Darmas Marcin

Niekonwencjonalna książka Marcina Darmasa o blaskach i cieniach etosu rycerskiego w polskim filmie (na podstawie twórczości Wajdy, Munka i Skolimowskiego) jest lekturą nie tylko dla socjologów i kulturoznawców ¦ niewątpliwie wzbudzi też zainteresowanie współczesnych badaczy filmu i kinematografii. Dlaczego Krzysztof Kolumb nie przerwał żeglugi do Indii i odkrył Amerykę? Dlaczego greccy hoplici nie używali łuków? Dlaczego Aleksander Wielki gardził tymi, którzy atakowali pod osłoną nocy? I co to ma wspólnego z filmami Andrzeja Wajdy, Andrzeja Munka i Jerzego Skolimowskiego? Elementem, który łączy te odległe zjawiska, są zachowania wymykające się racjonalnym kalkulacjom: honor, godność i odwaga ¦ etos rycerski. To nieprawda, że przestał istnieć w ciemnych wiekach średnich. Żył nadal, a w wiekach XIX i XX zaczął się demokratyzować. Obywatel rycerz. Zarys socjologii filmu jest wędrówką po meandrach świata etosowego. Według autora ciągle znajdują się ludzie, którzy stawiają sobie najwyższe wymagania etyczne. Co więcej, etos rycerski wciąż silnie spaja wspólnotę.

Książka powstała na podstawie trzyletniej obserwacji uczestniczącej oraz materiałów filozoficznych, literackich i socjologicznych. Autor opisał w niej środowiska zawodników i trenerów. Centralną kategorią rozważań jest „dystans”: w walce (walka „na dystansie” albo w „półdystansie”), dystans geograficzny, społeczny oraz międzypokoleniowy. Można grać w piłkę, mówił Mike Tyson, ale w boks nie można „grać”. Ten sport kojarzy się z przemocą. Czy rzeczywiście tak jest? Boks intryguje, jest w nim jakaś prawda o tragiczności ludzkiej kondycji. Pisali o niej Ernest Hemingway i Jack London. O boksie powstało wiele filmów: od Rocky’ego po Wściekłego byka. Co się stanie, gdy między liny wejdzie socjolog? „Przez ponad trzy lata żyłem życiem pięściarza – mówi Marcin Darmas. – Trenowałem, hartowałem się, przyjmowałem i zadawałem ciosy”. Książka jest zapisem socjologicznej obserwacji pięściarzy na sali, podczas żmudnych przygotowań do walki. Ale nie tylko. Jak wyglądają ich zmagania na co dzień? Ile muszą poświęcić, aby zrealizować swoje marzenia? Czy trener zastępuje pięściarzom rodziców i opiekę społeczną? I czy jest jakiś związek między rycerskością a pięściarstwem? Ta najbardziej kontaktowa ze wszystkich klasycznych dyscyplin sportowych bazuje na dystansie. I to na wielu płaszczyznach… ****** Keeping distance: Sociological reflections on boxing The book is based on a three-year participant observation, as well as philosophical, literary and sociological sources. The author has described the community of boxing fighters and coaches. The central category used in the analysis is “distance”: during the fight (out-fighter or in-fighter style), and also the geographical, social and intergenerational distance.