Międzynarodowe Centrum Kultury Kraków

Nikt inny dzisiaj nie mógłby podarować Europie takiej historii Litwy! Książka Tomasa Venclovy obejmuje dzieje Litwy od przybycia na jej ziemie praindoeuropejczyków do odzyskania przez Litwinów niepodległości w 1990 roku. Opisuje on nie tylko historię polityczną kraju, ale i jego kulturę, zmiany społeczne i obyczajowe, relacje z sąsiadami czy fale emigracji. Jest ona summą myśli Tomasa Venclovy, opartą na jego nieprawdopodobnej erudycji, wiedzy i samoświadomości, długoletnich badaniach, wielu rozmowach, niezliczonych lekturach. A także na czymś jeszcze, co nazwać można pewnym zmysłem dziejów, którym obdarzony był również jego przyjaciel, Czesław Miłosz. Obaj umieli wsłuchać się w ich rytm — raz ludziom przychylny, innym razem złowieszczy. Tomas Venclova świetnie zna i rozumie swoich rodaków, choć potrafi się z nimi nie zgadzać, a jednocześnie umie wczuć się w tych, z którymi przyszło im dzielić historię — Polaków, Żydów, Białorusinów, Tatarów, Rosjan, Niemców, a także innych bliższych i dalszych sąsiadów. Jest to przekład edycji przygotowanej przez samego Venclovę na potrzeby polskiego wydania, na podstawie jego dwutomowej historii Litwy, publikowanej w Wilnie w latach 2019-2021.

Nici historii oraz wątków politycznych stanowią podstawę publikacji poświęconej wystawie o relacjach Polski i Ukrainy od końca XVII wieku do współczesności. Zawiera on 75 dzieł, autorstwa 57 artystów. Skupienie na kulturze sprawia, że reprodukcje w nim zwarte układają się w wielowątkową tkaninę, bo właściwie przez całą historię nowoczesną kultura stanowiła dla obu narodów substytut nieistniejącego państwa. Osnowa, jaka ukazuje się w albumie, jest niezwykle skomplikowana: składają się na nią najbardziej mitotwórcze obrazy, ale jednocześnie między nimi przeciągane są kolejne sploty zupełnie współczesne, nowe nici: ukraiński tożsamościowy mit kozaczyzny okazuje się pokrewnym wątkiem wobec polskiego mitu powstańczego, symbolika ukraińskiej chaty wiąże się z polskim dworem, kozacy i sarmaci przyglądają się sobie na portretach trumiennych z XVIII wieku, mit czarnoziemu zderza się z nowoczesnymi projektami grupy R.E.P., a Donieck i Lwów rozpoczynają kolejne, biegnące równolegle ściegi wyobraźni. Prace artystów budują bowiem zupełnie nowe konteksty, rodzi się na naszych oczach nowy kanon symboli, co przekłada się na narodziny zupełnie innej jakościowo narracji. Proces ten nie odbywa się jednak na drodze konfliktu i polemiki, ale poprzez dialog, splątanie wątków. Prezentacji reprodukcji dzieł z wystawy towarzyszą teksty kuratorskie – Oksany Barszynowej i Żanny Komar oraz eseje Anny Łazar i Mykoły Riabczuka.

Spisana na podstawie akt sądowych historia przełomu XVI i XVII wieku na Rusi. Barwna, wartka opowieść o sąsiedzkich sporach, magnackich konfliktach, królewskich szantażach i przywilejach szlacheckich. Choć autorka skupia się tylko na jednym stuleciu, to przygląda mu się z bliska i z dzisiejszej perspektywy, filtrując wydarzenia przez pryzmat współczesnych problemów i wartości. W zbiorze ponad stu opowieści autorka analizuje postawy, wybory i działania swoich bohaterów. Opowiada o tym, za kogo się uważali, jak rozumieli Rzeczpospolitą i swoje w niej miejsce, jej porządek prawny i społeczny, jakie zasady i rytuały towarzyszyły im w codziennym życiu. Wspólne, siedemnastowieczne dzieje ożywają dzięki barwnym opowieściom o wydarzeniach i ludziach sprzed wieków. Pierwszy tom opublikowany w nowej serii Ister pod redakcją Łukasza Galuska, Pauliny Małochleb i Bartosza Sadulskiego.

Historia cywilizacji i kultury nigdzie nie odbija się tak wiernie jak w dziejach miast. Te ostatnie są do tego stopnia fascynujące, że zasłużyły nawet na własny gatunek: „biografie miast”. W Polsce swoje „biografie” mają Wrocław (Mikrokosmos Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a) i Gdańsk (Gdańsk. Biografia miasta Petera Olivera Loewa). Kraków w Europie Środka prof. Jacka Purchli doczekał się dwóch albumowych wydań. Nowa wersja wydobywa literacki, „biograficzny” aspekt książki. Kulturowa historia Krakowa pióra prof. Purchli obejmuje całe spektrum dziejów miasta – od czasów najdawniejszych po współczesność. To jak dotąd jedyna pełna ich synteza Nowhere is history of civilization and culture reflected as faithfully as in the history of cities. Stories of cities are so fascinating that they have spawned their own genre: “biographies of cities”. In Poland there are “biographies” of Wrocław (Microcosm by Norman Davies and Roger Moorhouse) and Gdańsk (Gdańsk. Biography of the City by Peter Oliver Loew). Cracow in the European Core by prof. Jack Purchla has merited two editions in an album form. The new version brings out the literary, “biographical” aspect of the book. The cultural history of Kraków written by Prof Purchla covers the entire spectrum of the city’s history – from the earliest times to the present. It is so far its only complete synthesis.

Historia cywilizacji i kultury nigdzie nie odbija się tak wiernie jak w dziejach miast. Te ostatnie są do tego stopnia fascynujące, że zasłużyły nawet na własny gatunek: „biografie miast”. W Polsce swoje „biografie” mają Wrocław (Mikrokosmos Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a) i Gdańsk (Gdańsk. Biografia miasta Petera Olivera Loewa). Kraków w Europie Środka prof. Jacka Purchli doczekał się dwóch albumowych wydań. Nowa wersja wydobywa literacki, „biograficzny” aspekt książki. Kulturowa historia Krakowa pióra prof. Purchli obejmuje całe spektrum dziejów miasta – od czasów najdawniejszych po współczesność. To jak dotąd jedyna pełna ich synteza. Nowhere is history of civilization and culture reflected as faithfully as in the history of cities. Stories of cities are so fascinating that they have spawned their own genre: “biographies of cities”. In Poland there are “biographies” of Wrocław (Microcosm by Norman Davies and Roger Moorhouse) and Gdańsk (Gdańsk. Biography of the City by Peter Oliver Loew). Cracow in the European Core by prof. Jack Purchla has merited two editions in an album form. The new version brings out the literary, “biographical” aspect of the book. The cultural history of Kraków written by Prof Purchla covers the entire spectrum of the city’s history – from the earliest times to the present. It is so far its only complete synthesis.

Wersja w j. hiszpańskim Historia cywilizacji i kultury nigdzie nie odbija się tak wiernie jak w dziejach miast. Te ostatnie są do tego stopnia fascynujące, że zasłużyły nawet na własny gatunek: „biografie miast”. W Polsce swoje „biografie” mają Wrocław (Mikrokosmos Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a) i Gdańsk (Gdańsk. Biografia miasta Petera Olivera Loewa). Kraków w Europie Środka prof. Jacka Purchli doczekał się dwóch albumowych wydań. Nowa wersja wydobywa literacki, „biograficzny” aspekt książki. Kulturowa historia Krakowa pióra prof. Purchli obejmuje całe spektrum dziejów miasta – od czasów najdawniejszych po współczesność. To jak dotąd jedyna pełna ich synteza.

Historia cywilizacji i kultury nigdzie nie odbija się tak wiernie jak w dziejach miast. Te ostatnie są do tego stopnia fascynujące, że zasłużyły nawet na własny gatunek: „biografie miast”. W Polsce swoje „biografie” mają Wrocław („Mikrokosmos” Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a) i Gdańsk („Gdańsk. Biografia miasta” Petera Olivera Loewa). „Kraków w Europie Środka” prof. Jacka Purchli doczekał się dwóch albumowych wydań. Nowa wersja wydobywa literacki, „biograficzny” aspekt książki. Kulturowa historia Krakowa pióra prof. Purchli obejmuje całe spektrum dziejów miasta – od czasów najdawniejszych po współczesność. To jak dotąd jedyna pełna ich synteza. Wersja francuska Wydanie drugie, uaktualnione i uzupełnione

Istotą dziedzictwa jest wykorzystanie przeszłości do współczesnych celów – między innymi politycznych i społecznych. Co więcej, ma ono pośrednie i bezpośrednie przełożenie na rozwój gospodarczy w konkretnych miejscach. Niemniej mimo rozlicznych prób nie wypracowano jednego uniwersalnego modelu gwarantującego powodzenie takiego działania, nie można też spodziewać się nadzwyczajnych korzyści, one bowiem zawsze idą w parze z kosztami, jakie trzeba ponieść. Należy jednak wyciągać wnioski z praktyki; wnioski wypływające z uważnego zarządzania, nie zaś z automatycznej imitacji. Czwarty tom w serii Heritologia zgromadzi teksty Gregory’ego Ashwortha – jednego z pionierów nowego myślenia o dziedzictwie i jego relacjach z ekonomią, znawcy problematyki planowania i zarządzania miastami historycznymi, specjalisty w zakresie turystyki kulturalnej i marketingu dziedzictwa. Zgromadzone w książce teksty układają się w dwa główne nurty rozważań – poszukiwanie paradygmatów, koncepcji, definicji dziedzictwa i heritologii oraz próba odpowiedzi na pytanie, jak należy zarządzać dziedzictwem, aby osiągać zakładane cele. W serii HERITOLOGIA dotychczas ukazały się: 1. Andrzej Tomaszewski, Ku nowej filozofii dziedzictwa (2012) 2. Joseph Rykwert, Pokusa miejsca. Przeszłość i przyszłość miast (2013) 3. Krzysztof Kowalski, O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania (2013)

Stara stolica Polski bije dziś rekordy popularności jako najpopularniejsza polska destynacja turystyczna. Jak sugestywnie opowiadać jej dzieje i kulturę, by zainteresować młodego czytelnika? Czy tysiącletnią historię Krakowa można zmieścić w jednej książce? Krakow: History and Art to synteza jego dziejów i kultury. Liczne fotografie, poręczny format i miękka oprawa sprawiają, że z książką w dłoni można odkrywać miasto tysiąca skarbów na wiele nieoczywistych sposobów. Dla twórców wydawnictwa Kraków to nie tylko zbiór wybitnych pomników architektury różnych epok, które przed czterdziestoma laty znalazły się w gronie pierwszych dwunastu obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Kraków to również skarbiec, w którym przez wieki gromadzono dzieła sztuki oraz inne świadectwa historii oraz miasto-mit. Książka podzielona została na chronologiczne rozdziały, opowiadające dzieje Krakowa od najdawniejszych czasów po współczesność. W każdym z nich zabrali głos autorzy dwóch specjalności: historyk naszkicował szerokie tło epoki, w którym obok zagadnień politycznych poruszył kwestie religijne, ekonomiczne i społeczne, a historyk sztuki uzupełnił ten obraz, oferując syntezę dziejów szeroko pojętej kultury artystycznej. Tego obrazu dopełniają „kapsuły” – rodzaj ekskursów, oddzielonych graficznie od tekstu głównego, dotyczących tematów wartych szczegółowych dopowiedzeń, takich jak historia i znaczenie Rynku Głównego, Kościoła Mariackiego, wawelskich arrasów, twórczości Stanisława Wyspiańskiego czy drogi „Damy z gronostajem” Leonarda da Vinci pod Wawel. Fotografie, zebrane w formę katalogu, złożyły się na bogaty materiał ilustracyjny. Wybrane przez dzieła stanowią przede wszystkim przegląd wartości przesądzających o bogactwie tożsamości Krakowa. Opatrzone niekiedy dłuższymi podpisami, prezentują spójną i sugestywną narrację o dziejach krakowskiej metropolii. Książka jest owocem pracy zespołu wybitnych badaczy zaproszonych do współpracy przez prof. Jacka Purchlę przy okazji projektu Tysiąc skarbów Krakowa (2018), zainicjowanego przez prezydenta Jacka Majchrowskiego. W gronie autorów znaleźli się najlepsi specjaliści od historii i kultury miasta: Andrzej Chwalba, Krzysztof J. Czyżewski, Kamila Follprecht, Edyta Gawron, Karolina Grodziska, Mateusz Grzęda, Anna Król, Waldemar Łazuga, Michał Niezabitowski, Zdzisław Noga, Magdalena Piwocka, Jacek Purchla, Krzysztof Stopka, Marek Walczak, Janusz Wałek.

Stara stolica Polski bije dziś rekordy popularności. Jak sugestywnie opowiadać jej dzieje i kulturę, by zainteresować młodego czytelnika? Czy tysiącletnią historię Krakowa można zmieścić w jednej książce? Kraków. Dzieje i sztuka to synteza jego dziejów i kultury. Liczne fotografie i poręczny format sprawiają, że z książką w dłoni można odkrywać miasto tysiąca skarbów na wiele nieoczywistych sposobów. Dla twórców wydawnictwa Kraków to nie tylko zbiór wybitnych pomników architektury różnych epok, które przed czterdziestoma laty znalazły się w gronie pierwszych dwunastu obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Kraków to również skarbiec, w którym przez wieki gromadzono dzieła sztuki oraz inne świadectwa historii oraz miasto-mit. Książka podzielona została na chronologiczne rozdziały, opowiadające dzieje Krakowa od najdawniejszych czasów po współczesność. W każdym z nich zabrali głos autorzy dwóch specjalności: historyk naszkicował szerokie tło epoki, w którym obok zagadnień politycznych poruszył kwestie religijne, ekonomiczne i społeczne, a historyk sztuki uzupełnił ten obraz, oferując syntezę dziejów szeroko pojętej kultury artystycznej. Tego obrazu dopełniają „kapsuły” – rodzaj ekskursów, oddzielonych graficznie od tekstu głównego, dotyczących tematów wartych szczegółowych dopowiedzeń, takich jak historia i znaczenie Rynku Głównego, Kościoła Mariackiego, wawelskich arrasów, twórczości Stanisława Wyspiańskiego czy drogi „Damy z gronostajem” Leonarda da Vinci pod Wawel. Fotografie, zebrane w formę katalogu, złożyły się na bogaty materiał ilustracyjny. Wybrane przez dzieła stanowią przede wszystkim przegląd wartości przesądzających o bogactwie tożsamości Krakowa. Opatrzone niekiedy dłuższymi podpisami, prezentują spójną i sugestywną narrację o dziejach krakowskiej metropolii.

Kiedy i gdzie powstał pierwszy przekład Koranu na język polski? Skąd w języku szwedzkim tureckie słowa? Czy Lwów był przez wieki bardziej bramą Orientu czy przedmurzem Europy? Czy praojczyzną Węgrów był mityczny Turan i dlaczego węgierska kuchnia pachnie orientalnymi przyprawami? Porzucenie tradycyjne perspektywy opisu dziejów Europy Środkowej wzdłuż osi Wschód-Zachów pozwala lepiej zrozumieć głębokie zróżnicowanie i wzajemne przenikanie się wielkich procesów cywilizacyjnych i kulturowych w tej części kontynentu. Adam Balcer przekonuje, że szczególnie niedoceniany jest dziś wpływy Imperium Osmańskiego, a jeszcze mniejsza jest świadomość roli Europy Środkowej jako pomostu między Morzem Bałtyckim i Skandynawią a Bliskim Wschodem i Azją Środkową. Cywilizacji Turcji osmańskiej i Wielkiego Stepu odcisnęły w Europie Środkowej niezatarte piętno. Ich przywołanie pozwala na nowo spojrzeć na dzieje i tożsamość kulturową Rzeczpospolitej, Węgrów, Chorwatów, Rumunów czy Albańczyków. Jedenasty tom serii Biblioteka Europy Środka pod redakcją prof. Jacka Purchli.

„Miasto Pińsk dawniej o rzeki Piny nazywane Pinnum, położone na Białej Rusi w województwie brzeskim litewskim, w zlewisku Morza Czarnego, pełne Rusinów, głównie schizmatyków, ma oprócz innych kościołów również kościół parafialny, znajdujący się pod opieką ojców franciszkanów” – czytamy w dokumencie diecezjalnym z 1727 roku. Historia Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Pińsku w znakomity sposób reprezentuje zmienne i niejednokrotnie burzliwe dzieje wielu świątyń na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej. Obecny kościół katedralny diecezji pińskiej jest dziś jedyna czynną w tym mieście świątynią rzymsko-katolicką. Pierwotnie spełniał dwojaką rolę – służył franciszkanom jako kościół zakonny, jednocześnie sprawując rolę świątyni parafialnej, a po kasacie klasztory w 1852 roku pozostał jedynie przy tej drugiej funkcji. Do statusu katedry awansował po powołaniu nowej diecezji – pińskiej – w 1925 roku, tracąc go w latach 1946–1991, w okresie zawieszenia działalności administracji diecezjalnej na Białorusi, i by do niego powrócił w 1991 roku. W czwartym tomie piątej części Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej znalazło się dokładne omówienie historii, architektury, kompleksowe przedstawienie wystroju oraz stałego i ruchomego wyposażenia katedry w Pińsku. Książka została zaopatrzona w spisy wykorzystanych materiałó

Krajobraz europejskich miast zapełnił się pomnikami, muzeami, tablicami pamiątkowymi, instalacjami artystycznymi, których celem jest przypominanie o historii. Niejednokrotnie forma upamiętniania staje się powodem do dyskusji czy punktem zapalnym. Czy istnieje tylko jeden model „uobecniania” przeszłości, czy też Europa staje się dziś domem dla różnych form świadomości historycznej i różnych sposobów czynienia przeszłości naszą teraźniejszością? Próbą odpowiedzi na te pytania jest interdyscyplinarna monografia autorstwa Sharon Macdonald, wybitnej antropolożki kulturowej związanej z Uniwersytetem w Yorku oraz Uniwersytetem Humboldtów w Berlinie. „W XX i XXI wieku w Europie i w innych częściach świata pamięć stała się jednym z najważniejszych i najczęściej podejmowanych zagadnień współczesności. Pamięć od dawna wikłana była w usprawiedliwianie wojen i konfliktów. Używano jej też, by wzywać do przeprosin za wyrządzone w przeszłości krzywdy. Spora część opinii publicznej ubolewa dziś nad dotykającą nas „kulturową amnezją”, lękając się utraty pamięci o przeszłości i – co za tym idzie – istotnego punktu odniesienia. Dochodzi do tego lęk przed znikaniem świadków ważnych wydarzeń historycznych oraz dewaluacja pamięci międzypokoleniowej. Jednocześnie procesom tym towarzyszy swoisty rozkwit różnych form (i pracy) pamięci zbiorowej i indywidualnej. Europa stała się wręcz krainą pamięci mającą obsesję na punkcie zanikania i utraty pamięci zbiorowej oraz sposobów jej zachowywania” – pisze Sharon Macdonald.

Dzisiejsza Chorwacja odpowiada krainom historycznym, które przez wieki były częścią różnych organizmów politycznych. W jednych regionach zegary wybijały renesans i barok, w innych czas długo płynął zgodnie z rytmem średniowiecza. W jednych językiem urzędowym był niemiecki, w innych węgierski, a jeszcze gdzie indziej - włoski i turecki. Ale we wszystkich posługiwano się jednocześnie językiem chorwackim - w którymś z jego wariantów. Chorwacka kultura jest więc nadzwyczaj różnorodna; wyrasta z trzech kręgów cywilizacyjnych: śródziemnomorskiego, środkowoeuropejskiego i bałkańskiego. Jakże inaczej wyglądało życie w bogatych miastach Dalmacji nadmorskiej, wewnątrz antycznych murów miejskich, od egzystencji mieszkańców północnej Chorwacji, gdzie panowała typowa dla Europy Środkowej kultura szlachecka. Ujednolicenie rozmaitych tradycji w jedną kulturę ogólnonarodową w XIX wieku nie usunęło w cień różnorodności. Jest ona trwale wpisana w pejzaż kulturowy i w zbiorową wyobraźnię. Siedemnasty tom serii Biblioteka Europy Środka pod redakcją Jacka Purchli.