Fereński Piotr Jakub

Oddajemy w Państwa ręce tom Kulturoznawstwo polskie. Przeszłość, przestrzeń, perspektywy, który powstał jako trzeci w ramach pracy nad grantem badawczym „Kulturoznawstwo polskie. Historia i dziedzictwo dyscypliny”. […] Dylematy polskiego kulturoznawstwa mają dwa źródła: wewnętrzne – łączące się z samym rozwojem dyscypliny i skłaniające do wskazywania kierunków czy też czynienia projektów na przyszłość oraz zewnętrzne – wypływające z obawy nie tyle o potencjał naukowy, co w ogóle o istnienie i trwanie dyscypliny. Kwestie tożsamościowe, jakie stawia przed sobą kulturoznawstwo, są zatem niezbędne, konieczne. Bez tej refleksji, bez spojrzenia w przeszłość – nie ma przyszłości. Monografia, którą oddajemy do rąk Czytelników, stanowi właśnie rezultat dociekań w tym zakresie. W założeniu miała ona być swoistą próbą podsumowania dotychczasowej historii kulturoznawstwa w Polsce. Los bywa jednak przewrotny. Zakpił z wewnętrznych dylematów środowiska, stawiając je w obliczu ostatecznej (czy dobrej?) zmiany. […] We wrześniu 2017 roku wicepremier Rządu Rzeczpospolitej Polskiej Jarosław Gowin przedstawił założenia nowej Ustawy o Szkolnictwie Wyższym przewidujące dostosowanie rodzimego systemu nauki do standardów wyznaczonych przez Organisation for Economic Co-operation and Development (Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Projekt zakładał redukcję liczby dyscyplin naukowych, co oznaczałoby likwidację kilkudziesięciu z nich, w tym kulturoznawstwa. […] Odebranie kulturoznawstwu statusu dyscypliny może mieć konsekwencje nie tylko w zakresie zdobywania czy nadawania stopni naukowych, ale też prowadzenia kierunków akademickich.

... Jeśli chodzi o przedstawioną w niniejszej książce historię instytucji naukowej czyli Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego mamy do czynienia ze wszystkimi trzema wymienionymi wyżej trybami narracji. Przedmiotem rozmów stają się przeżycia związane z wspólną pracą osadzoną w realiach funkcjonowania peerelowskiego systemu władzy i kontroli oraz ówczesnych metod zarządzania placówkami naukowo-dydaktycznymi. Tym jednak, co w głównej mierze buduje prezentowaną opowieść, pozostają postaci tworzące ową jednostkę... Ze Wstępu

Książka Piotra Jakuba Fereńskiego to studium lokujące się na styku kilku dyscyplin naukowych — nie tylko antropologii kulturowej, ale także kulturoznawstwa, historiografii oraz filozofii i socjologii wiedzy. Dotyczy ona złożonego, wieloaspektowego procesu powstawania idei. Jej autor odsłania historyczne źródła relatywizmu kulturowego, doszukując się ich zarówno w biografii ojca założyciela amerykańskiej antropologii, Franza Boasa, czy tradycji naukowej, w jakiej formowały się jego poglądy, jak i w zaproponowanej przez niego metodologii badań, w uwarunkowaniach dziejowych i sytuacji społeczno-politycznej Niemiec i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Przygląda się też dokonaniom kontynuatorów dzieła Boasa i zastanawia nad aktualnością tego sposobu myślenia.

W swej najnowszej książce Piotr Jakub Fereński ukazuje relacje zachodzące pomiędzy kulturą, miastem i życiem jego mieszkańców. Autor proponuje specyficzny sposób czytania nakładających się na siebie w przestrzeni miejskiej kodów. Stara się pokazać, jak można interpretować zawarte w niej przekazy i znaczenia. Interesuje go zarówno to, co materialne, namacalne, bezpośrednio obserwowalne, jak i to, co niewidzialne, ukryte, a co zarazem stanowi klucz do zrozumienia sposobów myślenia i zachowań ludzi. Z jednej strony istotne okazują się wartości (estetyczne, artystyczne, etyczne), z drugiej zaś kapitał i praktyki władzy. Fereński zabiera czytelnika w podróż po różnych kontynentach – pisze zarówno o Wrocławiu czy Wiedniu, jak i o Brasílii, Limie, Detroit, Petersburgu, Nowokuźniecku i Tomsku. Pytając o heteronomie życia w mieście, rozważa kwestie związane z rozwojem cywilizacyjnym, ze znaczeniem architektury, z religią, z ideologią, z polityką, z globalnością, z przeobrażeniami społeczno-ekonomicznymi, z uwarunkowaniami geograficznymi. Najważniejsza wciąż jednak pozostaje kultura...