Zdrodowska Magdalena

Kulturowa historia relacji niesłyszenia i techniki opowiadana jest zazwyczaj wedle utartych i wielokrotnie powtarzanych scenariuszy, w których klarownie rozpisano role wynalazców, producentów i konsumentów. W opowieściach tych osoby niesłyszące ? podobnie jak osoby z niepełnosprawnościami w ogóle – nieodmiennie zajmują pozycję konsumentów. Związki niesłyszenia i techniki są jednak bardziej złożone i niejednoznaczne, a zakwestionowanie patologiczności niesłyszenia i uznanie, że można je traktować jako przejaw ludzkiej różnorodności, pozwala spojrzeć na technikę pod innym kątem. Niesłyszenie staje się wówczas sposobem doświadczania rzeczywistości, który pozwala między innymi w codziennych przedmiotach dostrzegać afordancje odmienne od zwyczajowo uznanych, nierzadko z korzyścią dla słyszących użytkowników. Książka Telefon, kino i cyborgi. Wzajemne relacje niesłyszenia i techniki oferuje alternatywne ujęcie kulturowej historii techniki oraz spogląda na nią z „głuchych” peryferii. Wskazuje na niesłyszących jako aktywnych i sprawczych aktorów technologicznej zmiany. Przyjęcie takiej optyki pozwala w kinie dostrzec pole bitwy o prawa obywatelskie, w telefonie ujrzeć pierwszy elektryczny aparat słuchowy, a w zaimplantowanych głuchych – cyborgi. Magdalena Zdrodowska – kulturoznawczyni, pracuje w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania na styku historii techniki, studiów o niepełnosprawności oraz studiów nad głuchotą.

Oddajemy w Państwa ręce tom Kulturoznawstwo polskie. Przeszłość, przestrzeń, perspektywy, który powstał jako trzeci w ramach pracy nad grantem badawczym „Kulturoznawstwo polskie. Historia i dziedzictwo dyscypliny”. […] Dylematy polskiego kulturoznawstwa mają dwa źródła: wewnętrzne – łączące się z samym rozwojem dyscypliny i skłaniające do wskazywania kierunków czy też czynienia projektów na przyszłość oraz zewnętrzne – wypływające z obawy nie tyle o potencjał naukowy, co w ogóle o istnienie i trwanie dyscypliny. Kwestie tożsamościowe, jakie stawia przed sobą kulturoznawstwo, są zatem niezbędne, konieczne. Bez tej refleksji, bez spojrzenia w przeszłość – nie ma przyszłości. Monografia, którą oddajemy do rąk Czytelników, stanowi właśnie rezultat dociekań w tym zakresie. W założeniu miała ona być swoistą próbą podsumowania dotychczasowej historii kulturoznawstwa w Polsce. Los bywa jednak przewrotny. Zakpił z wewnętrznych dylematów środowiska, stawiając je w obliczu ostatecznej (czy dobrej?) zmiany. […] We wrześniu 2017 roku wicepremier Rządu Rzeczpospolitej Polskiej Jarosław Gowin przedstawił założenia nowej Ustawy o Szkolnictwie Wyższym przewidujące dostosowanie rodzimego systemu nauki do standardów wyznaczonych przez Organisation for Economic Co-operation and Development (Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Projekt zakładał redukcję liczby dyscyplin naukowych, co oznaczałoby likwidację kilkudziesięciu z nich, w tym kulturoznawstwa. […] Odebranie kulturoznawstwu statusu dyscypliny może mieć konsekwencje nie tylko w zakresie zdobywania czy nadawania stopni naukowych, ale też prowadzenia kierunków akademickich.

Celem autorki było uchwycenie mechanizmów pluralizacji medialnej przestrzeni publicznej w skali globalnej, regionalnej oraz lokalnej. Proponowana Czytelnikowi książka śledzi i analizuje strategie przenikania do głównego nurtu medialnych reprezentacji, które nie tylko ukazują Innego, ale także stanowią jego samodzielny i niezależnie kształtowany głos. W cyklu analiz prowadzonych w paradygmacie medioznawczym i antropologicznym, skupiając się na telewizyjnych tekstach, ale także ich kontekście, dopuszczając do głosu ich twórców oraz widzów autorka próbuje uchwycić medialny pejzaż w konkretnym momencie historycznym. Branding narodowy, telewizja pograniczna realizowana w międzynarodowych koprodukcjach oraz programy dla mniejszości narodowych i etnicznych potraktowane zostają jako rozbijające homogeniczność medialnego dyskursu teksty, w których Inny mówi sam o sobie pluralizując sferę medialną i rozbijając panujące w niej etnocentryczne światoobrazy. Magalena Zdrodowska – antropolog i medioznawca, doktor nauk o sztuce; adiunkt w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego; obecnie zajmuje się skomplikowanymi relacjami głuchych i technologii.