Sala Bartłomiej Grzegorz

Drugi tom „Księgi smoków świata”, autorstwa Bartłomieja Grzegorza Sali, przedstawia ponad setkę smoków oraz wężowych potworów znanych z podań i legend Europy przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej. Autor, historyk i etnolog, niezwykle skrupulatnie, ale też barwnie opisuje smocze stworzenia od Skandynawii i Wysp Brytyjskich aż po Alpy i Półwysep Bałkański. Lektura umożliwi bliższe poznanie najsłynniejszych nordyckich, celtyckich i germańskich smoczych potworów, takich jak Jormungandr, Nessie i Lambton Worm, ale też tych mniej popularnych, występujących we włoskich czy szwajcarskich opowieściach – Ouivra, Panéa i Tarantasio to zaledwie garstka ziejących ogniem stworzeń grasujących na południu kontynentu. Na kartach książki pojawiają się również nasze rodzime smoki i wężowe potwory, choćby wszystkim dobrze znany smok wawelski czy król gadów i pan wód – Żaltis. Najpopularniejsze spośród opisanych stworzeń zostaną zilustrowane przez Mikitę Rasolkę.

Książka Bartłomieja Grzegorza Sali przybliża największe naturalne zbiorniki wodne położone w obecnych granicach Polski. Czytelnik odnajdzie w niej skrupulatny opis piętnastu ogromnych jezior, ich położenia, kształtu i linii brzegowej, wszelkie możliwe dane o powierzchni, objętości czy głębokości, krótkie wzmianki poświęcone panującym na akwenach warunkom żeglarskim, zorganizowanym rejsom pasażerskich i miejscowej faunie oraz położonym na brzegach miejscowościom i ich najważniejszym atrakcjom. Na tym opis się nie kończy, autor kreśli bowiem przed czytelnikami nie tylko przyrodniczy, ale i kulturowy obraz największych polskich jezior, okraszony legendami i podaniami, historycznymi anegdotami, literackimi śladami i rozmaitymi ciekawostkami, dzięki którym każdy z piętnastu akwenów nabiera właściwego sobie, niepowtarzalnego charakteru.

Stworzona przez Bartłomieja Grzegorza Salę „Księga smoków świata” zabiera czytelników w fascynujący i różnorodny świat smoków i smokopodobnych potworów. Autor, historyk i etnolog, kreśli szczegółowo wizerunki całych rzesz smoczych bestii obecnych w wyobrażeniach wszystkich kręgów kulturowych, omawia ich charakterystyczne cechy oraz przytacza poświęcone im opowieści – mity, legendy i podania. Pierwszy z trzech tomów „Księgi smoków świata" przybliża portrety i losy ponad setki smoków i pokrewnych im wężowych potworów należących do świata starożytnych cywilizacji basenu Morza Śródziemnego oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu. W publikacji opisane zostały straszliwe gady znane z wyobrażeń Egipcjan, ludów Mezopotamii, Anatolii, Syro-Palestyny, Iranu i Armenii, świata Greków i Rzymian, tradycji biblijnej i apokryficznej aż po późny antyk chrześcijański. Tekstowi towarzyszą znakomite ilustracje wykonane przez Mikitę Rasolkę.

Krynica-Zdrój i okolice od ponad 150 lat przyciągają kuracjuszy i licznych gości leczniczymi wodami i kuracjami. A jak wyglądał dzień w uzdrowisku? Cóż to było za słodkie lenistwo. Czas tam płynął miło i spokojnie. Dni wypełniały wycieczki i spacery, kąpiele i zabiegi, koncerty i bale. Ekscytację budziły niewinne flirty i ogniste romanse, a nawet skandale obyczajowe. Każdy mógł tu znaleźć coś dla siebie. Tak jak w Sekretach Krynicy i okolic Bartłomieja Grzegorza Sali. W ponad 30 bogato ilustrowanych rozdziałach autor zabiera nas w podróż w czasie. Ignacy Medwecki zaprasza nas do Żegiestowa na koncert cygańskiej kapeli, doktor Skowroński oferuje cudowną kąpiel słoneczno-powietrzną, Stefan Jaracz porywa publiczność wspaniałą grą na scenie, a Kiepura łamie niewieście serca. Holenderska para książęca szusuje po okolicznych stokach, rotmistrz Czacki okazuje się głównym bohaterem skandalu, a występujący w tajemniczych tylickich mofetach dwutlenek węgla robi kosmiczną karierę. Krynica skrywa wiele tajemnic. Czas je odkryć!

Trzynaście synagog powstałych w Krakowie od XIV do początku XX wieku czyni jagiellońską stolicę wyjątkowym miejscem w dziejach społeczności żydowskiej. Właśnie te znane i mniej znane bożnice, ich burzliwa historia, zmieniający się wygląd i przeznaczenie to bohaterowie niniejszej książki, popularyzującej ustalenia wielu pokoleń badaczy. Ale synagogi to nie tylko budynki, architektoniczne detale i wyposażenie. To kultura żydowska, którą tworzyli ludzie, ich obyczaje i codzienne życie. Bartłomiej Grzegorz Sala, historyk i etnolog, członek m.in. Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, opisując dzieje krakowskich bożnic i ich zmieniające się oblicza sięga również po ciekawostki związane z ich przeszłością – po intrygujące legendy i podania, religijne kontrowersje i nietypowe obrzędy, zabawne wydarzenia i nieporozumienia, patriotyczne i niepodległościowe tradycje, gorzkie wspomnienia domowych waśni, w końcu poruszającą martyrologię. Dzięki temu książka w przystępny sposób opisuje dawny świat krakowskich Żydów, świat sprzed barbarzyńskiego bestialstwa niemieckiej okupacji i – o czym rzadko się pamięta – niezwykle represyjnego wobec społeczności starozakonnej komunizmu, świat ogniskujący się wokół trzynastu synagog Starego Miasta (Śródmieścia) i Kazimierza.

Książka „Wśród polskich syren, rusałek, meluzyn, świtezianek i innych wodnych panien” Bartłomieja Grzegorza Sali to bogato ilustrowane kompendium przedstawiające 63 najsłynniejsze polskie syreny, nimfy i rusałki, które znane są z dzieł literackich i ludowych podań. Autor poświęca każdej bohaterce jeden rozdział – oprócz opisu i analizy postaci podaje jej pochodzenie, ewolucję i wpływ, jaki wywarła na kulturę. Dzięki lekturze możemy szczegółowo prześledzić losy Goplany, Juraty, Meluzyny czy też najpopularniejszej w Polsce wodnej panny – syrenki warszawskiej. To doskonała pozycja dla wszystkich amatorów legend i klasyki polskiej literatury.

Życie wczasowiczów i kuracjuszy, wyczyny sportowców i taterników, ekscesy wielkich twórców i krewkich górali, artystyczne i patriotyczne emocje, ponure echa tatrzańskich tragedii, dziejowych burz, a nawet trzęsień ziemi składają się na barwny obraz miasta i jego okolic. Bo Zakopane, Podtatrze i same Tatry w każdym sezonie dostarczały świeżych anegdot, nowych tematów, wesołych i bulwersujących. Spośród tego bogactwa Bartłomiej Grzegorz Sala wybrał kilkadziesiąt historii dobranych tak, aby osoby nieobeznane z regionem prędko wyrównały zaległości, a wytrawni znawcy Podtatrza otrzymali garść nowych ciekawostek. Na karty książki z hukiem wbiegną górale zabijający się o dziewczynę i grunty, ostatni zbójnicy i czarownicy, dumnie wkroczy pozbawiony noclegu prezydent Wojciechowski i głodny premier Cyrankiewicz. Ofiarni ratownicy wyruszą w zapierającą dech w piersiach wyprawę, Jan Paweł II okaże się wspaniałym konspiratorem, a potomkowie Inków opowiedzą swoją historię. Reymont niespodziewanie wywoła duchy, a taternik Mariusz Zaruski zostanie żeglarzem... Jednak Zakopane ma też drugie oblicze. Nagle nastrój się zmienia... Na swojej drodze spotykamy wampira i seryjnego mordercę, pociągi przestają być posłuszne motorniczym, Witkacy rozpoczyna igraszki ze śmiercią, a w Dolinie Jaworowej umierają ludzie. Okaże się także, że Lenin, dla odmiany, jest wiecznie żywy... Nie mogą Państwo tego przegapić!

Bestie i potwory biblijne stanowią swoisty poczet fantastycznych istot pojawiających się na kartach świętej księgi judaizmu i chrześcijaństwa. W pracach nad książką Bartłomiej Grzegorz Sala uwzględnił jedenaście historycznych i współczesnych przekładów Biblii, jakimi posługiwały się różne odłamy tych religii, bowiem wraz z kolejnymi niedokładnymi tłumaczeniami rosła też liczba biblijnych potworów. Aby omówienie było wyczerpujące, autor sięgnął również po mało znane polskiemu czytelnikowi apokryfy – starożytne pisma żydowskie i chrześcijańskie, powstające równolegle do właściwych utworów biblijnych, które ostatecznie nie znalazły się w żadnym z kanonów Pisma Świętego. W rezultacie książka obejmuje przeszło 60 rodzajów fantastycznych istot obecnych w księgach kanonicznych i ich rozmaitych tłumaczeniach oraz wokółbiblijnej literaturze apokryficznej, zebranych w jednym miejscu i opisanych słowami 77 starożytnych utworów z odautorskimi komentarzami, wyjaśniającymi genezę każdej postaci i ułatwiającymi poruszanie się po biblijnym świecie, świecie starożytnego judaizmu i chrześcijaństwa, świecie, który dla plastycznego oddania prawd wiary chętnie sięgał po motywy przerażających bestii, groźnych potworów i innych nadnaturalnych bytów.

Śladami I Brygady Legionów Polskich przez Beskidy, Podtatrze i Pieniny to przewodnik turystyczno-historyczny, w którym został omówiony przebieg tzw. kampanii podhalańskiej Legionów Polskich i 75 związanych z nią miejsc – miast, wsi, szczytów i przełęczy, w których od listopada 1914 r. do lutego 1915 r. przebywali Józef Piłsudski i jego żołnierze. Autor, historyk, etnolog i krajoznawca, członek m.in. Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego i Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, kreśli opowieść o górskich zakątkach, stanowiących scenerię mniej znanych epizodów legionowej epopei. Ukazuje ich historię, zabytki i inne atrakcje, znaczenie w dziejach Legionów Polskich oraz istniejące do dziś legionowe pamiątki. Praca w nowatorski sposób łączy funkcje przewodnika turystycznego i swoistej kroniki kampanii podhalańskiej, której przebieg czytelnik ma okazję śledzić, poruszając się wraz z żołnierzami Piłsudskiego pomiędzy kolejnymi górskimi wioskami. Dzięki takiej konstrukcji Śladami I Brygady Legionów Polskich przez Beskidy, Podtatrze i Pieniny nie tylko osadza wydarzenia w czasie i przestrzeni, ale nabiera walorów popularyzatorskich jako kronika kampanii podhalańskiej i przewodnik turystyczno-krajoznawczy. Książka ta z pewnością wielbicieli historii zachwyci urokiem Karpat, a piewców karpackiej ziemi – jej historyczno-patriotycznymi tradycjami. Publikację ilustrują archiwalne i współczesne fotografie.

„Wycie w ciemności. Wilki i wilkołaki Europy” stanowi kontynuację tzw. „czarnej trylogii” zapoczątkowanej przez „W górach przeklętych. Wampiry Alp, Rudaw, Sudetów, Karpat i Bałkanów”. Bartłomiej Grzegorz Sala, historyk, etnolog i krajoznawca, opierając się na mitach, legendach i podaniach, sagach, romansach i dziełach hagiograficznych, autentycznych wydarzeniach, a w końcu klasyce literatury i kina grozy, nakreślił portret prawie sześćdziesięciu najciekawszych postaci przynależnych do wilczego i wilkołaczego rodu, jakie przemierzać miały przez epoki różne zakamarki Europy. Autor szczegółowo opisuje postać każdego wilka i wilkołaka, zaznacza przypisywane mu cechy i kreśli jego miejsce w kulturowych odniesieniach. Omawia też historyczne i kulturowe tło zapisanych opowieści, a nawet opisuje miejsca związane z konkretnymi postaciami. Dzięki temu książka stanowi kopalnię wiedzy, nie przestając być przygodą z najciekawszymi wilkami i wilkołakami Europy.

Książka przybliża mniej znane epizody styczniowej insurekcji, nieopracowane jeszcze należycie w historiografii. Autor opisał organizację polskich jednostek powstańczych na terenie zaboru austriackiego pod komendą generała Edmunda Różyckiego. Przypomniał postać generała jako organizatora powstańczych formacji w Galicji. Starał się uchwycić różne aspekty działalności prowadzonej przez Różyckiego, nie tylko jego udział w niepodległościowej konspiracji, ale także późniejsze losy – emigrację i rozpoczęcie misji dyplomatycznej. By ukazać biografię tego nietuzinkowego człowieka odpowiadającego na wyzwania czasów, w których żył, konieczna była analiza materiałów archiwalnych, dokumentów z epoki. Niewątpliwie zwiększa to wartość poznawczą książki, będącej także hołdem dla tych wszystkich, którzy przelewali swoją krew za Ojczyznę…

Książka jest pierwszym monograficznym opracowaniem barbakanów w Polsce. Autor zebrał dziesięć budowli obronnych tego typu istniejących w obrębie murów miejskich (zachowanych bądź nie), a także zamków (Bolczów, Siewierz, Tenczyn). W monografii znalazło się także miejsce dla angułu we Fromborku oraz rawelinu na Jasnej Górze w Częstochowie. Bogaty materiał zdjęciowy uzupełniają grafiki i zdjęcia archiwalne.