Anton Czechow

Anton Czechow swoje jednoaktówki nazywał „małymi komediami”, „żartami scenicznymi”, „wodewilami”. Były wystawiane w całej Rosji, i to na wszystkich scenach – carskich, stołecznych i prowincjonalnych – przynosząc pisarzowi nie tylko zarobek, lecz przede wszystkim: szeroki rozgłos. Zajmują szczególne miejsce w jego twórczości dramaturgicznej; potraktować je można jako swego rodzaju żartobliwy prolog albo komentarz do jego głównych sztuk. To zresztą w nich po raz pierwszy ujawnia się jego słynna poetyka absurdu. Czechow cenił wodewile – i umiał je pisać. W swoich zapiskach podkreślał, że „wodewil uczy śmiechu, a kto się śmieje, ten jest zdrowy”. Nic zatem dziwnego, że marzył, aby napisać „sztuczkę na dwadzieścia pięć minut, ale taką, żeby wszyscy pękali ze śmiechu – żeby rano z teatru wymiatali setki guzików”. Czechow jednak nie kontynuuje tradycji wodewilu, przedstawia bowiem własną koncepcję gatunku. Przede wszystkim stara się wprowadzić wodewil do głównego nurtu literatury, podejmuje walkę z tradycyjną konwencjonalnością teatralną. „Między dużą sztuką a jednoaktówką różnica jest tylko ilościowa”, mówił, a wodewil nazywał zawsze „jednoaktowym dramatem lub komedią”. Agnieszka Lubomira Piotrowska

Wstrząsający opis prawzoru Gułagu napisany przez mistrza literatury rosyjskiej Anton Czechow napisał ten reportaż po podróży na Sachalin, którą odbył w 1890 roku. W trakcie swojego pobytu pisarz odwiedził wszystkie więzienia i osiedla na „katorżniczej wyspie” i dokładnie zbadał życie zesłanych i więźniów. Przejmujące wrażenia z tej podróży uzupełnił o szczegółowe dane dotyczące historii i geografii Sachalinu oraz ówczesnego rosyjskiego systemu więziennictwa, którego był zagorzałym przeciwnikiem. Porównywana ze słynnymi Wspomnieniami z domu umarłych Fiodora Dostojewskiego książka wstrząsnęła opinią publiczną i zwróciła uwagę na tragiczny los katorżników, stając się zarazem świadectwem doskonałego warsztatu dziennikarskiego oraz postawy obywatelskiej Czechowa.

Opowiadania Czechowa poruszają problemy, z jakimi mierzyła się ludność carskiej Rosji końca XIX wieku. W prezentowanym tomie znalazły się następujące opowiadania: "Śmierć urzędnika", "Kameleon" czy "Człowiek w futerale".

Opowiadania Czechowa poruszają problemy, z jakimi mierzyła się ludność carskiej Rosji końca XIX wieku. W prezentowanym tomie znalazły się następujące opowiadania: "Śmierć urzędnika", "Kameleon" czy "Człowiek w futerale".

Niniejszy zbiór to wybór trzech opowiadań (Kameleon, Śmierć urzędnika, Wańka) wybitnego rosyjskiego nowelisty i dramaturga Antona Czechowa. Autor ukazuje w nich paradoksy i anomalie współczesnych mu czasów. Rosja II połowy XIX w. to okres totalitarnego systemu politycznego, w którym mnożyły się społeczne i urzędnicze patologie (Kameleon, Śmierć urzędnika). W Kameleonie Czechow podejmuje kwestie funkcjonowania rosyjskiego aparatu policyjnego i wymiaru sprawiedliwości, który jest stronniczy, przekupny i kłamliwy. Śmierć urzędnika to obraz uniżania i upodlania się przed urzędnikami wyższymi rangą, to krytyka ówczesnej wizji kraju, w którym panują bieda i zacofanie, a jedyną możliwością zdobycia pracy i awansu jest wejście w biurokratyczną machinę pochlebstw, lizusostwa, służalczości, aż do całkowitej zatraty samego siebie. Z kolei w opowiadaniu Wańka mamy do czynienia ze znieczulicą społeczną, ciężką pracą dzieci i wykorzystywaniem ich przez bezwzględnych dorosłych. Anton Czechow (1860-1904) – urodził się 29 stycznia 1860 r. w Taganrogu (Rosja). Jego rodzina nie była zamożna, ojciec był chłopem pańszczyźnianym, matka – córką kupca. W 1884 r. ukończył studia medyczne w Moskwie. W 1880 r. zadebiutował jako literat humoreską pt. List do uczonego sąsiada. Na początku kariery pisywał pod pseudonimami, najczęstszym był Antosza Czechonte. Czechow jest znany głównie jako twórca opowiadań i nowel, w których m.in. mistrzowsko przedstawiał postaci kobiece (Dama z pieskiem). W styczniu 1886 r. rozpoczął współpracę z jedną z najbardziej wpływowych rosyjskich gazet – „Nowoje Wriemia” („Nowe Czasy”). Artysta był również docenianym dramaturgiem, współpracował z Moskiewskim Teatrem Artystycznym. W 1904 r. odbyła się premiera Wiśniowego sadu, która okazała się ogromnym sukcesem. W 1901 r. w wieku 41 lat ożenił się z Olgą Knipper – aktorką, która grała większość pierwszoplanowych ról kobiecych w jego sztukach. Zmarł na gruźlicę 15 lipca 1904 r. w Niemczech.

„Wrogowie”, „Poleńka”, „Wiera”, „Wołodia”, „Trzy lata”, Pojedynek”, „Pani z pieskiem” to siedem opowiadań mistrza nowelistyki rosyjskiej w legendarnym przekładzie Natalii Gałczyńskiej. I gdyby szukać wspólnego tematu tych historii, to wszystkie są „o trudnej miłości”. "I zdawało się, że jeszcze chwila, a wyjście się znajdzie i wtedy zacznie się inne, piękne życie; i oboje doskonale wiedzieli, że do końca jest bardzo daleko, bo to, co najcięższe, najtrudniejsze, dopiero się zaczyna". Nabokov o „Pani z pieskiem”: To jedno z największych opowiadań, jakie kiedykolwiek powstały. Nabokov o Antonie Czechowie: Żaden autor nie tworzył równie poruszających postaci w sposób tak bezpretensjonalny jak Czechow. (Vladimir Nabokov „Wykłady o literaturze rosyjskiej”, tłum. Zbigniew Batko)