Władysław Anders

Książka zawiera poruszające wspomnienia jednej z kluczowych postaci wydarzeń II wojny światowej. Faktograficzne opisy tworzenia nowych wojsk polskich splatają się tu ze wstrząsającymi relacjami z więzienia, twarde negocjacje Andersa ze Stalinem są zestawione z dwuznacznymi moralnie zachowaniami ówczesnej polskiej elity, przygnębiające szczegóły życia na uchodźstwie towarzyszą wzruszającym scenom bohaterstwa polskich żołnierzy. Lektura tej książki skłania do refleksji: jak wiele jest w stanie znieść człowiek, jak wielką musi mieć siłę charakteru, aby bronić wyznawanych przez siebie wartości, jak ocalić w sobie odwagę, która nierzadko balansuje na granicy życia i śmierci. Mimo, że pamięć o generale Andersie starano się wymazać ze świadomości kolejnych pokoleń, jego postać wciąż symbolizuje niezłomność, hart ducha i patriotyzm.

Dla czytelników w kraju może być niespodzianką, że gen. Władysław Anders, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i autor powszechnie znanych wspomnień Bez ostatniego rozdziału, jest również autorem wnikliwej analizy przyczyn klęski Hitlera na froncie wschodnim 1941-1945. Publikacja była wydana na uchodźstwie, ale nigdy nie doczekała się szerszego upowszechnienia. Przyczyny przegranej III Rzeszy autor dzieli na cztery kategorie: 1. Błędy Hitlera natury wojskowej 2. Błędy Hitlera natury moralno-psychologicznej 3. Pomoc moralna i dostawy amerykańsko-brytyjskie 4. Bombardowanie strategiczne III Rzeszy przez Anglosasów i wiązanie sił niemieckich na Zachodzie Obraz wojny na froncie wschodnim pióra gen. Andersa dopełnia opis brutalnej polityki Niemiec wobec ludności cywilnej oraz zbrodnie popełniane na radzieckich jeńcach wojennych na skalę niespotykaną na innych teatrach działań wojennych. Mimo terroru stosowanego wobec ludności cywilnej, która niejednokrotnie – szczególnie na terenach Ukrainy i Białorusi – witała wkraczające w 1941 roku oddziały Wehrmachtu jak wyzwolicieli od stalinowskiego reżimu, mimo niehumanitarnego postępowania z poddającymi się czerwonoarmistami, Niemcy nie mieli problemu z rekrutowaniem obywateli ZSRR do służby po swojej stronie. Ten fragment wojny gen. Anders omawia dość obszernie, ukazując zagmatwaną historię wschodnich formacji ochotniczych walczących u boku Hitlera.