Maciej Soin

„Mów, co chcesz, póki nie przeszkodzi ci to widzieć, jak się rzeczy mają. A gdy to widzisz, to niejednego nie powiesz” (Dociekania filozoficzne §79). Słowa te wyrażają – jak sądzę – sedno przedsięwzięcia zwanego filozofią lingwistyczną, wiążąc cel dociekań pojęciowych z zadaniem rozjaśniania trudności wynikających z błędnych wyobrażeń na temat sposobu, w jaki funkcjonuje język. Jest to zarazem główny motyw zebranych tu wypowiedzi, które dotyczą – zgodnie z podtytułem – zastosowań filozofii lingwistycznej na terenie rozważań etycznych i studiów socjologicznych, przestrzeni wyznaczonej pojęciami faktu i wartości. Wypowiedzi te koncentrują się na wykorzystaniu metod wypracowanych przez Wittgensteina i innych filozofów lingwistycznych do analizy sensowności dyskursu, jaki prowadzi się w tych dziedzinach. Mają tym samym charakter praktyczny, jakkolwiek ograniczony do wybranych przykładów. (z Przedmowy)

Praca jest próbą wyciągnięcia wniosków z dyskusji rozpoczętej w ramach realizacji projektu badawczego Filozofia 2.0. Diagnozy i strategie, finansowanego przez NPRH. Zadaniem postawionym przed uczestnikami tej dyskusji była możliwie wszechstronna analiza obecnego stanu filozofii, a także próba wypracowania sposobów przezwyciężenia jej marginalizacji, zarówno w środowisku uniwersytetu, jak i w debacie publicznej. Punktem wyjścia pytań badawczych było poczucie narastającego kryzysu, jaki współcześnie dotyczy filozofii. Do jego przejawów należy m.in. rozpowszechnienie się poglądu o nieistotności współczesnej produkcji filozoficznej, wprost proporcjonalnej do jej ilościowego przyrostu, wsobny charakter tej produkcji wraz z towarzyszącym jej rozpadem środowiska na zamknięte kręgi niepróbujące nawet podejmować dialogu, a także postępujący proces wykluczania filozofii z akademickich programów nauczania. Do tego należy dodać medialny wizerunek filozofii jako wiedzy nie tylko zbędnej, ale w zasadzie szkodliwej, gdyż odwracającej uwagę od spraw naprawdę ważnych, a także przyjęty już zwyczaj utożsamiania filozofii z dowolnym sposobem myślenia.