Motowidlak Tomasz

W publikacji zostały zaprezentowane rezultaty badań naukowych dotyczących zasadniczych aspektów funkcjonowania łańcuchów dostaw surowców energetycznych i paliw. Przedmiotem rozważań teoretycznych i empirycznych są łańcuchy dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski. Analizę empiryczną podporządkowano zagadnieniu krajowego bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając przy tym jego geopolityczny wymiar. Książka jest adresowana do szerokiego kręgu odbiorców ze świata nauki, praktyków oraz młodzieży akademickiej, którzy interesują się bieżącymi trendami funkcjonowania rynków surowców strategicznych z uwzględnieniem aspektów logistyki.

Książkę należy uznać za pozycję bardzo ważną w kontekście wyzwań, jakie napotyka w swym rozwoju sektor elektroenergetyczny, czyli produkcja, przesył, dystrybucja i sprzedaż takich podstawowych nośników energii końcowej, jak energia elektryczna i ciepło (a współcześnie w rosnącym stopniu także chłód). Praca przekonywująco dowodzi, że jednoczesna (równoległa) realizacja celów zrównoważonego rozwoju wymaga istotnej dywersyfikacji technologicznej podsektora wytwarzania. Równie przekonywująco wykazuje, że forsowany do niedana (a w niektórych krajach – jak Polska – i dziś) pogląd o strategicznym znaczeniu energetyki jądrowej dla bezpieczeństwa czy bilansowania mocy i dostaw w warunkach rosnącego udziału OZE jest nietrafny (wątpliwy) w kontekście stale i szybko rosnących (a także trudno przewidywalnych) kosztów i małej elastyczności produkcji energii w elektrowniach jądrowych. Uzasadnia, że duży i rosnący potencjał dla wzrostu bezpieczeństwa energetycznego i spadku kosztów zakupu energii (energii elektrycznej w szczególności) ma aktywne zarządzanie popytem. Zasadniczym celem książki jest identyfikacja najbardziej znaczących determinant zrównoważonego rozwoju elektroenergetyki, w tym zwłaszcza podsektora wytwarzania energii elektrycznej. Realizacji tego celu podporządkowana została struktura pracy, na którą składają się trzy rozdziały. Pierwszy z nich jest poświęcony polityce energetycznej i ochrony klimatu UE, która stanowi jedną z najbardziej rozwiniętych i spójnych na świecie strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju elektroenergetyki. Rozdział drugi poświęcony został energetyce jądrowej, której – jak się jeszcze niedawno wydawało – przypadać miała szczególnie istotna rola we wspieraniu najważniejszego wymiaru zrównoważonego rozwoju elektroenergetyki, jakim jest radykalne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. W rozdziale trzecim rozwinięty został problem elastyczności systemów elektroenergetycznych, za którym kryje się ich zdolność do bilansowania podaży i popytu na energię elektryczną.

Książka dotyczy cen energii elektrycznej – jednej z najistotniejszych w ostatnim czasie determinant rozwoju gospodarki Polski i jakości życia jej mieszkańców. Determinanta ta zaczyna odgrywać coraz większą rolę głównie ze względu na konflikt, jaki narasta między zdominowaną przez węgiel strukturą wytwarzania energii elektrycznej w Polsce a możliwością ochrony środowiska przez nasz kraj zgodnie z coraz ostrzejszymi wymogami polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Spektakularnym przejawem tego konfliktu był gwałtowny wzrost hurtowych cen energii elektrycznej w Polsce we wrześniu 2018 roku. W publikacji przedstawiono zasadnicze przyczyny oraz możliwe gospodarcze i społeczne efekty tego wzrostu, a także wskazano działania mające na celu jego ograniczenie.

Książka jest poświęcona relacjom energetycznym między Ukrainą i Federacją Rosyjską, które potraktowano jako jedną z istotnych determinant funkcjonowania gospodarki Ukrainy. Stan tych relacji wpływa bowiem w znaczącym stopniu na kluczowe parametry gospodarki Ukrainy, tj. dochód narodowy brutto, bilans płatniczy, bilans handlowy, stan budżetu oraz wielkość zadłużenia. W tym kontekście dla Ukrainy szczególnie istotny jest fakt, że Federacja Rosyjska uczyniła z tych relacji skuteczny instrument nacisku, służący realizacji swoich interesów gospodarczych i politycznych w tym kraju. Spektakularnym przejawem stosowania tego instrumentu było wywoływanie kryzysów gazowych na Ukrainie, których skutki odczuwalne były także w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. W publikacji przedstawiono zasadnicze instrumenty energetycznego nacisku Federacji Rosyjskiej na gospodarkę Ukrainy oraz podejmowane przez Ukrainę działania na rzecz ograniczenia zakresu i skutków stosowania tych instrumentów.