Menu

Joanna Lubecka

Władysław Gomułka był jednym z głównych przywódców obozu komunistycznego w momencie przejmowania władzy w Polsce po II wojnie światowej. Odsunięty w czasach stalinowskich w wyniku wewnątrzpartyjnych porachunków, powrócił jesienią 1956 r., dając ludziom nadzieje na demokratyzację systemu i uniezależnienie się od Moskwy. Nadzieje szybko się skończyły, a pozostał do końca lat 60. siermiężny, gomułkowski komunizm, wstrząsany kolejnymi paroksyzmami protestów społecznych. Zawarte w niniejszym tomie artykuły ukazują różne aspekty ówczesnej rzeczywistości i rolę, jaką odgrywał wtedy towarzysz "Wiesław".
Książka przedstawia krakowskie procesy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, w których sądzono niemieckich zbrodniarzy wojennych. Stara się odpowiedzieć na pytanie, czy w kraju, w którym trwała ostra walka o przejęcie władzy przez komunistów, mogły odbywać się sprawiedliwe, względnie niezależne od nacisków nowej władzy procesy? Ukazana została ówczesna atmosfera wokół procesów, sylwetki uczestników i codzienne warunki ich funkcjonowania w trudnych powojennych realiach oraz dylematy prawne, z którymi konfrontowani byli polscy prawnicy. Przybliżono również sylwetki niemieckich oskarżonych, warunki w jakich byli więzieni oraz sposób ich traktowania podczas procesów. W książce zwrócono uwagę, że niekwestionowaną zasługą polskich prawników było przedstawienie niemieckiej okupacji jako konsekwentnie realizowanego planu eksterminacji narodu polskiego, a nie pojedynczych, choć licznych zbrodni. Wobec współczesnych dyskusji wokół ludobójstw, stanowisko takie jest nadal aktualne i pożądane w polskiej narracji historycznej.