Giedroyc Jerzy

Pierwszy z trzech tomów korespondencji Jerzego Giedroycia i Józefa Czapskiego obejmujący listy z lat 1943-1948 – świadectwo przyjaźni, współpracy i przywiązania, ilustrujące wojenne i emigracyjne losy Autorów, okoliczności powstawania Instytutu Literackiego i „Kultury” oraz książki Czapskiego Na nieludzkiej ziemi, bezprecedensowego aktu oskarżenia sowieckiego totalitaryzmu. Listy ukazują się w serii Archiwum „KULTURY”.

Kolejny tom zainicjowanej przez Jerzego Giedroycia serii publikacji źródłowych do dziejów paryskiej „KUL-TURY”. Lektura podstawowa dla wszystkich zainteresowanych nie tylko historią emigracji po 1939 roku, dziejami inteligencji polskiej XX wieku, ale też życiem i twórczością Józefa Łobodowskiego, wybitnego pisarza, poety, tłumacza, publicysty. Tom w znacznej części poświęcony jest kontaktom „Kultury” z Ukraińcami i Rosjanami, których teksty publikowane w paryskim miesięczniku Łobodowski tłumaczył.

Tom jest kontynuacją serii wydawniczej Archiwum „Kultury” upowszechniającej źródłowe badania związane z dziejami paryskiej „Kultury” oraz Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Ta niezwykle żywa i przykuwająca uwagę wymiana osobistych poglądów obu korespondentów jest źródłem informacji na temat ewolucji poglądów, starć ideowych i klimatu opinii dominujących w niezwykle ważnej części polskiej elity intelektualnej, daje nam możliwość obejrzenia niejako zza kulis wielu kluczowych wydarzeń najnowszej historii. Starcia ideowe między inteligencją krajową po Październiku 1956 r. a emigracją, ewolucja poglądów w kręgu paryskiej „Kultury”, rodzący się ruch oporu oraz opozycja demokratyczna w PRL – z tym tomem listów zajrzycie za kulisy najnowszej historii Polski.

Kolejny tom zainicjowanej przez Jerzego Giedroycia serii publikacji źródłowych do dziejów paryskiej „KULTURY”. Lektura podstawowa dla wszystkich zainteresowanych nie tylko historią emigracji po 1939 roku, dziejami inteligencji polskiej XX wieku, ale też życiem i twórczością Stanisława Vincenza, wybitnego pisarza (autora cyklu epickiego Na wysokiej połoninie), badacza kultury i obyczaju Huculszczyzny, filozofa i tłumacza.

Obfita korespondencja redaktora paryskiej „Kultury” Jerzego Giedroycia z Wacławem A. Zbyszewskim (1903–1985), jednym z najwybitniejszych umysłów powojennej emigracji, doskonałym publicystą i świetnym radiowcem, to lektura fascynująca i pouczająca. Zbyszewski z całą szczerością dzieli się z przyjacielem swymi troskami bezdomnego emigranta, zmuszonego do ciągłej walki o byt, krytycznymi i często bezwzględnymi sądami o rodakach, ale też przenikliwymi analizami procesów społecznych i politycznych. Niektóre jego uwagi i przemyślenia dotyczące polskich losów okazują się zdumiewająco trafne i wciąż aktualne.

Dwie legendarne postaci XX wieku i ich nigdy dotąd niepublikowane listy. Niezwykła, obejmująca ponad 50 lat, korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia wreszcie w postaci książkowej. Pasjonująca opowieść o polskiej kulturze i współczesnej historii z dwiema wielkimi osobowościami na pierwszym planie i plejadą barwnych postaci drugoplanowych. Gustaw Herling-Grudziński i Jerzy Giedroyć, wybitny pisarz i znakomity wydawca. Wielkie osobowości, wpływowi intelektualiści, żołnierze, dyplomaci, politycy, krytycy, eseiści, bez których nie można zrozumieć polskiej historii w XX wieku. Ich korespondencja obejmuje lata 1944–1996. Listy były dla Herlinga-Grudzińskiego i Giedroycia ważnym rytuałem – pisali do siebie kilka razy w miesiącu, a gdy w ich życie wtargnęła technologia w postaci faksu, przekazywali sobie informacje kilkanaście razy, czasem w ciągu jednego dnia. Ta wymiana informacji i myśli stała się ważną częścią ich życia, poruszali nie tylko sprawy zawodowe, ale i prywatne, dzielili się radościami i kłopotami rodzinnymi, relacjonowali ciekawostki z życia towarzyskiego, omawiali bieżące wydarzenia, emocjonująco spierali się w kwestiach światopoglądowych. Gdy jeden w swych wywodach zapędzał się zbyt daleko, drugi hamował i studził zapał, świetnie się uzupełniali. Pisali do siebie dużo i szczerze. Korespondencja Herlinga-Grudzińskiego i Giedroycia dotyczy najważniejszych wydarzeń z historii świata, Europy, ale przede wszystkim Polski: październik 1956, marzec 1968, grudzień 1970, wybór papieża Polaka, rodzenie się Solidarności, stan wojenny, zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki, upadek komunizmu, wreszcie pierwsze lata transformacji ustrojowej, kiedy światopoglądowe różnice ostatecznie doprowadziły do zerwania wieloletniej i wydawało się niezniszczalnej przyjaźni. W jej dramatycznym zakończeniu możemy uczestniczyć niemal na żywo na kartach ostatnich listów, tak jak wcześniej śledzimy narodziny, kształtowanie się i zacieśnianie tej niezwykłej więzi. To także podróż dotycząca istotnych wydarzeń kulturalnych, jak budzące emocje obu autorów literackie Noble, łącznie z tym najważniejszym, dla Czesława Miłosza. Autorzy nie stronią od krytycznych uwag na temat swoich koleżanek i kolegów po piórze ani od towarzyskich opowiastek. Mowa jest o postaciach ze sceny politycznej i z kręgu kultury: Witold Gombrowicz, Zbigniew Herbert, Marek Hłasko, Jarosław Kaczyński, Aleksander Kwaśniewski, Adam Michnik, Sławomir Mrożek, Agnieszka Osiecka, Jerzy Turowicz, Lech Wałęsa i wiele, wiele innych… Korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i Jerzego Giedroycia ukaże się w trzech wolumenach w ramach krytycznego wydania Dzieł zebranych Herlinga-Grudzińskiego pod redakcją Włodzimierza Boleckiego: wolumen pierwszy obejmuje lata 1944–1966 wolumen drugi obejmuje lata 1967–1975 wolumen trzeci obejmuje lata 1976–1996.

Tomem tym wznawiamy po kilku latach przerwy wydawanie korespondencji redaktora paryskiej „Kultury” z wybitnymi współpracownikami. Ten tom jest kontynuacją wydanego w 2004 roku zbioru listów wymienianych w latach 1950-1982 z przedstawicielami emigracji ukraińskiej. W obszernym wstępie Halyna Dubyk kreśli sylwetkę poety, eseisty i tłumacza Jewhena Małaniuka, ukazując jego twórczość w szerokim kontekście literackim

Listy Jerzego Giedroycia i Jana Józefa Lipskiego z lat 1957-1991 stanowią nieocenione źródło nie tylko dla badaczy życia i twórczości obu autorów, ale też dla zainteresowanych najnowszą historią polityczną, dziejami opozycji demokratycznej w Polsce po II wojnie światowej (Klub Krzywego Koła, Komitet Obrony Robotników). Jednocześnie są kopalnią wiadomości do przyszłego monograficznego opracowania historii Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Na ich podstawie można zrekonstruować strategię, jaką Giedroyc stosował wobec ośrodków opiniotwórczych i opozycji w kraju, jak i wobec władz komunistycznych w Polsce.

Kolejny tom Archiwum „Kultury” przynosi ponad 430 listów wymienionych między Jerzym Giedroyciem i Józefem Wittlinem w latach 1947-1976. Stanowią one nieocenione źródło nie tylko dla badaczy życia i twórczości autora Soli ziemi, ale też dla wzrastającego w ostatnim czasie kręgu jego czytelników. Jednocześnie są kopalnią wiadomości do przyszłego monograficznego opracowania historii Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Ścisłość obserwacji, precyzja myślenia, erudycja, klarowność i elegancja języka to cechy listów Józefa Wittlina. Są ważnym świadectwem jego wewnętrznej biografii, są też ciekawym przykładem sztuki epistolarnej, która na naszych oczach zanikła niemal całkowicie.

Korespondencja Jerzego Giedroycia i Zdzisława Najdera z lat 1957-1985 jest świadectwem bezprecedensowym. Ponad 200 listów redaktora „Kultury” i dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, układa się w dyskurs o najważniejszych polskich sprawach; opozycji politycznej lat 70., „Solidarności”, polityce władz PRL, roli Kościoła katolickiego i znaczeniu emigracji. Analizy i opinie, w które listy obfitują są tym bardziej zajmujące, że stoją za nimi osobowości respondentów, nierezygnujących z własnego zdania, nawet za cenę konfliktu.

Zygmunt Haupt, pisarz owiany legendą, niezwykła osobowość twórcza, wygnaniec i outsider, autor jednego z najważniejszych tomów polskiej prozy w XX wieku (Pierścień z papieru). Kolejny tom serii publikacji źródłowych materiałów do dziejów paryskiej „Kultury” przynosi kompletne wydanie nieznanej korespondencji pisarza z Jerzym Giedroyciem, a także innymi osobami ze środowiska „Kultury” (Marią i Józefem Czapskimi, Zofią i Zygmuntem Hertzami oraz Jerzym Stempowskim).