Łatka Rafał

"Trzeci tom serii ""Urząd do spraw Wyznań. Struktury – działalność – ludzie"" jest kolejną publikacją mającą na celu opisanie: struktur, działalności i pracowników aparatu wyznaniowego Polski ludowej oraz wybranych aspektów jego działalności w latach 1950?1975. Artykuły w nim zamieszczone przybliżają funkcjonowanie aparatu wyznaniowego, przede wszystkim na poziomie wojewódzkim. W wielu przypadkach są to zupełnie nowatorskie studia uzupełniające wiedzę na temat polityki władz Polski ludowej wobec Kościołów i związków wyznaniowych. "

Przekazywana do rąk czytelnika książka Rafała Łatki dotyczy różnych aspektów działalności najważniejszych hierarchów Kościoła katolickiego w okresie Polski ludowej. Tom składa się z czternastu pogłębionych studiów. Zostały one celowo zgromadzone w jednym miejscu żeby pokazać jak wiele można jeszcze napisać o roli biskupów w trudnej rzeczywistości społeczno-politycznej Polski pod rządami komunistów. Autor przygotował analizy poświęcone m.in.: kard. Stefanowi Wyszyńskiemu, abp. Antoniemu Baraniakowi, abp. Bronisławowi Dąbrowskiemu, abp. Ignacemu Tokarczukowi, kard. Józefowi Glempowi, kard. Franciszkowi Macharskiemu, abp. Jerzemu Strobie i kard. Henrykowi Gulbinowiczowi.

„Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego”, który powstał z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego to publikacja wyjątkowa, a jej celem jest próba rzetelnego oddania fundamentalnego znaczenia katolicyzmu społecznego w najnowszej historii Polski minionego stulecia. Nie tylko w dziejach politycznych, ale także kulturalnych i społecznych naszego kraju. Słownik ma pokazać poprzez konkretne biogramy, że ten nurt ideowy – choć z pewnością nie miał tu monopolu, stanowił jedną z fundamentalnych inspiracji dla intelektualnej, politycznej i społecznej działalności Polaków w całym ubiegłym stuleciu. Niniejszy tom obejmuje 60 biogramów. Każde hasło słownika opatrzone zostało najnowszą, bibliografią obejmującą zarówno archiwalia, źródła drukowane, jak i opracowania. W słowniku znaleźli się przedstawiciel różnych profesji, środowisk czy ugrupowań politycznych. Bohaterami słownika są: politycy, wojskowi, naukowcy, dziennikarze, ludzie kultury i sztuki oraz osoby duchowne.

Drugi tom publikacji Urząd do spraw Wyznań – Struktury, działalność, ludzie jest kolejną publikacją mającą na celu opisanie struktur, działalności i pracowników aparatu wyznaniowego Polski ludowej oraz wybranych aspektów jego działalności w pierwszej dekadzie panowania w Polsce systemu komunistycznego. Powstał w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”. Publikacja składa się z 16 tekstów dotyczących tytułowej problematyki.

Anglojęzyczna wersja popularnej, ilustrowanej biografii prymasa Stefana Wyszyńskiego. “To the uncrowned king of Poland” read the letters on the sash of Cardinal Stefan Wyszyński’s funeral wreath. Thus the nation expressed its appreciation for the life and work of the Millennium Primate, who was one of the most outstanding Poles of the 20th century. It stemmed from the common opinion of his unique role in the life of the nation and of the Catholic Church. The life and activity of this distinguished hierarch have not been comprehensively described before. Hence this book aims to fully present the life of Cardinal Wyszyński. We show the entire spectrum of religious and social activity and pastoral teaching of the Millennium Primate. This publication has been prepared on the basis of an extensive archive source base. The authors have found a number of previously unpublished materials, verified previous findings, and proposed a novel interpretation of this key figure in Polish history.

Tom Twórczość na zamówienie jest wynikiem studiów naukowców współpracujących przy centralnym projekcie badawczym IPN „Władze PRL wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych” podejętych na temat losów wielu prominentnych autorów poczytnych powieści, dziennikarzy z pierwszych stron gazet i wybitnych naukowców korzystających z parasola ochronnego władzy. Ich życiorysy są często zaskakujące, wręcz filmowe, a zarazem pokazują kondycję części polskiej inteligencji w PRL.

Pielgrzymki Jana Pawła II do Krakowa w oczach SB to książka ukazująca kulisy działań tajnej policji politycznej wobec papieża Polaka. Jest to pierwsza publikacja zbierająca tajne dokumenty bezpieki, opisujące proces przygotowywania się do przyjazdu Jana Pawła II do Małopolski, działania podejmowane w czasie jego obecności w Krakowie oraz ocenę pielgrzymek z punktu widzenia funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji. Rafał Łatka prezentuje unikatowy materiał źródłowy, który pozwala zrozumieć mechanizmy rządzące totalitarnym państwem komunistycznym. Książka zawiera dokumenty wytworzone przez SB w ramach spraw obiektowych krypt. „Lato ‘79” (pierwsza pielgrzymka z czerwca 1979 r.), krypt. „Zorza” (druga pielgrzymka z czerwca 1983 r.) oraz krypt. „Zorza II” (trzecia pielgrzymka z czerwca 1987 r.).

Artykuły dr. Rafała Łatki, pomieszczone w niniejszym zbiorze, ukazują historię Kościoła katolickiego w ostatniej dekadzie „ludowej” Polski. Spojrzenie na lata 80. z kilku perspektyw przybliża nas do pełnego poznania dziejów PRL i opisania panującego wówczas systemu totalitarnego. Dzięki badaniom prowadzonym w aktach partyjnych, dokumentach bezpieki i archiwach kościelnych zyskujemy zróżnicowany obraz sytuacji Kościoła i dążeń władzy w schyłkowych latach komunistycznego reżimu. Dr hab. Filip Musiał prof. AI Zbiór artykułów autorstwa doktora Rafała Łatki (...) obejmuje najnowsze dzieje relacji państwowo-kościelnych w czasach PRL. Uwzględniono w nim zwłaszcza dekadę Gierka i Jaruzelskiego. Rozważania mają fundamentalne znaczenie dla zrozumienia specyfiki krakowskiego Kościoła, zwłaszcza w zakresie polityki komunistycznych władz wobec kardynała Karola Wojtyły i papieża Jana Pawła II. Analizę przeprowadzono przy wykorzystaniu aktualnego stanu badań i solidnej kwerendy źródłowej. Zaprezentowanym studiom przypadków towarzyszą próby syntetycznego spojrzenia. Interesujący sposób narracji zachęca do lektury naukowych tekstów zamieszczonych w tomie. Dr hab. Ryszard Gryz prof. UJK

Dla władz komunistycznych najważniejsze było nie dobro obywateli, lecz wprowadzanie idei ateistycznych, tzw. świeckiego państwa i walka z Kościołem katolickim oraz innymi związkami wyznaniowymi. Dążyły do całkowitego podporządkowania sobie hierarchii kościelnej i uzależnienia jej działań od decyzji władz partyjno-państwowych. To leninowsko-marksistowska partia kreowała politykę wyznaniową państwa i rościła sobie prawo do decydowania o sumieniach i życiu religijnym obywateli. Niniejsza publikacja ma ukazać trudną drogę Kościoła katolickiego w kształtowaniu tożsamości narodu, jego wpływ na odzyskanie wolności i budowanie przyszłości na polskiej ziemi w drugiej połowie XX w.

Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest przedstawienie miejsca Episkopatu w stosunkach państwa i Kościoła w latach 1970–1989 i jego spojrzenia na rzeczywistość polityczną w okresie schyłku ideologii komunistycznej, który rozpoczął się wraz z objęciem władzy przez Edwarda Gierka4. Cezurą początkową jest 1970 r. – z dwóch bardzo istotnych powodów. W grudniu tego roku ster rządów w PRL przejęła nowa ekipa, z I sekretarzem KC PZPR na czele, bardziej pragmatycznym, skłonnym do rezygnacji z części dotychczasowych kanonów, co było nie do pomyślenia w czasach jego poprzednika. Ponadto w styczniu 1970 r. Episkopat zaczął funkcjonować na podstawie nowego statutu, przyjętego rok wcześniej (odnowiono wtedy wszystkie wewnętrzne struktury). Datą końcową analizy są częściowo wolne wybory do parlamentu z czerwca 1989 r., które były niewątpliwie punktem zwrotnym dla polskiej transformacji ustrojowej i oznaczały początek końca systemu komunistycznego w Polsce.