Ryszard Kapuściński

W 1984 r. Ryszard Kapuściński, świetnie już znany reportażysta, autor np: słynnego Cesarza, przygotował do opublikowania tomik krótkich form, któremu nadał tytuł Zegar piaskowy. Zawarte w nim spostrzeżenia, refleksje, wiersze, cytaty z wybranych książek ukazują czytelnikowi Kapuścińskiego erudytę i wizjonera, obdarzonego umiejętnością dostrzegania procesów cywilizacyjnych, które trwają i dziś, wpływając na nasze życie. W latach 80. XX wieku Zegar piaskowy, niewątpliwie ze względu na cenzurę, nie mógł ukazać się drukiem. Obecnie - po raz pierwszy - przekazujemy do rąk czytelników to zaskakująco aktualne dzieło. Język jest dziś narzędziem, którym posługuje się władza, aby narzucić ludziom swoje schematy myślowe.

Podróże z Herodotem są wśród prac Ryszarda Kapuścińskiego tekstem wyjątkowym. Autor wraca wspomnieniami do swoich pierwszych zagranicznych wypraw reporterskich w latach 50. i 60. XX wieku, a wątek ten przeplata rozważaniami – o charakterze historycznym, społecznym i antropologicznym – wywołanymi lekturą Dziejów Herodota, których tom towarzyszył mu w podróżach już od 1956 r. Co zafascynowało polskiego reportera w dziele żyjącego 2500 lat wcześniej Greka z Halikarnasu, „ojca historii”, co ich obu połączyło? Ciekawość świata, chęć poznania – i zrozumienia! – innych społeczeństw, ludów, kultur, a również poczucie „zawodowej” wspólnoty, gdyż Herodot to zdaniem Ryszarda Kapuścińskiego „rasowy reporter: wędruje, patrzy, rozmawia, słucha, żeby później zanotować to, czego dowiedział się i zobaczył, lub żeby po prostu rzecz zapamiętać”. Podobnie jak Herodot, tak i Ryszard Kapuściński był reporterem, historykiem, poszukiwaczem przygód – i prawdziwym artystą. („The Wall Street Journal”)

„Cesarz / Imperium / Heban” - Ryszard Kapuściński Jeden z najwybitniejszych reporterów naszych czasów. „The Los Angeles Times” Ryszard Kapuściński (1932–2007), reporter, pisarz, poeta, fotografik, korespondent PAP. Zdobył międzynarodową sławę jako autor literackich reportaży z Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji, z zapalnych regionów świata – krajów objętych przemianami ustrojowymi, wstrząsanych wojnami i rewolucjami. W swych książkach łączył opis dramatycznych wydarzeń z głęboką analizą obserwowanych procesów politycznych i społecznych. Był często określany jako maestro i cesarz reportażu. Cesarz, Imperium i Heban to najznakomitsze, bestsellerowe reportaże w dorobku Ryszarda Kapuścińskiego, przetłumaczone na kilkadziesiąt języków. Cesarz – niezwykle oryginalna i zatrważająca opowieść o kulisach panowania zmarłego w 1975 roku cesarza Etiopii Hajle Sellasje I i o ludziach na jego dworze. Ukazuje mechanizmy sprawowania władzy w państwach autorytarnych, jej legitymizacji, wynaturzeniach i upadku. Imperium – uchwycony na gorąco proces rozpadu Związku Radzieckiego – ostatniego imperium XX wieku. Pokazuje sposoby myślenia jego mieszkańców i wstrząsające obrazy z czasów stalinowskich. Heban – wielowątkowa, fascynująca relacja z licznych reporterskich podróży Kapuścińskiego po Czarnym Kontynencie. Ukazuje Afrykę nękaną wojnami, głodem, epidemiami i korupcją w drugiej połowie XX wieku.

Wydany w 1962 r. zbiór Busz po polsku to jedyna w dorobku Ryszarda Kapuścińskiego książka w całości poświęcona Polsce. Akcja reportaży rozgrywa się w latach 50. i 60. na polskiej prowincji. Opowiadają one o epizodach z życia związanych z nią ludzi. Bohaterami są między innymi: dwie Niemki uciekające z domu starców w Szczytnie; studenci relegowani z uczelni waletujący w akademikach, bez pomysłu, co robić dalej; prześliczna dziewczyna w bikini, którą jej przyjaciel rzeźbi jako Madonnę do kościoła w miasteczku; górnicy wędrujący ze Śląska z ciałem tragicznie zmarłego w kopalni kolegi, do jego rodzinnej wsi na Mazurach… Wydanie zostało wzbogacone o napisany w połowie lat 80. XX wieku tekst zatytułowany Ćwiczenia pamięci. Ozdobą tomu są reportaże Danka i Sztywny, które wydają się być niemal gotowymi scenariuszami filmowymi.

Inni… to zwierciadło, w którym się przeglądam, które uświadamia mi, kim jestem. Ryszard Kapuściński zawsze próbuje rozumieć istnienie Innego jako istnienie kogoś nam bliskiego i podobnego. Myślę, że właśnie stąd płynie moc jego pisarstwa, jako że staje się ono opowieścią o nas samych, postawionych co najwyżej wobec obcych dla nas, czasem niemożliwych i niewyobrażalnych sytuacji. Czytając o innych, czytamy więc o sobie w szerokich ramach ludzkiego „My”. W świecie dominujących i bezwzględnych rządów „Ja” ta perspektywa uczy pokory i nieskończenie poszerza naszą świadomość. Olga Tokarczuk (marzec 2020) Książka Ten Inny Ryszarda Kapuścińskiego to zbiór sześciu wykładów słynnego reportera, wygłoszonych w Wiedniu, Krakowie i Grazu, a poświęconych naszym relacjom z ludźmi różniącymi się od nas językiem, kolorem skóry, religią oraz naszemu pojmowaniu „inności” – zarówno w dawnych epokach, jak i dziś. Konieczność akceptacji i zrozumienia wielokulturowości współczesnego świata, a wcale nie jest on, dowodzi Kapuściński, globalną wioską, stanowi zawsze aktualne i głęboko humanistyczne przesłanie tej publikacji.

Wybór reportaży z lat 60. i 70. ukazujących dramatyczne wydarzenia w Afryce, Ameryce Południowej i na Bliskim Wschodzie. Tytułowa Wojna futbolowa dotyczy konfliktu zbrojnego między Hondurasem a Salwadorem w 1969 roku. W końcu lat 70. XX wieku trzy polskie wydawnictwa zwróciły się do czołowych rodzimych reporterów z prośbą o udostępnienie ich najlepszych tekstów do serii „Biblioteki Literatury Faktu”. Ryszard Kapuściński nie tylko przygotował wybór swoich zagranicznych reportaży pisanych od 1960 r., ale też uzupełnił go o nowe teksty-łączniki, mające formę pobieżnych szkiców i osobistych notatek autora. Zbiór, zatytułowany Wojna futbolowa, zyskał w ten sposób cechy spójnej całości, a równocześnie stworzył pisarzowi większe pole do ukazania niebezpiecznej pracy reportera na frontach wojen i w zamęcie rewolucji. Tak jak Márquez jest wielkim czarodziejem współczesnej powieści, tak Kapuściński jest czarnoksiężnikiem nadzwyczajnym współczesnego reportażu. Wojna futbolowa stanowi doskonały przykład jego magicznych umiejętności. (John le Carré)

Zapis wydarzeń wojny domowej w Angoli w ostatnich miesiącach przed uzyskaniem przez ten kraj niepodległości 11 listopada 1975 roku. Autor obserwuje i opisuje wydarzenia z wyludnionej i zagrożonej atakiem obcych interwentów stolicy – Luandy, a także bezpośrednio na froncie. „Jeszcze dzień życia" jest książką bardzo osobistą. Nie o wojnie, nie o tych walczących stronach, tylko o zagubieniu, o niewiadomej, o niepewności, co się z tobą stanie. Były tam takie sytuacje, że człowiek właściwie wiedział, że nie będzie już żył. I każdego dnia mówiło się z ulgą: – O, jeszcze jeden dzień z życia mam za sobą, jeszcze jeden mnie czeka. Ale już nie więcej. – Ryszard Kapuściński

W 1974 r. wojskowy zamach stanu pozbawił tronu władcę Etiopii, Hajle Sellasje I. Opublikowany cztery lata później Cesarz nie jest kronikarskim zapisem tego przewrotu, lecz niezwykle oryginalną opowieścią o funkcjonowaniu dworu cesarskiego i ludziach otaczających monarchę, a także szerzej – o mechanizmach sprawowania władzy w państwach autorytarnych, jej legitymizacji, wynaturzeniach i upadku. Cesarz to koszmar, który śni się sprawującym władzę, gdy są osamotnieni. To mrożąca krew w żyłach i błyskotliwa opowieść, precyzyjnie napisana, zarówno wytworna stylistycznie, jak i politycznie przenikliwa. Zwarta, ale i pełna aforyzmów, w doskonały sposób odtwarzająca rozkład władzy.

Obraz panowania i upadku szacha Iranu Mohammeda Rezy Pahlaviego. Fascynujący reportaż ukazuje kluczowy konflikt końca XX wieku między odgórną rewolucją, usiłującą wprowadzić „nowoczesność”, a kontrrewolucją fanatycznego integryzmu muzułmańskiego ajatollaha Chomeiniego. Chciałem opisać ludzi, ich mentalność, sposób odczuwania świata. Doświadczenie nauczyło mnie bowiem, że z każdego punktu naszej planety świat widać inaczej – człowiek, który mieszka w Europie, widzi ten świat inaczej niż człowiek, który mieszka w Afryce. Bez próby wejścia w te inne sposoby widzenia odczuwania i opisywania, nic z tego świata nie zrozumiemy – Ryszard Kapuściński

Heban to złożona z wielu wątków fascynująca, nowoczesna powieść-relacja z „ekspedycji” w głąb Czarnego Kontynentu, ukazująca Afrykę u progu XXI wieku, Afrykę rozdzieraną wojnami, głodem, epidemiami i korupcją. [...] „Heban” Ryszarda Kapuścińskiego to dramatycznie stawiane pytanie do nas, Europejczyków: czy z takim zapomnianym, umierającym kontynentem będziemy mogli spokojnie żyć?

Wiersze zebrane (I wyd. Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008) zawiera utwory ze zbiorów Notes (Iwyd. "Czytelnik", 1986) i Prawa Natury (Wydawnictwo Literackie, 2006) oraz kilka ostatnich wierszy napisanych przez Ryszarda Kapuścińskiego przed śmiercią. Poezja autora "Cesarza" to intymna podróż do wnętrza siebie, która ukazuje nieznane oblicze Ryszarda Kapuścińskiego - światowej sławy reportera i pisarza. Tom z płytą, na której wybrane wiersze czyta Ryszard Kapuściński.

Celem niniejszej książki jest ułatwienie dostępu wszystkim zainteresowanym ochroną przyrody, a zwłaszcza pracownikom Lasów Państwowych, do niezbędnych informacji o chronionych siedliskach przyrodniczych oraz gatunkach roślin, zwierząt i grzybów, związanych z terenami otwartymi - murawami, łąkami, wrzosowiskami i skałami. W zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, obok lasów, znajduje się wiele ekosystemów otwartych. Zajmują one około 4,5% ogólnej powierzchni, jaką zarządzają Lasy Państwowe. Mimo stosunkowo niewielkiej powierzchni terenów otwartych, i zwykle ich dużego rozproszenia wśród lasów i użytków rolnych, są one bardzo cenne dla ochrony różnorodności biologicznej. Gospodarzami i wykonawcami zadań ochronnych, określonych w opracowanych dla tych obszarów planach, będą miejscowi leśnicy, dla których przygotowano ten poradnik.