Menu

Maciej Urbanowski

Paralele – korespondencje – dedykacje to zbiór czternastu artykułów o związkach łączących najwybitniejszych polskich pisarzy XX i XX wieku: Bohaterami książki są Andrzej Bobkowski, Stanisław Rembek, Ksawery Pruszyński, Czesław Straszewicz, Gustaw Herling-Grudziński, Marek Nowakowski, Janusz Krasiński i Zbigniew Herbert.„Maciej Urbanowski należy do grona najważniejszych i najoryginalniejszych krytyków literackich w Polsce. Jest on przy tym badaczem wyraziście formułującym własne sądy i opinie. Paralele – korespondencje – dedykacje to kolejna publikacja w jego naukowym dorobku, zawierająca często mało znane fakty oraz ustalenia biograficzne i historycznoliterackie”. (prof. dr hab. Sławomir Buryła)„Literatura jest oczywiście wielogłosem, w którym ważniejszy, a może wręcz zasadniczy byłby jednak, co mniej oczywiste, gest wzmacniana głosów wcześniejszych, nie zaś: odcinania się od nich bądź z nimi zrywania. Literatura jest także ze swej istoty reakcją na głosy innych i ta jej reakcyjność jest obowiązkiem, powinnością, warunkiem istnienia, ale również warunkiem jej rozumienia. Bez owego elementu reakcyjnego rozumienie literatury i rozumienie się dzięki literaturze nie są możliwe. Tak kiedyś i tak teraz rozumiem tezę Karola Irzykowskiego, że «warunkiem każdej sztuki jest pogłos». Na pewno po swojemu i może nawet nie do końca w zgodzie ze znakomitym autorem tego aforyzmu. Ale tak czytam literaturę czy też taka literatura «pogłosowa» mnie ciekawi. O takich «pogłosach» opowiadają Paralele – korespondencje – dedykacje”. (ze wstępu Autora)
Książka jest pierwszym tak obszernym opracowaniem tematu wojny polsko-bolszewickiej w naszym piśmiennictwie. W publikacji omówione zostały najważniejsze dzieła poświęcone tej problematyce, od Stefana Żeromskiego przez Stanisława Rembeka i Józefa Mackiewicza, na Wiesławie Helaku kończąc. Przypominano też wiele, często znakomitych, tekstów, które zostały skazane na zapomnienie w czasach PRL.
„«Prawa strona literatury», rozumiana przez Urbanowskiego jako kolekcja tekstów zaświadczających o poglądach i postawach przedstawicieli wydzielonej przezeń «formacji intelektualnej» (i artystycznej), odwiedzana była przez znawców literatury współczesnej znacznie rzadziej niż «strona lewa», która w czasach PRL-u – nawet w swych miernych dokonaniach – została szczegółowo opisana. Maciej Urbanowski przezwycięża uprzedzenia, proponuje próby empirycznych sprawdzeń. Uważnie czyta i przegląda teksty pisarzy o orientacji prawicowej. Materiał jest bogaty i zróżnicowany, przeto tworzona panorama okazuje się rozległa. Walorów poznawczych tego zbioru szkiców nie da się zakwestionować”. Prof. Wojciech Ligęza
"Od Brzozowskiego do Herberta" to zbiór studiów o pisarzach oraz ideach wyznaczających nurt antynowoczesny w literatury polskiej XX wieku. „Maciej Urbanowski jest badaczem-odkrywcą – oświetla mało znane, czasem wstydliwe omijane aspekty twórczości wybitnych literatów, wydobywa zupełnie nowe wątki ich twórczości, skłaniając nas tym samym do weryfikacji utrwalonego obrazu ich dokonań, stawia nowe hipotezy interpretacyjne, ukazuje omijane dotąd ścieżki czytania. Właściwie każdy spośród szkiców zamieszczonych w książce kruszy krytycznoliterackie stereotypy, uderza innowacyjnością. Tom "Od Brzozowskiego do Herberta" wypełni dotkliwą lukę w polskich badaniach nad krytyką literacką. Świetnie napisany, ma szansę trafić od szerszego grona odbiorców” (prof. Wojciech Kudyba).