Baruch (lub Benedykt) Spinoza (1632-77) pochodził z żydowskiej rodziny żyjącej w Niderlandach, za swoje poglądy został usunięty z gminy. Studiował scholastykę chrześcijańską, nauki przyrodnicze, filozofię (zwł. Kartezjusza i Hobbesa). Jego filozofię określa się jako panteizm racjonalistyczny: racjonalizm (od Kartezjusza), naturalizm (od Hobbesa) i panteizm (od Majmonidesa), był też Spinoza wyznawcą teorii wolnościowych w życiu społecznym, propagował tolerancję. Jego "Traktat teologiczno-polityczny" znalazł się na Indeksie Dzieł Zakazanych.Traktat krótki o Bogu, człowieku i jego szczęśliwości uzupełniony jeszcze dodatkiem "O duszy ludzkiej" należy do wczesnych pism Spinozy i jest w pewnym sensie zapowiedzią głównego dzieła Spinozy czyli "Etyki". Podzielony jest na dwie księgi. Pierwsza traktuje o Bogu i o tym, co do niego przynależne (zawiera 10 rozdziałów: 1. Że Bóg istnieje, 2. Czym jest Bóg, 3. Że Bóg jest przyczyną wszystkiego, 4. O koniecznych dziełach Boga, 5. O opatrzności boskiej, 6. O predystynacji boskiej, 7. O atrybutach, które do Boga nie należą, 8. O naturze tworzącej, 9. O naturze stworzonej, 10. Czy są dobro i zło), natomiast druga traktuje o człowieku tak doskonałym, iż jest w jego mocy z Bogiem się zjednoczyć (ta zaś księga zawiera 26 rozdziałów: 1. Mniemanie, wiara, wiedza, 2. Czym jest mniemanie, wiara i jasne poznanie, 3. Pochodzenie afektów, afekty pochodzące z mniemania, 4. O tym co pochodzi z wiary, i o tym, co dobre i złe dla człowieka, 5. O miłości, 6. O nienawiści, 7. O radości i smutku, 8. O szacunku i pogardzie, 9. O nadziei i strachu, 10. Zgryzota i skrucha, 11. O szyderstwie i drwinie, 12. O honorze, o wstydzie i o bezswstydzie, 13. O życzliwości..., 14. O tym co dobre i co złe w afektach, 15 O prawdzie i fałszu, 16 O woli, 17 O różnicy między wolą i pożądaniem, 18 O pożytku poprzednich rozważań, 19 i 20 O szczęściu naszem, 21. O rozumie, 22. O prawdziwym poznaniu..., 23 O nieśmiertelności duszy, 24 O miłości Boga do ludzi, 25 O diabłach, 26 O prawdziwej wolności)
