Antropologia

Ten zbiór tekstów, na który składają się: eseje, felietony, recenzje książek i artykuły, a nawet „rozprawy” filozoficzno-pedagogiczne, (w części już publikowane w prasie) powstał z wagi, jaką przywiązuję do postawy proświeckiej. Fakty, które inspirowały mnie do ich szerszego zaprezentowania to po pierwsze niezgoda na prowadzoną klerykalizację życia publicznego, po drugie chęć aktywnego włączenia się w obronę laickiego oblicza mojego kraju, gdzie każdy będzie czuł się jak u siebie. Mam nadzieję, że ta tematyka będzie dla wielu czytelników inspirującym spojrzeniem, bo dzielę się tu prywatnym życiem świeckiego humanisty i mądrymi ideami głoszonymi przez propagatorów tych idei. Fragment I Jakie możliwości wykorzystuję? Mogę jasno stwierdzić, że próbowałem wielu działań. Poza publicystyczną krytyką: hipokryzji władzy, która za nic ma prawne wyznaczniki; indoktrynacji prowadzonej na dzieciach w państwowym szkolnictwie i presji wywieranej na ich rodzicach do życia według nakazów Kościoła, pokazuję postawy humanistów świeckich jako inną twarz człowieczeństwa. […] uważam siebie za „kulturowego secesjonistę”, bo zawłaszczające działania religijnych dominatorów wpędzają mnie w jednowymiarowy świat. Nie chcę należeć do takiej kultur. Jak dostrzegam – wielu dziś podobnie się separuje. Fragment II Mówiąc o krytycznym myśleniu, o rozumnej wolności, nie mówimy o myśleniu automatycznym, z którym mamy najczęściej do czynienia, a o myśleniu racjonalnie argumentowanym. Ono w głównej mierze opiera się na szacowaniu prawdopodobieństwa. Podstawą jest tu zadawanie właściwych pytań. Człowiek myślący pyta: „Czy na pewno tak…?, Czy na pewno to…? Mądre jest odpowiedzenie sobie lub w rozmowie z interlokutorem: „A skąd to wiesz, z jakich źródeł czerpiesz pewność?”.

Choć nie brakuje publikacji kwestionujących religie, niewiele z nich oferuje alternatywę i niewiele odpowiada na pytanie: jak wieść satysfakcjonujące życie bez wsparcia jakie daje nam wiara? Publikacja Philipa Kitchera z pewnością wypełnia tę lukę. Autor podobnie jak przedstawiciele nurtu nowego ateizmu, rozwiniętego przez Richarda Dawkinsa, Christophera Hitchensa, Daniela Dennetta czy Sama Harrisa dokonuje konsekwentnej krytyki religii, jednak docenia jej funkcję społeczną. Dotychczas potrzeba wspólnoty, poczucia tożsamości, istnienia obiektywnych prawd moralnych czy poczucia sensu realizowane były na gruncie wierzeń religijnych. Kitcher rozdział po rozdziale udowadnia, że sensowne życie bez religii jest możliwe.  

W latach 60. XX wieku, kiedy rozpoczynano eksplorację stanowisk w Grucznie, ówczesne uwarunkowania pozwoliły na przeprowadzenie zakrojonych na szeroką skalę badań, w wyniku których wydobyto bardzo liczny zbiór ludzkich szczątków kostnych. Projekt zatytułowany „Opracowanie wyników analiz ludzkich szczątków kostnych z badań prowadzonych w latach 1964–69 w Grucznie, gm. Świecie”, który był realizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, umożliwił nie tylko uporządkowanie i zabezpieczenie dotychczasowych archiwalnych opracowań materiału kostnego, lecz przede wszystkim zainwentaryzowanie i skatalogowanie zachowanych szczątków ludzkich, przechowywanych obecnie w zbiorach Wydziału Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych UMK w Toruniu. Efektem tych prac stała się także niniejsza publikacja, w której zasygnalizowano, zadokumentowano graficznie i pokrótce scharakteryzowano wybrane zmiany chorobowe i rozwojowe, jakie udało się zidentyfikować badaczom w obrębie grucznieńskiej kolekcji kostnej. Album stał się równocześnie niezwykłym i unikalnym połączeniem antropologii, fotografii i archeologii. Jego Autorzy postanowili bowiem nie tylko opisać ślady, jakie odkryli na kościach w sposób stricte naukowy, lecz także pokazać inne, artystyczne spojrzenie na doczesne szczątki ludzkie. Publikacja to próba stworzenia dialogu między nauką a sztuką, między przeszłością a teraźniejszością, między życiem a śmiercią. Każda kość ma swoją historię, niemal każda choroba odcisnąć na niej może swoje piętno. Fascynujący obraz zdrowia i choroby, jaki odsłania się przed Czytelnikiem w miarę lektury ma zachęcić do refleksji nad ulotnością ludzkiego życia i nad pięknem, które może być znalezione nawet w najbardziej nieoczekiwanych miejscach. Publikacja, w zamyśle jej Autorów, ma także stanowić rozbudowany materiał ilustracyjny, który towarzyszyć będzie kolejnym, aktualnie przygotowywanym interdyscyplinarnym opracowaniom stanowisk w Grucznie. O kulisach badań w latach 60. XX wieku i o przygotowaniach do realizacji projektu opowiadają: prof. dr hab. Guido Kriesel, wieloletni Kierownik Zakładu Antropologii UMK, a w 1965 r., w pierwszym sezonie badań z udziałem antropologów - świeżo upieczony doktor oraz Autorzy Albumu: dr Alicja Drozd-Lipińska i mgr Andrzej Romański

Opracowanie wpisuje się w nurt badań nad historyczną antroponimią pogranicza polsko-wschodniosłowiańskiego, które są prowadzone przez onomastów z różnych ośrodków i mają już swoją tradycję. W książce poddano analizie antroponimy przedstawicielek płci pięknej. Dotyczy ona mian kobiet należących do dwóch warstw społeczeństwa feudalnego: mieszczańskiej i chłopskiej. Objęty badaniem obszar stanowi rubież osadniczą, językową, wyznaniową i kulturową. Już od średniowiecza ścierały się tu wpływy Słowian zachodnich i wschodnich. Zakreślone ramy chronologiczne analizy obejmują XVII i XVIII wiek. Jako jedno z narzędzi do badania procesu kształtowania się historycznych nazw osobowych kobiet na tym terenie autor proponuje opracowaną przez siebie metodologię dynamicznych modeli nazwiskowych. Istotną częścią monografii jest słownik poświadczeń źródłowych derywatów nazwiskowych, który zawiera obszerny materiał egzemplifikacyjny. Zgromadzone w leksykonie nazwy osobowe świadczą o bogactwie i różnorodności systemu antroponimicznego kobiet obu warstw społecznych.

Obecność kultur skandynawskich w przestrzeni cywilizacyjnej Pomorza i Kaszub jest czymś oczywistym. Można ją rozpatrywać w porządku historycznym, literackim, językowym, religioznawczym czy socjologicznym, a w każdym z tych aspektów jest bardzo wiele do ustalenia i to z różnych perspektyw narodowych czy językowych. Oczywiście sporo kwestii kulturowych zostało już omówionych, na co autorzy poszczególnych artykułów zawartych w przedstawianym dzisiaj uwadze czytelników tomie ukazują liczne dowody. Jednakże wiele kwestii badawczych wciąż domaga się sprecyzowania, czeka na głębszą analizę i podjęcie prac, które wypełnią luki w świadomości dzisiejszego użytkownika kultury. W prezentowanej tutaj wieloautorskiej monografii najbardziej interesowały nas kwestie kontaktów Pomorza z szeroko rozumianą Skandynawią, analizowanych na przykładach relacji międzykulturowych zapisanych w językach polskim, niemieckim, duńskim, szwedzkim, norweskim, rosyjskim i kaszubskim. Wszystkie z owych mediów komunikacyjnych były dla nas jednakowo ważne, gdyż przecież miały (i dalej mają) swoje doniosłe cywilizacyjne znaczenie. Ponieważ jednak inicjatywa poniższego opracowania pojawiła się w środowisku polskich akademików, w naturalny sposób to właśnie polskojęzyczne medium dominuje, co nie znaczy, że praca ma za zadanie prezentować wyłącznie polski punkt widzenia. (fragment Wstępu)

Zbiór esejów z różnych dziedzin psychologii, a także antropologii kulturowej, paleogeografii i geologii, socjologii, filozofii politycznej, filozofii religii, teologii, historii, orientalistyki, kulturoznawstwa, leksykografii, pedagogiki, genetyki i archeologii, inspirowanych teorią czynności Profesora Tadeusza Tomaszewskiego i powiązanym z nią modelem sytuacji. Autorzy pokazują, co współczesna nauka wnosi do rozumienia pojęcia sytuacji i co niemal pół wieku po ukazaniu się tekstu Profesora (Człowiek w sytuacji, PWN, 1975) możemy powiedzieć nowego o człowieku w wielości sytuacji, których jest on podmiotem. Oddając do rąk Czytelnika tę monografię, chcemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden, ważny aspekt: otóż w warunkach, gdy aktualność obowiązujących paradygmatów naukowych zmienia się sezonowo, propozycja Tadeusza Tomaszewskiego może być przykładem pożytku z trwałości ustaleń opartych na rzetelnej wiedzy. Możliwość odniesienia się do nich (czy to na zasadzie aprobaty, czy negacji) staje się argumentem na rzecz wartości tradycji w nauce. ****** Humans in situations not only from a psychologist’s perspective. Sudies inspired by the theory of Tadeusz Tomaszewski A collection of essays from various fields of psychology, as well as cultural anthropology, paleogeography and geology, sociology, political philosophy, philosophy of religion, theology, history, oriental studies, cultural studies, lexicography, pedagogy, genetics and archeology – inspired by Professor Tadeusz Tomaszewski’s theory of activity and related to the underlying situational model. The authors demonstrate what contemporary science brings to the understanding of the concept of a situation, and now, nearly half a century after the publication of Professor Tomaszewski’s text (Humans in situation, PWN 1975) what new insights we have about a human being in the multiplicity of situations he or she finds themselves in.

Państwa, narody czy plemiona tworzą mity i legendy, które uzasadniają ich istnienie i przydają im nadprzyrodzonego wymiaru. Nie inaczej jest z nami, Polakami. Nasi przodkowie przed wiekami wierzyli, że polskie dzieje nie zaczęły się od Mieszka I, lecz od od biblijnego Noego i jego synów. Dowodzili tego liczni kronikarze, a szlachta przyjmowała ich wywody przekonana, że jest „narodem wybranym” ? potomkami legendarnych Sarmatów. Polacy mieli też być wybrańcami Boga i w roli przedmurza bronić katolicyzmu przed islamem. Ten sam Bóg doprowadził do upadku Rzeczypospolitej, aby dzięki polskiej ofierze, odkupieniu na wzór Chrystusowego, odrodził się nowy, lepszy świat ? pisali w XIX wieku na emigracji romantyczni poeci z Mickiewiczem na czele.

Autorki i Autorzy niniejszej publikacji opowiadają o roli dziedzictwa kultury we współczesnych muzeach i instytucjach sztuki, a także w organizacjach niekojarzących się bezpośrednio z kulturą, ale w których odgrywa ona ważną rolę w określaniu tożsamości i wyznaczaniu etosu. Większość Autorek i Autorów jest związana z Wydziałem Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego jako pracowniczki i pracownicy, doktorantki i doktoranci, studentki i studenci, ale do naszego wspólnego projektu dołączyli również badacze i badaczki z innych ośrodków, od Gdańska i Warszawy po Wielką Brytanię. Redaktorzy są pracownikami UJ, zajmują się zarządzaniem w kulturze w teorii, a Łukasz Gaweł – także w praktyce. W czasie wolnym są zaś pasjonatami kultury, dla których dzień bez teatru lub muzeum jest dniem straconym. Wszystkie badania prowadzono za pomocą metod etnograficznych. Opisane przypadki zostały przedstawione w sposób jak najbardziej autentyczny i zbliżony do praktyki, z jednoczesnym zachowaniem dystansu i zaangażowania, co sprawia, że są żywe i wciągające dla Czytelnika, który może rozpatrywać różne warianty rozwiązań. Każdy rozdział zawiera opis przypadku oraz charakterystykę organizacji, ludzi, zwyczajów i sposobu, w jaki dorobek kultury przejawia się w każdym z opisywanych miejsc.

Tom ten zawiera: Wolność i cywilizacja oraz studia z pogranicza antropologii społecznej, ideologii i polityki, Śmiertelny problemat, Ogólnopolska służba wywiadowcza, Podstawy nierówności między ludźmi, Antropologiczna analiza wojny, Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, Natura ludzka, kultura i wolność.

W książce przedstawiono wybrane ujęcia teoretyczne - perspektywy socjologii i psychologii ewolucyjnej, orientacji społecznych, motywacyjno-osobowościową i makrospołeczną - oraz związane z nimi wyniki badań dotyczące altruizmu i prospołeczności. Wśród autorów są zarówno uznani badacze, jak i młodzi specjaliści psychologii. Intencją autorek było przybliżenie teoretycznego kontekstu przedstawionych podejść, a także najnowszych ustaleń empirycznych.

Szeroko cytowana, napisana przez wybitnych uczonych amerykańskich książka przedstawia strategie analizy danych jakościowych. Ukazuje proces badawczy jako interakcję społeczną, a także zwraca uwagę na etyczne aspekty badań. Odpowiada na pytanie: jak w sposób systematyczny, rzetelny i wiarygodny prowadzić badania jakościowe? Czytelnik dowiaduje się o ścisłych powiązaniach między teorią, metodologią i empirycznymi badaniami jakościowymi. W książce przedstawiono wszystkie etapy badań terenowych – zbieranie, ogniskowanie i analizowanie danych oraz przedstawianie wyników. Napisana z interakcyjnej perspektywy socjologicznej książka ma charakter interdyscyplinarny. Może służyć jako podstawowy podręcznik do nauczania metod jakościowych w socjologii, antropologii społecznej, etnografii, a także w naukach politycznych. Będzie szczególnie przydatna w badaniu takich zagadnień jak: relacje społeczne i komunikacja społeczna, subkultury i style życia, stosunki edukacyjne, stosunki pracownicze, przestępczość i dewiacja, organizacje społeczne i ruchy społeczne, sfera publiczna, administracja i polityka.

Podręcznik akademicki dla studentów biologii, antropologii fizycznej i kulturowej, etnologii, socjologii, psychologii, pedagogiki, medycyny (zwłaszcza estetycznej), filozofii (zwłaszcza specjalizacji estetyka) oraz gender studies, zainteresowanych zagadnieniem atrakcyjności człowieka. Książka ta, odwołująca się do wyników najnowszych badań i zaopatrzona w bogaty spis literatury stanowi doskonałe źródło wiedzy zarówno dla badaczy podobnej problematyki, jak i dziennikarzy oraz popularyzatorów nauki. Napisana prostym, jasnym językiem będzie z pewnością fascynującą lekturą także dla wszystkich czytelników interesujących się problemami symetrii twarzy, atrakcyjności zapachu, wymiarów ciała czy znaczenia, jakie przywiązujemy do wzrostu osób, z którymi nawiązujemy kontakty. Zespół autorów pod kierunkiem prof. dr hab. Bogusława Pawłowskiego, znanego i cenionego w świecie antropologa z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Zakładu Antropologii PAN, nie tylko prezentuje ostatnie ustalenia w tej dziedzinie, ale również proponuje wyjaśnienia, które często szukają przyczyn ludzkich preferencji estetycznych w mechanizmach ewolucyjnych.

Robert Graves (1895-1985) był poetą z przekonania, powieściopisarzem dla zarobku i badaczem tradycji z namiętności. "Biała Bogini" (1948, wydanie rozszerzone: 1961) powstała między dwoma najbardziej znanymi u nas dziełami tego angielskiego twórcy: powieścią "Ja, Klaudiusz" (1934) i "Mitami greckimi"(1955). Graves wysuwa kontrowersyjne hipotezy, które nadają jego dziełu wprost sensacyjny charakter. Czytelnik wraz z autorem tropi ślady domniemanej tytułowej bogini w obrzędach i mitach starożytnej Irlandii i Brytanii. Te kruchy tradycji zawierają, zdaniem Gravesa, przekaz o pradawnym powszechnym kulcie tego bóstwa: bogini o wielu imionach, swoistej prototypowej religii. "Biała Bogini" to dzisiaj dzieło "kultowe", które niezależnie od kontrowersyjnej tezy jest prawdziwą kopalnią wiedzy o mitologii różnych kultur i o historii religii.

Teksty prezentowane w niniejszym tomie ukazują ciało i cielesność w perspektywie historycznej. Autorzy, wybitni polscy badacze, podejmują tę problematykę z punktu widzenia różnych dyscyplin naukowych - historii, historii sztuki, archeologii i antropologii. Pojawia się zatem w tych studiach tak zagadnienie wyobrażeń o cielesności i jej pojmowania w różnych epokach historycznych, jak i problem przedstawienia ciała w sztuce czy stosunku do ciała w dyskursie różnych kultur. Nie ulega dla nikogo wątpliwości, że ciało jest od początku sztuki paleolitycznej po naszą epokę obiektem fascynującym twórców kultury, a przez to stale obecnym tak w przeżyciu jednostkowym, jak i w świadomości zbiorowej. Cielesność zaś jest równie ważna dla życia społecznego, jak i duchowość kształtująca zachowania i postawy zbiorowe.

Systematyczny wykład antropologii, opisujący zagadnienia teoretyczne, metodologiczne oraz praktyczne tej prężnie rozwijającej się dyscypliny. Autorka przedstawia zakres wiedzy niezbędny do sprawnego poruszania się w świecie różnorodności kulturowej, łącząc zdobycze antropologii światowej z polskim dziedzictwem badań etnologicznych i antropologicznych. Ważne miejsce w podręczniku zajmują zagadnienia etyczne związane z prowadzeniem badań antropologicznych.

Książka jest próbą zastosowania założeń kulturoznawstwa krytycznego. Teksty w niej zawarte mają różny charakter, ale ich spoiwem jest zarówno intuicyjne, jak i „wyrozumowane” zastosowanie strategii krytycznych odnoszonych do różnych aspektów współczesności, poczynając od rynku, pracy i ekonomii, a kończąc na popkulturze i innych sferach symboliczności w czasach deficytu demokracji jako pola praktykowania wolności. "Mimo mnogości tekstów udało się zachować myślowy porządek i ideę przewodnią pracy. Poszczególne artykuły dialogują ze sobą, uzupełniając się w często intrygujący sposób. „Próba kulturoznawstwa krytycznego” okazała się w rezultacie nader udana, prowokująca i oryginalna. Na polskim rynku nie ma obecnie pracy porównywalnej pod względem merytorycznym i, użyjmy tego słowa, ideologicznym. Świetnie pomyślana i skutecznie przeprowadzona idea leżąca u źródeł tomu winna znaleźć mu czytelników w środowiskach nauk humanistycznych, społecznych, a także daleko poza nimi". - dr hab. Waldemar Kuligowski

Autorka wielospektowo scharakteryzowala kształtowanie się świadomości międzykulturowej oraz formy i metody jej urzeczywistniania w ramach wielonarodowych kontyngentów wojskowych. Kluczowe jest odniesienie się do ocen wpływu uwzględnieniania czynnika kulturowego na efektywność operacji prowadzonych przez międzynarodowe siły wojskowe. Autorka skupiła uwagę na perspektywie antropologicznej i wojskowej.

Przygotowując i spożywając jedzenie, opowiadamy o sobie. Niektórzy kreują te opowieści świadomie, inni nie. Lektura książki "W garnku kultury" może być krokiem w kierunku pogłębienia świadomości kulinarnych sygnałów, jakie wysyłamy każdego dnia (i jakie do nas docierają, wysyłane przez innych). Książka podzielona została na trzy zasadnicze części o zróżnicowanej tematyce. Pierwsza – "Jedzenie w (nie)świadomości" – zawiera teksty, których autorzy podejmują refleksje nad funkcjami, jakie spełnia jedzenie w naszym codziennym życiu, oraz nad tym, na ile zdajemy sobie sprawę z wyjątkowego potencjału kulinariów w wyrażaniu i kreowaniu naszej tożsamości, systemu wartości itd. Jednak kulinaria związane są nie tylko z czynnością spożywania, ale też oglądania i tworzenia. Dlatego druga część książki poświęcona jest "Medialnym i artystycznym kontekstom jedzenia". Trzecia część książki zabiera czytelnika w najmroczniejsze strefy kulinarnych doświadczeń. Od razu zatem ostrzegamy, że tym razem nie będzie smacznie i przyjemnie. Podjęte tam zostają bowiem rozważania nad tymi kontekstami jedzenia, które zwykle są pomijane jako wstydliwe, szokujące, wkraczające w przestrzeń tabu: głód, kanibalizm, wydalanie itd. Spis treści Aleksandra Drzał-Sierocka, Wstęp Wiesław Godzic, Aleksandra Kleśta-Nawrocka, Lucyna Zembowicz, Marta Dymek, Radosław Muniak, Jeść! Kulturowe konteksty jedzenia (zapis debaty) CZĘŚĆ I: Jedzenie w (nie)świadomości Joanna Mroczkowska, Praca w domu czy w gospodarstwie: wartościowanie zajęć domowych kobiet wiejskich Dominika Potkańska, Zmierzch epoki tradycyjnego konsumenta, czyli jak wspólne zakupy ekologicznej żywności kształtują tożsamość społeczną młodych Polaków. Odradzający się ruch żywieniowy kooperatyw spożywczych w Polsce – przykład Warszawy Ariel Modrzyk, Marnotrawstwo żywności. Zarys podstawowych uwarunkowań ekonomicznych i kulturowych Agnieszka Długosz, Tomasz Trąbiński, Uważne jedzenie jako forma praktyki duchowej i filozofia codzienności CZĘŚĆ II: Medialne i artystyczne konteksty jedzenia Karol Jachymek, Wszystko czerwone. Coca-cola, PRL i kino polskie Joanna Jeśman, Sztuka kulinarna postczłowieka, czyli bioartystyczny Master Chef Monika Sońta, Blogowi profesjonaliści w kuchni, czyli o energii społecznej przełożonej na internetowe statystyki Katarzyna Twardowska, „Baby do garów! ”, czyli feminizm od kuchni. Kulinaria w perspektywie genderowej Agata Ciastoń, Kucharz na szklanym ekranie, czyli o różnych obliczach programów kulinarnych CZĘŚĆ III: Nieprzyjemne jedzenie Mateusz Skrzeczkowski, Sprawstwo w obliczu granicznego doświadczenia głodu w lagrze – niemoralność heroicznej etyki Radosław Filip Muniak, Filozofia kanibalizmu Aleksandra Drzał-Sierocka, Food film na opak. Antyestetyczny wymiar jedzenia w filmach Wielkie żarcie, Super Size Me oraz Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek

Ostatnia duża praca Sloterdijka utwierdziła jego pozycje jako jednego z najciekawszych żyjących intelektualistów, nie tylko niemieckiego obszaru językowego. Rozwijając projekt oświecenia oraz oświeceniowej krytyki religii, Sloterdijk podejmuje problem „antropotechnik”, czyli metod wytwarzania odpowiednich postaw i stylów życiowych. Opisując przemiany współczesności, w tym święcące triumfy ruchy pseudoreligijne w stylu scjentologii, Sloterdijk stara się pokazać, za pomocą jakich środków nowoczesność i współczesność wytwarzają takie a nie inne formy podmiotowości i w jaki sposób optyka „antropotechnik” jest w stanie na nowo ufundować projekt oświeceniowej reformy świadomości.

Książka Joanny Szczepanik to pierwsze w Polsce tak obszerne opracowanie zjawiska kulturowego i społecznego, jakim jest kolektyw artystyczny Neue Slowenische Kunst. Kolektyw ten (powołany do życia w 1984 roku jako odpowiedź na nałożony przez jugosłowiańskie władze zakaz występów zespołu Laibach) poddany tu został szczególnemu oglądowi pod względem dwóch jego cech charakterystycznych: wyróżniającej go wieloaspektowości podejmowanych działań i kolektywizmu rozumianego jako metoda funkcjonowania. Twórczość słoweńskich artystów może być postrzegana jako swoisty komentarz do transformacji, jakiej podlegały zjawiska kulturowe na przestrzeni ostatnich dekad. Geografia artystyczna wydaje się doskonałym sposobem ujęcia tego tematu z perspektywy kulturoznawstwa. Wnikliwa analiza wybranych zagadnień artystycznych w różnych aspektach sprawia, że praca ta może stanowić też atrakcyjny materiał dla antropologów kultury, historyków sztuki oraz socjologów. Joanna Szczepanik – absolwentka kulturoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Zajmuje się krytyką artystyczną, działaniami popularyzującymi sztukę XX i XXI wieku oraz zagadnieniami związanymi z kulturą współczesną, szczególnie w kontekście społecznym i politycznym. Obszary geograficzne znajdujące się w obrębie jej zainteresowań to głównie Bałkany, Półwysep Iberyjski i Meksyk. Stypendystka programu Erasmus (2002), Narodowego Centrum Nauki (2010) oraz Rządu Meksyku dla Współpracowników Środków Przekazu (2012). Publikowała m.in. w "Kulturze Popularnej", "Sprawach Narodowościowych", Szczecińskim Dwumiesięczniku Kulturalnym „Pogranicza”, "Ricie Baum", "Idäntutkimus. The Finnish review of East European studies". Regularnie współpracuje z "Obiegiem" i "Magazynem Sztuki". Redaktor prowadząca "Magazynu Sztuki" poświęconego kulturze i sztuce współczesnej Meksyku.

Książka Agnieszki Kościańskiej to nie tylko historia polskiej seksuologii od lat 70-tych XX wieku, to także rys przemian społeczno-obyczajowych ukazanych w powiązaniu z przekształceniami, jakie dokonały się w sferze mentalności. Jak wiadomo, definiowanie zachowań związanych z płcią dokonuje się w różnych obszarach społecznych, a wiedza seksuologiczna sytuuje się na przecięciu pola prywatności i obszaru życia publicznego. Kontrola praktyk seksualnych to kwestia, poprzez którą różne podmioty kulturowe mogą dokonać ekspresji swego światopoglądu. Wiedza seksuologiczna jest wrażliwa na ingerencje ze strony polityki, religii, obyczajowości, prawa... Proces jej krystalizowania się oraz strategie aktualizowania w konkretnych sytuacjach stanowią część złożonego układu zależności.

Tom inspirowany myślą Michaiła Bachtina w podejściu do ekspresji językowej, stanowi autorską propozycję, pozwalającą definiować, analizować i interpretować polską kulturę współczesną – w odniesieniu do medialnych przemian historycznych – przez pryzmat właściwych jej form twórczości słownej i związanych z nią praktyk językowych. Powstające środowiska komunikacyjne, warunkowane (ale nie determinowane) pojawianiem się nowych mediów, stwarzają wciąż nowe przestrzenie, powołują do istnienia różne sfery działania, które – jak widać chociażby na przykładzie internetu – uczestnicy kultury próbują językowo zagospodarować i twórczo przekształcić w praktykach zarówno codziennych, jak i artystycznych. Dzieje się to dzięki wykorzystywaniu znanych i utartych postaci czy użyć słowa, ale także poprzez ich przekraczanie i wytwarzanie form nowych, stabilizujących się stopniowo w postaci gatunków wyłaniających się z ludzkich praktyk językowych.

Antropozofia jest niezwykle złożonym zjawiskiem. Jej rozpowszechnienie i popularność mogą być barometrem pluralizmu światopoglądowego danej społeczności, zaś uzdrowieniowy charakter otwiera pole do interpretacji i analiz pozwalających na lepsze zrozumienie idei antropozoficznych, obaw społecznych, z których wyrastają, i lęków, na które odpowiadają. Nie należy zapominać, że antropozofia powstała w latach, kiedy ludzie pogrążeni w światopoglądowym kryzysie, starali się tworzyć nowe koncepcje świata i człowieka, szukając nowego ładu społecznego, duchowego i kulturowego. Antropozofia proponuje pozytywne rozwiązanie, jest twórczą, rozwojową koncepcją przemiany świata i uleczenia społecznych niepokojów. Warto przyjrzeć się antropozofii, a nawet odwrócić perspektywę, spróbować zobaczyć siebie wobec antropozofii, przejrzeć się w niej jak w lustrze. "Dobrze napisana i ciekawie skonstruowana dramaturgicznie opowieść o bliskiej obcości wśród nas wypełnia istotną lukę w powszechnej wiedzy o fenomenie ciągle żywym, ewoluującym, ale także o ludziach, którym nie wystarczają zwykle prawdy religijne, jako że dążą do Prawdy immanentnie zawartej w ciele i umyśle, pod warunkiem że się uwierzy, bo tylko wtedy można wiedzieć. Polecam tę książkę jako oryginalną próbę antropologicznego wglądu w ezoteryczny świat i mikrokosmos wspólnoty, dla której horyzontem wyobraźni jest makrokosmos jako tajemnica". Prof. Wojciech J. Burszta Maja Dobiasz - antropolożka i animatorka kultury. Doktorantka w Instytucie Kultury Polskiej UW. Badawczo zainteresowana społecznościami alternatywnymi, edukacją nieformalną i antropologią komunizmu. Prowadzi badania etnograficzne na Południowym Mazowszu, Dolnym Śląsku oraz w szkołach alternatywnych. Zawodowo zwiazana z Centrum Edukacji Obywatelskiej.

Badania antropologiczne "Wybory życiowe młodych Polek" - ukazujące różnorodność znaczeń nadawanych przez kobiety ich własnym wyborom - wpisały się w dyskurs społeczny wokół "nowego kontraktu płci". Autorka starała się dostrzec, kim chce być, stawać się lub pozostać każda uczestniczka badań. Efektem tych starań są pasjonujące narracje młodych kobiet, ukazujące różnorodność dokonanych i deklarowanych przez nie wyborów życiowych.