Gawlikowski Krzysztof

Chińczycy stworzyli cywilizację wyprzedzającą inne centra kulturowe, co najmniej do XVI w., ale choć wymyślili proch, to jednak nigdy nie wyprodukowali tak sprawnej broni palnej jak Europejczycy; choć wymyślili kompas, to erę odkryć geograficznych zakończyli pod koniec XV w. Czy istnieją jakieś „punkty styczne“ cywilizacji konfucjańskiej i cywilizacji zachodniej? Czy Wschód z Zachodem jest w stanie współdziałać i prowadzić twórczy dialog? Czy w ogóle jesteśmy w stanie wzajemnie się zrozumieć? W czasach politycznej poprawności i multikulturowości wielu europejskich i amerykańskich publicystów lansowało tezę, że wszystkie cywilizacje wzajemnie się przenikają a cały świat nieuchronnie dąży do liberalnej demokracji w stylu zachodnim. A przecież Daleki Wschód korzystając z wielu wynalazków i dobrodziejstw Zachodu, nadal się trzyma swoich korzeni i dawnych tradycji/dziedzictwa przodków. Co o tym decyduje? Krytyczna ocena zachodnich/naszych dokonań, czy świadomość, że ich kultura jest bezcennym dorobkiem setek pokoleń, a i bagaż ich własnych doświadczeń historycznych jest im w stanie zaoferować więcej? Oddajemy do Państwa rąk monumentalną pracę prof. Krzysztofa Gawlikowskiego - jednego z najwybitniejszych polskich sinologów. Jego opus magnum, nad którym pracował przez wiele lat, zawiera przekaz z pogranicza wielu dziedzin – historii, polityki, kultury, kulturoznawstwa, religioznawstwa, filozofii, psychologii, językoznawstwa itd. Prof. Krzysztof Gawlikowski (1940-1921), wielki znawca i miłośnik Orientu, a przede wszystkim Chin, jeden z niewielu Europejczyków ujętych w Wielkiej Encyklopedii Chińskiej, przemierzył całą Azję, nocował w chatach wieśniaków i pałacach przywódców państw. Po wykładzie na temat/nt. stosunków wietnamsko–laotańskich buddyjscy mnisi chcieli uroczyście przyjąć go do swego klasztoru, na nowego członka ich społeczności. Po kilkunastu latach życia w Europie Zachodniej, po powrocie do Polski, założył Centrum Badań Azji i Pacyfiku w Instytucie Studiów Politycznych PAN, a potem Centrum Cywilizacji Azji Wschodniej na Uniwersytecie SWPS, gdzie też przez wiele lat wykładał. Był zdecydowanym rzecznikiem porozumienia Zachodu ze Wschodem. Jako ekspert, prywatnie wpływał na stosunki polsko-chińskie. Z bliska uważnie obserwował dokonujące się w Chinach procesy przemian, wskazywał na ich rozmaite słabości, możliwe kierunki. Zaowocowało to w 1997 r. zaproszeniem go przez Prezydenta Chin Jiang Zemina na rozmowę o problemach polityki chińskiej, w cztery oczy, bez tłumaczy i sekretarek.

Książka przedstawia współczesne Chiny poprzez teksty publikowane w prasie chińskiej i – na ile to możliwe – z chińskiej perspektywy. Materiał prasowy pochodzi głównie z lat 2004–2010. Teksty prasowe z pierwszej dekady XXI wieku uzupełniono zaktualizowanymi wstępami, w których autorzy – i zarazem redaktorzy publikacji - starali się zarysować po krótce nowe zjawiska z drugiej dekady naszego wieku. Przemiany społeczne i kulturowe w Chinach zostały pokazane w zwierciadle miejscowej prasy. Stanowi to zarówno okazję do bliższego poznania kraju, jak i tamtejszej prasy. Jednocześnie daje wgląd w sposób myślenia chińskiego społeczeństwa o swoim kraju oraz o jego problemach. „Prawdy prasowe” i „prawdy życia codziennego” nie są tożsame (i nie jest to tylko przypadek chiński) – w przypadku Chin po części wynika to z tradycji cywilizacji konfucjańskiej, a po części z ograniczeń polityczno-cenzuralnych. Celem redaktorów książki było pokazanie polskiemu czytelnikowi, jak różnorodne problemy dyskutowano na łamach prasy, nawet tej oficjalnej, oraz jak różnią się między sobą publikowane opinie i jakim kwestiom Chińczycy stawiali czoła na co dzień w zmieniającej się szybko rzeczywistości pierwszej dekady XXI wieku. Każdy rozdział tematyczny (jest ich siedem) został wzbogacony o krótką listę proponowanych lektur: naukowych, popularnonaukowych, a także z literatury pięknej, które bardziej dociekliwemu czytelnikowi zapewniają uzupełnienie i pogłębienie wybranego tematu. Książkę poprzedzają wprowadzenie prof. Krzysztofa Gawlikowskiego oraz uwagi o prasie chińskiej w epoce reform dr. Agnieszki Łobacz. Całość zamyka aneks z programowymi wystąpieniami polityków chińskich. Książka ma charakter popularyzatorski i naukowy zarazem, dostosowana jest do potrzeb osób interesujących się Chinami, fachowców z różnych dziedzin, ale także dla badaczy i analityków zajmujących się tym krajem. Publikacja powinna też zainteresować studentów i badaczy stosunków międzynarodowych, w których Chiny odgrywają coraz większą rolę, jak też czytelników ze sfery dziennikarstwa oraz mediów. Pokazane zostało funkcjonowanie współczesnych mediów w cywilizacji post-konfucjańskiej, zasadniczo odmiennej od zachodniej, i w kraju przechodzącym skomplikowane procesy transformacji zupełnie inaczej, niż przebiegała ona w Polsce oraz w krajach naszego regionu. Publikacja została przygotowana w Zakładzie Studiów Azjatyckich Uniwersytetu Humanistycznospołecznego SWPS.