Aleksandra Wojtaszek

Fjaka. Sezon na Chorwację Aleksandra Wojtaszek Niepodległa Chorwacja urodziła się niewiele ponad trzydzieści lat temu. To młode państwo o ponadtysiącletniej historii, pełne sprzeczności i niedopowiedzeń. Powstało na gruzach Jugosławii, która rozpadła się z hukiem, zostawiając po sobie ruiny, traumy, niezałatwione sprawy i niewyrównane rachunki. Jest jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie, pełnym muzyki i śmiechu, pachnącym olejkiem do opalania i przysmakami z grilla, ale słońce nie świeci tu tak samo dla wszystkich. Aleksandra Wojtaszek, rówieśnica Chorwacji, spędziła większość dorosłego życia, próbując ją poznać i zrozumieć. W swojej książce opowiada o drużynie piłkarskiej Hajduk Split, weteranach wojennych, byłych szwaczkach, więźniach obozów koncentracyjnych, mieszkańcach adriatyckich wysp, ofiarach transformacji, jugosłowiańskiej popkulturze i chorwackiej fantastyce, wampirach, wymarłych językach, paru prezydentach i jednym chłopskim królu. Z tego wszystkiego składa całość, która nie jest ani zamknięta, ani ostateczna. Sezon na Chorwację wciąż trwa, kolejny rozdział tej historii dopiero się pisze. Opis księgarni "Fjaka. Sezon na Chorwację" to opowieść o narodzie, który wzrósł na gruzach Jugosławii, przetrwał traumę wojny i transformacji, a nadal jest jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie - miejsce, które tętni muzyką, śmiechem, a w powietrzu unosi się zapach olejku do opalania i przysmaków z grilla. Jednak autor pokazuje, że nie wszystko jest tak kolorowo jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Słońce nie świeci tu tak samo dla wszystkich, a rany wojny i rozpadu Jugosławii nadal są głęboko zakorzenione w społeczeństwie. Autor z dużą wrażliwością i empatią opowiada o swoich doświadczeniach związanych z poznawaniem chorwackiego społeczeństwa. Pokazuje nam nie tylko piękno kraju i urok miejscowej kultury, ale również opisuje trudne losy jego mieszkańców. Mamy okazję poznać członków drużyny piłkarskiej Hajduk Split, weteranów wojennych, byłe szwaczki, więźniów obozów koncentracyjnych, mieszkańców adriatyckich wysp oraz ofiary transformacji. Autor dociera również do korzeni jugosłowiańskiej popkultury i chorwackiej fantastyki, opowiada o wampirach, wymarłych językach, prezydentach i jednym chłopskim królu. Wszystko to składa się na obraz Chorwacji, który jest pełen kontrastów i niesamowicie fascynujący. "Fjaka. Sezon na Chorwację" to zdecydowanie nie jest zamknięta, ani ostateczna opowieść. Przekonuje nas o tym fakt, że sezon na Chorwację wciąż trwa, a kolejny rozdział tej historii dopiero się pisze. Ta książka jest nie tylko fascynującym przewodnikiem po kraju, ale również głębokim zanurzeniem w jego historię i teraźniejszość. Warto sięgnąć po nią, aby poznać Chorwację od innej, nieznanej większości strony.

Książka poświęcona jest chorwackiej i serbskiej fantastyce gatunkowej analizowanej z perspektywy geopoetyki: związków tej twórczości z przestrzenią, a także rzeczywistością pozaliteracką. Szczególny nacisk położony jest na publikacje spod znaku fantastyki naukowej, fantasy i horroru powstałe w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, ponieważ nastąpiły wówczas istotne przemiany paradygmatu tamtejszej fantastyki, polegające przede wszystkim na hybrydyzacji gatunkowej utworów oraz włączaniu do nich lokalnych motywów i miejsc, dotąd praktycznie nieobecnych. Refleksja nad literackimi geografiami wyobrażonymi oraz przekształceniami matryc gatunkowych w tekstach pozwala na zadanie pytań o stosunek analizowanej fantastyki do kluczowych problemów współczesności oraz określenie jej subwersywnego lub koncyliacyjnego charakteru wobec dominujących wówczas ideologii. „Aleksandra Wojtaszek podejmuje niezwykle interesujące zagadnienie serbskiej i chorwackiej fantastyki, analizowane poprzez kategorie topografii przestrzeni wyobrażonych. Praca ta powinna zainteresować nie tylko slawistów, ale i badaczy szeroko pojętej literatury fantastycznej. (…) Autorka porusza się ze znawstwem w przestrzeni naukowej wyznaczonej z jednej strony przez serbską i chorwacką literaturę fantastyczną, z drugiej zaś przez zagadnienia teoretyczne dotyczące genologii fantastyki, światotwórstwa i geopoetyki”. Z recenzji dr hab. Natalii Lemann, prof. UŁ Aleksandra Wojtaszek– doktor literaturoznawstwa, asystentka w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Absolwentka filologii chorwackiej na UJ, stypendystka uniwersytetów w Zagrzebiu i w Belgradzie. Współpracuje m.in. z „Herito” i „Tygodnikiem Powszechnym”. Stypendystka międzynarodowego programu dla tłumaczy CELA i laureatka Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO.