowe egzemplarze nie istnieją już dzisiaj w innych częściach kontynentu. Wystarczy wymienić konstrukcje wspornikowe Gerbera w mostach nad Osobłogą w Racławicach Śląskich oraz nad zaporą wodną w Pilchowicach, gdzie zastosowano szczególnie długie dźwigary kratownicowe osiągające 119 m. Oprócz dziejów i parametrów mostów i wiaduktów w książce uwzględniono także krótkie życiorysy najważniejszych budowniczych oraz wskazano główne przedsiębiorstwa budowlane uczestniczące w ich powstawaniu. Bogatą ikonografię przedwojenną i współczesną uzupełniają liczne plany sytuacyjne ukazujące parametry obiektów.

Kolej Podsudecka na ponad 200-kilometrowym szlaku tworzy wyjątkową możliwość zobaczenia zarówno głównych pasm Sudeckich, jak i zwiedzenia wielu Śląskich miast pochodzenia średniowiecznego o bogatym dziedzictwie kulturowym i materialnym. Książka opisuje dzieje powstania i funkcjonowania linii kolejowej powstałej dwuetapowo: w latach 1844?1858 pomiędzy Legnicą, Świdnicą i Ząbkowicami Śląskimi i w latach 1874?1876 pomiędzy Ząbkowicami Śląskimi, Nysą i Kędzierzynem-Koźle, a także architekturę kolejową o zróżnicowanych formach stylu rodzimego i nurtu przemysłowego. Część krajoznawcza książki ukazuje zabytki w miejscowościach na drodze przebiegu linii, np. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy czy mury obronne Paczkowa. Prezentuje i omawia także panoramy najważniejszych pasm Sudetów widzianych podczas podróży pomiędzy Legnicą i Kędzierzynem-Koźle. Tekst wzbogacają liczne ilustracje historyczne i współczesne, mapy oraz rozkłady jazdy.

Linia kolejowa Świdnica – Jedlina Zdrój zwana koleją doliny Bystrzycy (Weistritzthalbahn) stanowi wyjątkowe dzieło sztuki inżynieryjnej początku XX wieku. W latach 1902–1904 na stokach Gór Sowich i Wałbrzyskich zrealizowano szlak, który wymagał użycia licznych przepraw mostowych. Ich forma oraz wykonanie wyróżniają się na tle innych linii kolejowych Śląska. Imponująco prezentują się również obiekty architektoniczne. Ceglane dworce częściowo wykonane w konstrukcji szkieletowej, zdobione bogatą snycerką, doskonale oddają ducha modnej wówczas secesji. Książka powstała w oparciu o niepublikowane dotąd materiały źródłowe archiwów niemieckich i polskich oraz przedwojenną prasę. Napisana została przez doktora historii, specjalizującego się w problematyce kolejowej przełomu XIX i XX wieku. Pozycję wzbogacają liczne ilustracje, przedwojenne pocztówki, plany techniczne obiektów mostowych oraz kolorowe zdjęcia współczesne.

Kolej Wałbrzych – Kłodzko należy do najbardziej atrakcyjnych górskich szlaków kolejowych w Polsce. O jej wyjątkowości przesądza malowniczy krajobraz tej części Sudetów, dziesięć dużych obiektów mostowych oraz trzy tunele z najdłuższym w kraju górskim tunelem w Wałbrzychu (1,6 km). Zastosowane rozwiązania inżynieryjne czynią linię ważnym dziełem sztuki budownictwa kolejowego końca XIX i początku XX w. Książka jest II wydaniem monografii prezentowanej kolei, wnikliwie przedstawia historię jej budowy, parametry techniczne obiektów inżynieryjnych oraz stacje i ich architekturę. Omawia funkcjonowanie kolei od chwili jej powstania w 1880 r. aż do współczesności. Pozycja napisana w oparciu o materiały z niemieckich i polskich archiwów, została wzbogacona ponad trzystoma unikatowymi zdjęciami oraz rozkładami jazdy pociągów od 1880 do 2018 roku.