Jacek Kopciński

Klasa IVPodręcznik przeznaczony dla uczniów 4 klasy liceum i technikum. Materiał z epoki współczesność w układzie chronologicznym.Ostatnia część w cyklu:Współczesność.Posiada oznaczenie zmian wg MEN (2024 r.).Zawiera treści z zakresu podstawowego i rozszerzonego. Zagadnienia przeznaczone dla uczniów realizujących język polski w zakresie rozszerzonym są wyraźnie oznaczone.

W podręczniku Przeszłość i dziś dla klasy 4 omówione są najważniejsze nurty, zjawiska i dzieła literackie na tle przełomowych wydarzeń historycznych po roku 1956 i w kontekście istotnych kierunków filozoficznych i estetycznych. Materiał nauczania jest ułożony chronologicznie i podzielony na działy według epok historycznoliterackich, a te – na rozdziały odpowiadające najważniejszym zagadnieniom poszczególnych epok. Chronologiczny układ treści nauczania pozwala uczniom poznawać literaturę i kulturę ze świadomością procesu historycznoliterackiego, w „naturalnym” porządku i w różnych kontekstach. Stałą cechą serii jest wiązanie perspektywy historycznej i współczesnej. Tej zasadzie podporządkowano prezentację i interpretację zjawisk kultury. Starannie dobrana faktografia ilustruje żywe dziedzictwo, formujące i wzbogacające współczesność. Element Dialogi z tradycją służy uświadomieniu uczniom, jak teksty współczesne nawiązują do przeszłości i jak przeszłość ożywa dzięki współczesnym reinterpretacjom. W centrum uwagi autora pozostaje tekst literacki. Jego interpretacja ma służyć refleksji nad kondycją człowieka we współczesnym świecie i sprzyjać kształtowaniu tożsamości ucznia. Podręcznik jest wystarczającym źródłem do poznania tych utworów, które podstawa programowa zaleca czytać we fragmentach. Dzieła, które mają być poznane w całości, są reprezentowane fragmentami oraz omówieniami całości. Każdy tekst literacki jest opatrzony Wskazówkami do analizy i interpretacji, które są dla ucznia zachętą i instrukcją do pracy z tekstem oraz samodzielnego odkrywania jego struktury i sensów. Lektury przeznaczone do czytania w całości mają – oprócz obudowy fragmentów – tzw. Przewodniki po lekturze. Istotną częścią opracowania lektur są ciekawe, zróżnicowane, nieschematyczne polecenia dla uczniów (Czytamy, analizujemy, interpretujemy). Jednym z ważnych celów tych poleceń jest kształtowanie świadomości kształtu językowo-stylistycznego i niesionych przez ów kształt znaczeń. Lektura tekstów literackich i odbiór tekstów kultury wykorzystywana jest także jako okazja do doskonalenia umiejętności komunikacyjnych (tworzenia tekstów własnych).

Materiał nauczania jest ułożony chronologicznie i podzielony na działy według epok historycznoliterackich, a te – na rozdziały odpowiadające najważniejszym zagadnieniom poszczególnych epok. Chronologiczny układ treści nauczania pozwala uczniom poznawać literaturę i kulturę ze świadomością procesu historycznoliterackiego, w „naturalnym” porządku i w różnych kontekstach. Stałą cechą serii jest wiązanie perspektywy historycznej i współczesnej. Tej zasadzie podporządkowano prezentację i interpretację zjawisk kultury. Starannie dobrana faktografia ilustruje żywe dziedzictwo, formujące i wzbogacające współczesność. Element Dialogi z tradycją służy uświadomieniu uczniom, jak teksty współczesne nawiązują do przeszłości i jak przeszłość ożywa dzięki współczesnym reinterpretacjom. W centrum uwagi autora pozostaje tekst literacki. Jego interpretacja ma służyć refleksji nad kondycją człowieka we współczesnym świecie i sprzyjać kształtowaniu tożsamości ucznia. Podręcznik jest wystarczającym źródłem do poznania tych utworów, które podstawa programowa zaleca czytać we fragmentach. Dzieła, które mają być poznane w całości, są reprezentowane fragmentami oraz omówieniami całości. Każdy tekst literacki jest opatrzony Wskazówkami do analizy i interpretacji, które są dla ucznia zachętą i instrukcją do pracy z tekstem oraz samodzielnego odkrywania jego struktury i sensów. Lektury przeznaczone do czytania w całości mają – oprócz obudowy fragmentów – tzw. Przewodniki po lekturze. Istotną częścią opracowania lektur są ciekawe, zróżnicowane, nieschematyczne polecenia dla uczniów (Czytamy, analizujemy, interpretujemy). Jednym z ważnych celów tych poleceń jest kształtowanie świadomości kształtu językowo-stylistycznego i niesionych przez ów kształt znaczeń. Lektura tekstów literackich i odbiór tekstów kultury wykorzystywana jest także jako okazja do doskonalenia umiejętności komunikacyjnych (tworzenia tekstów własnych). Przewidziane w podstawie programowej zagadnienia językoznawcze zostały omówione w odrębnych rozdziałach, zintegrowanych – tam, gdzie było to możliwe – z treściami z zakresu literatury i kultury. Poza materiałem historycznoliterackim i językoznawczym podręcznik wprowadza różnorodne interdyscyplinarne konteksty interpretacyjne: plastyczne, filozoficzne, kulturowe i historyczne oraz biograficzne. Ciekawy dobór dzieł plastycznych ma sprzyjać pogłębionej refleksji nad kulturą, a przede wszystkim – pomagać w zrozumieniu tekstów literackich. Wiele ilustracji zostało opatrzonych rozbudowanym komentarzem, który wprowadza ucznia w podstawy odbioru dzieła sztuki, i poleceniami ukierunkowującymi interpretację. Naprzemienny układ przystępnie napisanych partii wykładowych, „okienek” z wiadomościami encyklopedycznymi bądź ciekawostkami, interesujących i nieschematycznych streszczeń utworów. Taki kształt książki nawiązuje do dobrze uczniom znanej formy hipertekstu. Atrakcyjna, a zarazem prosta i przejrzysta forma ułatwia percepcję materiału i pracę z książką.

W szkicach Kopcińskiego uważna interpretacja łączy się z osobistym stosunkiem autora do prezentowanych spektakli. Myśl Kierkegaarda, który uważał, że subiektywne życie jest najlepszym sprawdzianem dla prawd ogólnych, znajduje tu swoje odzwierciedlenie.

Książka Jacka Kopcińskiego to zapis wieloletniej przygody intelektualnej, której sprawcą był Miron Białoszewski „do słuchu” – poeta rejestrujący na taśmie utwory własne i poetów romantycznych, i niczym widmo ciągle obecny na zachowanych nagraniach. Białoszewski po to nagrywał swoje wiersze i prozę, stwierdza Kopciński, by zatrzymać siebie w poetyckim uniesieniu lub reporterskim porywie; kiedy poeta mówi przed mikrofonem czwartą część. Dziadów czujemy, że tę romantyczną partyturę myśli, uczuć i przeżyć traktuje jako dzieło napisane specjalnie dla niego. Kopciński, znawca dramaturgii i teatru Białoszewskiego, bada te tajemnicze momenty transu akustycznego, wsłuchując się w głos poety. Wyjątkowa recytacja Dziadów wykonywanych solo przez Białoszewskiego brzmi w uszach Kopcińskiego jak zaklęcia współczesnego guślarza usiłującego wywołać z tekstu Mickiewicza widmo tego, co w nim samym sekretne i wyparte, a teraz powracające za sprawą akustycznego performansu. Oprócz szkiców poświęconych nagraniom poety, jego stosunkowi do twórczości Mickiewicza i tradycji romantycznej, książka zawiera m.in. interpretację tajemniczego cyklu Frywole, będącego zapisem transgresyjnego doświadczenia z pogranicza życia i śmierci oraz opis opartego na tekstach Białoszewskiego spektaklu Pudełko, którego współautorem był Kopciński. Tom zamyka transkrypcja ścieżki dźwiękowej Gustawa zestawiona z tekstem dramatu Mickiewicza. Jacek Kopciński  – historyk literatury, dramatolog, krytyk teatralny.  Autor książek: Gramatyka i mistyka. Wprowadzenie w teatralną „osobność” Mirona Białoszewskiego (1997), Którędy do wyjścia? Szkice i rozmowy teatralne (2002), Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Zbigniewa Herberta (2008), Transformacja. Dramat polski po 1989 roku. Antologia (2012/3), Powrót „Dziadów” i inne szkice teatralne, (2016), Wybudzanie. Dramat polski-interpretacje (2018).

Na przekór filozoficznym przeświadczeniom epoki, wbrew dominującym tendencjom teatralnym, wobec obojętności większości badaczy i krytyków, w wąskim gronie utalentowanych entuzjastów, którzy na różne sposoby usiłują zaciekawić swoją twórczością wydawców i dyrektorów scen, powstają dziś teksty stale i od nowa sprawdzające możliwości podmiotowego przeżywania świata w jego wielu wymiarach. Co więcej, są to utwory w taki sposób angażujące odbiorcę, by to on sam jako czytelnik albo widz musiał wziąć na siebie ciężar zdegradowanej kondycji bohatera złapanego w pułapkę ponowoczesnych antynomii, aby następnie swoje estetyczne doświadczenie istoty na powrót „dramatycznej” przemieniać w osobiste doświadczenie jednostkowe i społeczne. A wszystko to w pełnej wolności i na własną odpowiedzialność, w nadziei na poznanie, które nie polega jedynie na krytycznej dekonstrukcji dominujących w tekście dyskursów, ale także - dzięki lekturowej uwadze i wrażliwości - na wniknięciu w konflikt etyczny i światopoglądowy bohatera wystawianego na próbę takich zdarzeń, w których ludzkie życie ujawnia swoje jakości metafizyczne. Teksty wielu sztuk interpretowanych w tym tomie dowodzą, że konflikt taki nie znika ostatecznie z horyzontu doświadczeń bohaterów współczesnego dramatu, jest on jednak coraz słabiej słyszalny i dlatego wymaga szczególnego zaangażowania odbiorcy w jego odczytanie. Jacek Kopciński, fragment wstępu "Niezniszczalna matryca"

Dziady wracają nieuchronnie, bo arcydzieło Mickiewicza wprawia w ruch dwie sfery Wielkiej Całości: niewidzialną i widzialną. Jacek Kopciński w mistrzowski sposób opisuje ruchy tych sfer we współczesnych inscenizacjach teatralnych. Krzysztof Rutkowski

PRZESZŁOŚĆ TO DZIŚ serię podręczników do języka polskiego dla liceum i technikum Ceniony i popularny tytuł został dostosowany do nowej podstawy programowej. Charakteryzują go: nowy podział treści nauczania: klasa I obejmuje epoki od antyku do romantyzmu, klasa II – od pozytywizmu do 1945 r., klasa III – literaturę po 1945 r. mniejsza objętość (ograniczenie materiału, co ułatwi realizację programu) nowe elementy i działy: „Przewodnik po lekturze” (obszerne opracowanie lektur z podstawy programowej) i „Przypomnienie lektury z gimnazjum” (ćwiczenia wykorzystujące zdobyte już umiejętności, powtórzenie wiadomości z poprzednich etapów edukacyjnych) funkcjonalnie opracowane zagadnienia z nauki o języku zmieniony dział „Do matury krok po kroku”, przygotowany pod kątem wymagań do egzaminu maturalnego od 2015 r. nowoczesna i przejrzysta szata graficzna.

PRZESZŁOŚĆ TO DZIŚ seria podręczników do języka polskiego dla liceum i technikum. - nowy podział treści nauczania: klasa I obejmuje epoki od antyku do romantyzmu, klasa II - od pozytywizmu do 1945 r., klasa III - literaturę po 1945 r. - mniejsza objętość (ograniczenie materiału, co ułatwi realizację programu) - nowe elementy i działy: ,,Przewodnik po lekturze" (obszerne opracowanie lektur z podstawy programowej) i ,,Przypomnienie lektury z gimnazjum" (ćwiczenia wykorzystujące zdobyte już umiejętności, powtórzenie wiadomości z poprzednich etapów edukacyjnych) - funkcjonalnie opracowane zagadnienia z nauki o języku - zmieniony dział ,,Do matury krok po kroku", przygotowany pod kątem wymagań do egzaminu maturalnego od 2015 r. - nowoczesna i przejrzysta szata graficzna. Wydanie dostosowane do użytku wieloletniego. Numer dopuszczenia MEN: 498/4/2013/2016.

Książka Jacka Kopcińskiego nie tylko pogłębia odczytanie twórczości autora JASKINI FILOZOFÓW, ale wnosi także istotny wkład w rozumienie nowoczesnego teatru w jego skomplikowanych związkach z tekstem literackim. Rozpisując swoje sztuki na głosy, przekonuje Kopciński, Herbert stworzył wyjątkową formę literacko-teatralną, która sama w sobie stała się metaforą antropologiczną. Artur Grabowski