AlabrudzińskaElżbieta

Wydawać się może zaskakujące, że najtrwalszym dziełem Kongresu Wiedeńskiego okazał się dokument przyjęty jako ostatni, 19 marca 1815 roku - XVII aneks do Aktu końcowego. Były to przepisy o rangach przedstawicieli dyplomatycznych. Dokument wprowadził trójstopniowy podział przedstawicieli dyplomatycznych, a czymś zupełnie nowym była przyjęta w nim zasada, że w ramach każdej rangi o pierwszeństwie wśród dyplomatów decydowała data oficjalnego objęcia przez nich funkcji. Do tej pory sprawa ta nie była uregulowana, najczęściej o pierwszeństwie decydował status reprezentowanego przez danego dyplomatę władcy. Tak więc protokół dyplomatyczny w formie pisanej i obowiązującej powszechnie powstał w czasie obrad Kongresu Wiedeńskiego. Znaczenie tego dokumentu było olbrzymie, epokowe, zarówno w rozwoju prawa dyplomatycznego, jak i dyplomacji w ogóle. Jego zapisy niemal w całości zostały potwierdzone w przyjętej także w Wiedniu w 1961 roku Konwencji o stosunkach dyplomatycznych. W połączeniu z innymi postanowieniami Kongresu Wiedeńskiego otworzył nowe możliwości współpracy międzynarodowej i doprowadził do dynamicznego rozwoju dyplomacji. Uwidoczniło się to m.in. w niespotykanej do tej pory liczbie spotkań i tworzeniu organizacji międzynarodowych. W niniejszej publikacji to pierwsze w historii porozumienie międzynarodowe dotyczące dyplomacji potraktowane zostało jako punkt wyjścia do badania dyplomacji na przestrzeni dwóch stuleci. Fragment Wstępu

W niniejszej publikacji zaprezentowane zostały wyniki najnowszych badań mających na celu określenie miejsca Polski w dyplomacji państw europejskich, jak również ukazanie roli i znaczenia polskich dyplomacji w Europie w XX i Xxi w. Skoncentrowano się na dwóch okresach: latach 1918-1945 i po 1989 roku- ze względu na szczególne zadania, jakie stawały przed polską dyplomacją w każdym z nich. W państwie polskim, które pojawiało się na mapie politycznej Europy po ponad stu latach nieobecności, służbę dyplomatyczną trzeba było tworzyć od podstaw. O tym, jaką wagę przykładały do tego czołowe ugrupowania polityczne, świadczy fakt, że za formalny początek organizacji polskiego Ministerstwa Spraw zagranicznych uznaje się już powstanie w styczniu 1917 roku Departamentu Spraw Politycznych Tymczasowej rady Stanu. Trzeba również podkreślić ,n że realizacja polityki zagranicznej od 1918 roku odbywała się w zupełnie nowym środowisku międzynarodowym. Po 1989 dyplomacja polska też przeżywała zasadnicze zmiany, zarówno jeśli chodzi o strukturę służby dyplomatycznej, jak i kierunki i obszary polityki zagranicznej. Na zakres i dynamikę tych przeobrażeń wpływały oczywiście czynniki zewnętrzne, takie jak nowy układ sił politycznych w Europie i szybki rozwój procesów integracyjnych. Natomiast cechą charakterystyczną dyplomacji współczesnej jest to, że obok dyplomacji tradycyjnej coraz istotniejszą rolę odgrywa dyplomacja publiczna i to również znalazło wyraz w strukturze i treści niniejszej książki.

Wiek XX, a następnie XXI wiek, przyniosły dyplomacji wiele wyzwań politycznych, ekonomicznych i społecznych. Celem niniejszej książki jest podjęcie dyskusji na temat stosunku dyplomacji europejskiej do tych problemów, ale również ustalenie wpływu, jaki wywarły one na kształt, formy i kierunki działania dyplomacji. W erze wojen i konfliktów jednym z celów dyplomacji państw europejskich stało się trwałe pokojowe ułożenie stosunków międzynarodowych i stworzenie systemu bezpieczeństwa w Europie. Do jej szczególnych wyzwań należały: systemy totalitarne, zbrojenia atomowe, zbrodnie ludobójstwa, łamanie praw człowieka, międzynarodowy terroryzm. Szczególnie często pojawia się pytanie o skuteczność działań dyplomatycznych i sankcji dyplomatycznych. Jedną z tendencji czasów współczesnych jest wzrost roli dyplomacji wielostronnej, szczególnie na forum organizacji międzynarodowych. Stąd w niniejszej pracy duży nacisk położono na dyplomację Unii Europejskiej. Fragment Wstępu

Mimo, że dyplomacja państw europejskich staje się przedmiotem coraz większej liczby prac naukowych, wciąż jeszcze liczne aspekty jej historii i funkcjonowania w XX i XXI wieku są mało znane . Właśnie takim problemom poświęcone są opracowania składające się na niniejszą książkę. Ich autorzy to historycy, badacze stosunków międzynarodowych i politolodzy m.in. z takich ośrodków naukowych, jak: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Republikański Szkoły Wyższej w Mińsku, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wiele zaprezentowanych tu nowych ustaleń dotyczy takich obszarów badawczych, jak działania dyplomatyczne w obliczu wojen i konfliktów międzynarodowych czy europejskie konflikty i spory dyplomatyczne. Analizie poddano również działalność służby dyplomatycznej i konsularnej oraz jej znaczenie dla stosunków bilateralnych, a także omówiono kościelny wymiar dyplomacji. Fragment Wstępu