Stefaniak Piotr

Publikacja Piotra Stefaniaka skoncentrowana jest na wspaniałych świętych postaciach Kingi, Konstancji, Małgorzaty i Jolenty, czterech córkach węgierskiego władcy Beli IV, panującego w latach 1235-1270. Dotyczy więc okresu szczytowego średniowiecza, czasu umacniania chrześcijańskiego porządku w Europie. Książka po raz pierwszy w Polsce i na Węgrzech przywołuje razem cztery sylwetki wybitnych świętych sióstr. Pokazuje siłę średniowiecznych kobiet, wpływających na historię nie tylko Polski i Węgier. Solidna baza źródłowa i bogata ikonografia stanowią o wartości opracowania. Wydanie dwujęzyczne polsko-węgierskie we współpracy z Wydawnictwem Szent Gellert.

Święta Małgorzata Węgierska, żyjąca w XIII wieku królewna i mniszka dominikańska z klasztoru na Wyspie Zajęczej (dziś Wyspa Małgorzaty) na Dunaju, w dzisiejszym Budapeszcie, jest osobą niewątpliwie zasługującą w Polsce na bliższe poznanie jako młodsza siostra świętej Kingi i błogosławionej Jolenty – pobożnych małżonek piastowskich władców dzielnicowych. Małgorzata żyła zaledwie dwadzieścia osiem lat, z czego dwadzieścia pięć spędziła w klasztorze dominikanek, a jej postać nadal fascynuje jako osoby silnego charakteru, która – choć królewska córka – nie wzdragała się przed ciężką pracą fizyczną. Prowadziła ona bardzo intensywne życie duchowe, nacechowane nie tylko ascetyczną pobożnością swojej epoki, ale i wrażliwością na potrzeby bliźnich: tak współsióstr, z którymi dzieliła zakonną profesję, jak i potrzebujących, pukających do bram jej klasztoru. Śmierć Małgorzaty w 1270 roku zapoczątkowała żywiołowy kult jej osoby na Węgrzech i w innych krajach, zakończony po wiekach wyniesieniem królewny na ołtarze. Krótkie i intensywne życie królewny węgierskiej znamy z niezwykłego dokumentu źródłowego, jakim jest hagiograficzny Żywot świętej Małgorzaty, którego średniowieczną wersję węgierską, przepisaną w 1510 roku przez mniszkę Leę Ráskai, poznajemy obecnie w polskim przekładzie. Znajdujemy w nim opis życia klasztornego, relacje współsióstr i osób postronnych, które doświadczały darów jej serca i umysłu, a w szerszym zakresie kontemplujemy także religijną, polityczną i społeczną panoramę trzynastowiecznych Węgier. Autor opracowania, Piotr Stefaniak, krakowski pisarz i historyk, związany jest z warszawską redakcją „Listu do Pani”, Sodalicją św. Jadwigi Królowej na Wawelu, zakonem dominikańskim oraz środowiskiem polsko-węgierskim Krakowa i Budapesztu. Obszarem jego badań naukowych pozostaje problematyka średniowiecznych klasztorów żeńskich oraz dzieje wybitnych postaci wieków średnich. Jest autorem licznych książek i artykułów naukowych, publikowanych w Polsce, na Węgrzech i w Słowacji, m.in. Dzieje mniszek dominikańskich w krajach słowiańskich (2007), Mistyczki. Święte i błogosławione mniszki dominikańskie (2008), Konstancja. Księżna halicka (2011), Błogosławiona Salomea (2011), Św. Róża z Limy (2013), czy Św. Ojciec Dominik de Guzman – Apostoł Prawdy (2021).

W duchowości Kościoła zachodniego Serce Jezusa zajmuje kluczowe miejsce w relacji Boga z człowiekiem, relacji opartej na odkupieniu i miłości. Spróbujemy ten nieogarniony fenomen Bożego otwarcia się na każdego z nas, byśmy mogli spocząć w Sercu Jezusa na wieki, rozważyć. Temat jest niezwykle nasycony treściami najistotniejszymi w naszym życiu i niepodobna go zamknąć na kilkudziesięciu stronicach. Niemniej nawet kropelka tej rzeczywistości, jaką pozostają niniejsze rozważania, może być pomocna w doświadczaniu osobistym naszych relacji z Jezusem, które ogniskują się w Jego Sercu, do którego dążą najskrytsze pragnienia naszych, często mało rozpalonych serc. Tego pragnę dla wszystkich czytelników, a szerzej także dla wszystkich ludzi wszystkich pokoleń, oraz dla siebie, któremu od siedmiu lat dane jest mieszkać na terenie parafii Najświętszego Serca Jezusowego, tuż obok Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w krakowskich Łagiewnikach. „Serce Jezusa, gorejące ognisko miłości” - to wezwanie z litanii wskazuje nam, ze Najświętsze Serce Jezusa jest symbolem relacji Boga do człowieka. Serce uosabia tez niezwykła rzeczywistość Boskiej Ekonomii Zbawienia człowieka jako to, w którym „mieszka cała pełnia Bóstwa”.

Królowa Różańca Świętego – taki tytuł przybrała Maryja dla tych, którzy Jej opiece powierzają sprawę obrony wiary chrześcijańskiej i wolności chrześcijan – niech wspiera nas w walce o przybliżenie Królestwa Bożego w czasach, gdy coraz wyraźniej widać, jak zło z dobrem się zmaga. Książka Różaniec Najświętszej Maryi Panny jest trzydziestą publikacją Piotra Stefaniaka, którego drugie imię brzmi Maria – na cześć Królowej Różańca Świętego.

Fascynujące biografie dwudziestu dwóch mniszek dominikańskich z całego świata, od żyjącej w początkach XIII wieku Diany D’Andalo, przez Amatę, Ingrydę Szwedzką, Małgorzatę Węgierską po polskie panny, m.in. Angelikę Marię Renke czy Magdalenę Marię Epstein. Autor, w oparciu o solidną bazę źródłową, kreśli żywoty pełne mistycznego kontaktu z Jezusem Chrystusem w murach klauzury. To niezwykle ciekawe doświadczenia a zarazem tajemnicza dla nas rzeczywistość, pełna wyrzeczeń, kontemplacji i modlitwy. We wstępie czytamy: „Mniszki dominikańskie, w przeciwieństwie do klarysek czy karmelitanek bosych, które szczycą się licznymi świętymi i błogosławionymi, posiadają niewielką grupę beatyfikowanych i kanonizowanych zakonnic. Przyczyna tego stanu nie tkwi w tym, iż brakowało świątobliwych dominikanek, których liczne grono przez stulecia zapełniało klasztory rozsiane po całym świecie, lecz ma swoje źródło w tradycji Zakonu Kaznodziejskiego, nie przywiązującej większej wagi do ekspozycji świętych postaci, wychodzącej z założenia, że każdy członek zgromadzenia ma osiągnąć wyżyny świętości. Niemniej jednak wokół niektórych sióstr zaczęła się tworzyć fama świętości, która doprowadziła następnie do oficjalnego zatwierdzenia ich kultu przez Kościół. Sporej liczbie mniszek jest obecnie, lub była dawniej, oddawana prywatna cześć wewnątrz zakonu. Stąd też powiada się o nich jako o błogosławionych i to mimo że nie dostąpiły beatyfikacji”.

Aż do stycznia 2017 r. przeżywamy Jubileusz 800-lecia istnienia zakonu dominikanów, który tak pięknie wpisał się w dzieje Wrocławia i Śląska. Z tą myślą przygotowaliśmy książkę Piotra Stefaniaka Ikonografia świątobliwej Ofki Piastówny, dominikanki, raciborskiej kandydatki do chwały ołtarzy. Autor jest krakowskim pisarzem, dziennikarzem, historykiem i podróżnikiem, a w swojej kolejnej książce zebrał artystyczne wizerunki tej świątobliwej Niewiasty, księżniczki z rodu Piastów, żyjącej w I poł. XIV w. Wizerunki te od dawna służą uczczeniu Eufemii-Ofki jako osoby wrażliwej i głęboko traktującej swe życie duchowe. Niniejsza publikacja przekonuje, że raciborska kandydatka do chwały ołtarzy, której droga wyznaczona już została przed wiekami, doczekała się nawet licznych przedsta¬wień ikonograficznych. Ta starannie wydana, kolorowa książeczka jest swoistym przewodnikiem po autentycznych śladach naszego podziwu i czci dla zakonnicy dominikańskiej z górnośląskiego Raciborza.

Obchodzony w tym roku jubileusz 800. rocznicy powstania zakonu dominikanów zachęca do poznawania jego historii. Tym razem jest to postać św. Małgorzaty Arpadówny, dominikanki, która przez swoich królewskich rodziców, jeszcze przed narodzeniem została ofiarowana Bogu za uratowanie narodu węgierskiego przed Mongołami. Jako dziecko została oddana do klasztoru dominikanek na Wyspie Zajęczej na Dunaju. Małgorzata cieszy się na Węgrzech niezwykle żywym kultem. Była ona siostrą św. Kingi, księżnej krakowskiej, bł. Jolenty, księżnej wielkopolskiej (obie święte niewiasty cieszą się w Polsce żywym kultem), a także Konstancji, księżnej halickiej, która we Lwowie słynęła cudami. Trzonem starannie edytorsko wydanej publikacji (w języku polskim i węgierskim) jest legenda św. Małgorzaty spisana w 1510 r. Bogaty materiał ikonograficzny i różnorodnych informacji pozwala poznać historię rodu Arpadów, św. Małgorzatę, jej rodzinę, także jej rodzinę zakonną – dominikanki.

W związku z Jadwiżańskim Rokiem Jubileuszowym ogłoszonym dla upamiętnienia 750. rocznicy kanonizacji św. Jadwigi Śląskiej oddajemy do rąk Czytelników książkę, która trafnie oddaje dwoistość dziedzictwa św. Jadwigi. Przedstawione dzieje klasztoru trzebnickiego są opowieścią o wielu osobach z nim związanych, poczynając od pary fundatorskiej – księżnej Jadwigi Śląskiej i Jej małżonka – przez ksienie i mniszki cysterskie, następnie siostry miłosierdzia św. Karola Boromeusza aż po licznych podopiecznych, którzy znajdowali tam schronienie i troskliwą opiekę. Na 350 stronach starannie opracowanego graficznie albumu materiał ikonograficzny podparty tekstem pięknie oddaje losy zakonnic zamieszkujących przez wieki w Trzebnicy, które żyły przykładem fundatorki klasztoru w jej pokorze, ofiarowaniu dla innych, mądrości i wytrwałości. Jest to też opowieść o duchowości tego miejsca, na którym odcisnęła się osobowość i posługa Świętej. Święty Jan Paweł II pięknie określił św. Jadwigę jako chrześcijankę, która odczytała Ewangelię do końca. Kult św. Jadwigi promieniował na całą środkową Europę, a swoje odbicie znalazł w licznych modlitwach, pieśniach, muzyce i poezji, w rzeźbie i malarstwie, które stanowią o niezwykłości trzebnickiego opactwa i sanktuarium. Niech w tym szczególnym roku św. Jadwiga Śląska będzie dla nas wzorem pobożności eucharystycznej i czynnej miłości bliźniego. Wzorem kobiety, która w swym życiu umiała połączyć w sposób idealny życie modlitwy z życiem czynnym.

Pierwsza tak obszerna praca poświęcona dziejom dominikanek w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, opracowana z wykorzystaniem obszernej bazy źródłowej, z aparatem przypisów i licznymi ikonografiami. Autor, krakowski badacz i dziennikarz specjalizujący się w dziejach monastycyzmu żeńskiego, pracował nad tekstem kilka lat, wykorzystując całą spuściznę archiwalną, w tym zachowaną w murach dominikańskiej klauzury. Dla badaczy tej tematyki dużą wartość będą miały monografie polskich żeńskich klasztorów mniszek dominikańskich w: Poznaniu, Wrocławiu, Raciborzu, Przemyślu, Sochaczewie, Kamieńcu Podolskim, Lwowie, Krakowie, Piotrkowie Trybunalskim, Świętej Annie, Bełzie, Nowogródku, Górze Kalwarii, Żółkwi, Józefosławie i Radoniach. Niemniej ciekawa będzie lektura opracowań poświęconych konwentom m.in. w: Ołomuńcu, Pradze, Brnie, Trnawie czy Bratysławie. Okazją do wydania publikacji są trwające jeszcze obchody 800-lecia zakonu dominikańskiego. Z tej też okazji książkę wstępem opatrzył Brat Carlos A. Azpiroz Costa OP, Generał Zakonu.