Wincenty Witos

"Dzieła wybrane Wincentego Witosa pokazują ogromny dorobek pisarski współtwórcy polskiej niepodległości. Na pięciotomową edycję składają się wspomnienia, w tym te spisywane na przymusowej emigracji w Czechosłowacji, publicystyka oraz przemówienia. Mimo dużej dozy subiektywizmu dzieła Witosa stanowią cenne źródło historyczne dzięki zawartej w nich faktografii. Tom pierwszy obejmuje okres od dzieciństwa autora do upadku monarchii austro-węgierskiej. Znajdujemy tu barwne opisy wsi rodzinnej i jej kultury, życia codziennego chłopów galicyjskich, ich świadomości społecznej i narodowej. Witos pokazał także swoją działalność społeczno-polityczną w gminie i w powiecie, powstanie i rozwój Stronnictwa Ludowego, udział w pracach Sejmu Krajowego we Lwowie i w austriackiej Radzie Państwa. Przeczytamy o tarciach i rozłamie w PSL oraz o walkach między poszczególnymi ugrupowaniami politycznymi w Galicji i w Wiedniu. Autor naszkicował przebieg działań wojennych w Galicji, tragedię setek tysięcy jej mieszkańców, wspomniał wrogą postawę rządu austriackiego, a zwłaszcza wojsk austriackich i niemieckich wobec ludności polskiej. Jest mowa także o zrywie niepodległościowym Polaków. "

Witos: I naród cały, szeroka, utrapiona Ojczyzna, oddycha nadzieją, podnosi pochyloną głowę i żyje wspomnieniem i lepszej przyszłości i tej wymarzonej przyszłości, która przed oczami naszymi tak szczelnie zakryta. Żyje tą straszliwą teraźniejszością, gdzie wrogowie zakuli ciała jej synów w kajdany, a synowie jej gwoli tytułów, orderów i srebrników od ciemiężców pobranych, zakuwają duszę, niebaczni, jaką krzywdę czynią naszej przyszłości. Kosiniak-Kamysz: Wincenty Witos zasługuje na szczególne upamiętnienie i docenienie jego doniosłej roli w historii Polski. Był niekwestionowanym przywódcą chłopskim, współtwórcą polskiej niepodległości, wybitnym politykiem, samorządowcem, trzykrotnym premierem i mężem stanu. Pozostawił po sobie znaczące życiowe dziedzictwo pełne najgłębszych uniwersalnych, humanistycznych i chrześcijańskich wartości. Niniejsza edycja zbioru mów i pism Wincentego Witosa opiera się na wydanym w 1939 roku „Wyborze pism i mów” z przedmową lidera Polskiego Stronnictwa Ludowego Władysława Kosiniaka-Kamysza.