Koszel Bogdan

Studium niemcoznawcze nr 89 streszczenie w języku angielskim Książka, będąca IV tomem serii wydawniczej Instytutu Zachodniego związanej z 20-leciem zjednoczenia Niemiec, jest próbą analizy tych kwestii w relacjach polsko-niemieckich, które wzbudzały najwięcej kontrowersji, o tyle bardziej interesującą, że w przyjętej przez autorów perspektywie badawczej znalazła się polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec Polski. Wzrost znaczenia RFN na arenie międzynarodowej po zjednoczeniu i związany z tym charakter działania w odniesieniu do integracji europejskiej, jak i budowy systemu bezpieczeństwa dla całej Europy musiał bowiem wpłynąć także na kształt polsko-niemieckiego sąsiedztwa i współżycia. Praca składa się z trzech części poruszających różne aspekty relacji na linii Bonn/Berlin-Warszawa, tworzących jednak komplementarny obraz polityki Niemiec wobec Polski w latach 1990-2010. Na podstawie nowych, nieznanych dotąd materiałów przedstawiony został przełomowy dla Niemiec okres jednoczenia, stosunek Polski do perspektywy połączenia się obu państw niemieckich i problemy związane z przygotowaniem traktatu granicznego, a także trudne negocjacje nad układem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Obszernie omówiono również proces zbliżania Polski do struktur UE, a zwłaszcza zabiegi mające na celu jego zdynamizowanie z poparciem Niemiec. Dużo miejsca poświęcono też współpracy polsko-niemieckiej w Unii Europejskiej po 2004 r., niewolnej od zakłóceń, szczególnie w latach 2005-2007. Na tle poszukiwania przez państwa europejskie nowej strategii bezpieczeństwa europejskiego i transatlantyckiego po upadku systemu komunistycznego zanalizowana została polityka Niemiec w tym zakresie – dążenie do objęcie systemem bezpieczeństwa państw Europy Środkowo-Wschodniej i będące jego konsekwencją wsparcie dla Polski w jej aspiracjach do członkostwa w NATO.

Po zmianie rządów w obu krajach szybko pojawiły się nieporozumienia, kontrowersje i podejrzliwość. Na ustach polityków i dziennikarzy pojawiły się słowa o kryzysie, regresie i „kiczu" polsko-niemieckiego pojednania. Coraz częściej kwestionowano wspólny dorobek sąsiedztwa z niemałą trudnością wypracowywany od 1989 r. Katalog wzajemnych pretensji stawał się coraz bardziej pojemny. Prawa strona polskiej sceny politycznej zarzucała Niemcom relatywizację procesu historycznego i zbrodni narodowego socjalizmu, a hasłami wywoławczymi stały się „wypędzenia", Erika Stein-bach i Powiernictwo Pruskie. Niemcy natomiast powitali nowy polski rząd Kazimierza Marcinkiewicza i następnie Jarosława Kaczyńskiego z wyraźną niechęcią i dezaprobatą, obwiniając go o skrajny nacjonalizm, zaściankowość, kłótliwość i egoistyczne traktowanie już nie tylko niemieckiego sąsiada, ale i całej Unii Europejskiej... ( ze Wstępu ) Prezentowana praca nie stanowi próby ujęcia trudnej i skomplikowanej polsko-niemieckiej rzeczywistości, lecz raczej jej pewnych wycinków i fragmentów, gdzie hasłem wywoławczym była Unia Europejska. Zarówno w Berlinie jak i coraz bardziej w Warszawie pogłębia się świadomość, że wzajemne stosunki wymagają naprawy. Oba państwa są sąsiadami, ale nic muszą być partnerami. Czy to sąsiedztwo będzie miało nadal charakter „konfrontacyjnej współpracy", czy rzeczywistego partnerstwa, zależy od dobrej woli rządzących i nastawienia społeczeństw. ( z Zakończenia)