Magdalena Redo

WSTĘP / 5 ROZDZIAŁ 1. ZEWNĘTRZNE BEZPIECZEŃSTWO FINANSOWE JAKO ELEMENT BEZPIECZEŃSTWA EKONOMICZNEGO PAŃSTWA / 9 1.1. Istota bezpieczeństwa ekonomicznego państwa / 10 1.2. Bezpieczeństwo ekonomiczne państwa w dobie globalizacji / 12 1.3. Zewnętrzne i wewnętrzne bezpieczeństwo ekonomiczne państwa / 19 1.4. Istota zewnętrznego bezpieczeństwa finansowego państwa / 21 1.5. Specyfika zewnętrznych finansowych zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego państwa / 23 Literatura / 26 ROZDZIAŁ 2. ZMIANY W BILANSIE PŁATNICZYM JAKO ŹRÓDŁO ZEWNĘTRZNYCH ZAGROŻEŃ BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO PAŃSTWA / 31 2.1. Konstrukcja i międzynarodowe wytyczne w zakresie gromadzenia danych do bilansu płatniczego / 31 2.1.1. Rachunek bieżący / 32 2.1.2. Rachunek kapitałowy / 34 2.1.3. Rachunek finansowy / 34 2.1.4. Saldo błędów i opuszczeń / 40 2.2. Zmiany w bilansie obrotów bieżących w Polsce w latach 2004-2015 / 40 2.3. Kształtowanie się bilansu kapitałowego w Polsce w latach 2004-2015 / 47 2.4. Zmiany na rachunku finansowym bilansu płatniczego jako źródło zewnętrznych zagrożeń bezpieczeństwa finansowego w Polsce w latach 2004-2015 / 48 2.5. Saldo błędów i opuszczeń w bilansie płatniczym w latach 2004-2015 / 55 2.6. Odporność polskiego bilansu płatniczego na zagrożenia zewnętrzne / 57 2.7. Międzynarodowa pozycja inwestycyjna / 60 2.7.1. Konstrukcja międzynarodowej pozycji inwestycyjnej / 60 2.7.2. Zmiany międzynarodowej pozycji inwestycyjnej w Polsce w latach 2004-2015 / 63 Literatura / 68 ROZDZIAŁ 3. ZADŁUŻENIE ZAGRANICZNE / 71 3.1. Zadłużenie zagraniczne jako zagrożenie bezpieczeństwa finansowego państwa / 71 3.2. Państwa o największym zadłużeniu zagranicznym / 74 3.3. Przyczyny kryzysu zadłużeniowego państw rozwijających się / 79 3.4. Polskie zadłużenie zagraniczne do 2004 roku / 83 3.5. Zadłużenie zagraniczne Polski po wstąpieniu do Unii Europejskiej / 88 Literatura / 92 ROZDZIAŁ 4. OFICJALNE AKTYWA REZERWOWE / 95 4.1. Ogólna charakterystyka oficjalnych aktywów rezerwowych / 95 4.1.1. Rodzaje oficjalnych aktywów rezerwowych / 95 4.1.2. Znaczenie oficjalnych aktywów rezerwowych dla bezpieczeństwa finansowego państwa / 102 4.2. Oficjalne aktywa rezerwowe w Polsce / 107 4.2.1. Strategia zarządzania oficjalnymi aktywami rezerwowymi / 115 4.2.2. Elastyczna linia kredytowa MFW / 119 4.2.3. Ocena adekwatności poziomu aktywów rezerwowych w Polsce w latach 2004-2015 / 122 4.3. Aktywa rezerwowe na świecie / 129 4.3.1. Struktura walutowa światowych rezerw dewizowych / 132 4.3.2. Najwięksi posiadacze aktywów rezerwowych na świecie / 135 4.3.3. Relatywna wielkość zasobów rezerw walutowych / 142 4.4. Państwowe fundusze majątkowe / 146 4.4.1. Państwowe fundusze majątkowe – szanse i zagrożenia / 148 4.4.2. Aktywa państwowych funduszy majątkowych jako czynnik wzmacniający bezpieczeństwo finansowe państwa / 148 Literatura / 153 ZAKOŃCZENIE /157

Od czasu do czasu pojawiają się monografie, które mają wielką moc oddziaływania i zmieniania światopoglądu. (...) Prezentowane analizy zostały wykonane z niezwykłą starannością, podobnie jak i wypracowane przez autorkę propozycje praktycznych rozwiązań w zakresie podniesienia bezpieczeństwa ekonomicznego, a tym samym bezpieczeństwa państwa, które mogą być wykorzystane przez sprawujących władzę decydentów politycznych. (...) Trzeba podkreślić, że prezentowane w monografii badania mają charakter interdyscyplinarny. (...) Niezwykle ciekawą ofertą jest wykorzystanie modelu wielowarstwowej rekurencyjnej sztucznej sieci neuronowej w analizie działania mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Jej celem jest trafniejsze przewidywanie skutków działań narzędzi stabilizacyjnych. Propozycja jest wkładem autorki nie tylko w rozwój teorii w zakresie zarządzania bezpieczeństwem finansowym państwa, ale i praktycznym jej odzwierciedleniem. Z recenzji prof. dr. hab. inż. Macieja Marszałka Akademia Sztuki Wojennej, Wydział Bezpieczeństwa Narodowego Pojawienie się recenzowanej monografii uważam za bardzo ważny przyczynek do rozwoju badań nad skutecznością polityki pieniężnej w przeciwstawianiu się zjawiskom kryzysu finansowego i kształtowaniu bezpieczeństwa finansowego państwa. (...) Hipoteza naukowa pracy została zweryfikowana pozytywnie z bardzo interesującą konkluzją. W polityce ekonomicznej współczesnych państw ekspansję fiskalną należy ograniczać i w większym stopniu stosować politykę pieniężną, która stabilizuje bezpieczeństwo finansowe państwa i bardziej dynamizuje wzrost PKB, tym samym powiększając dobrobyt społeczny i indywidualny obywateli. (...) Wszystkie rozdziały monografii zostały napisane na wysokim poziomie naukowym. Szczególnie wysoko oceniam wykorzystanie w opracowaniu modelu wielowarstwowej rekurencyjnej sieci neuronowej do analizy działania mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Z recenzji prof. dr. hab. Mariana Nogi Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu

Waga i aktualność podjętej w niniejszej monografii problematyki bezpieczeństwa finansów publicznych wynika przede wszystkim z powszechności i trwałości zjawiska nierównowagi budżetowej oraz systematycznego wzrostu zadłużenia publicznego w większości współczesnych państw, którego rozmiary w warunkach ostatniego globalnego kryzysu finansowego zaczęły wymykać się spod kontroli władz publicznych, sprowadzając niektóre państwa na skraj bankructwa. Zakres poruszanych problemów badawczych jest szeroki i obejmuje trzy płaszczyzny: krajową na szczeblu sektora rządowego i na poziomie jednostek samorządu terytorialnego oraz ponadnarodową (tj. unijną). Choć obecnie (w 2017 r.) Polska wydaje się zachowywać kontrolę nad poziomem nierównowagi finansów publicznych zasadniczo przestrzegając unijnych i krajowych reguł fiskalnych, to jednak będące następstwem wieloletnich zaniedbań błędy w polityce dochodowej oraz ekspansywna polityka wydatkowa związana z finansowaniem wydatków emerytalnych oraz programów socjalnych może wpłynąć na naruszenie bezpieczeństwa finansów publicznych w przyszłości. Dla utrzymywania stabilności finansów publicznych istotne jest nie tylko zapewnienie wypłacalności państwa, ale przede wszystkim zagwarantowanie dostarczania przez władze publiczne odpowiedniego poziomu usług publicznych oraz dostosowania polityki fiskalnej do nowych wyzwań związanych z nadawaniem impulsów rozwojowych gospodarce. Monitorowanie prognoz deficytu i długu publicznego oraz ryzyka związanego ze stabilnością finansów publicznych jest kluczowe dla określenia niezbędnych do podjęcia działań po stronie dochodów i wydatków, jak również dla utrzymania wiarygodności gospodarczej i zaufania rynków. Choć zadłużenie sektora samorządowego ogółem stanowi obecnie jedynie ok. 8% państwowego długu publicznego, niemniej to na jednostkach samorządowych ciąży obowiązek wykonywania bardzo wielu ważnych, a przy tym kosztochłonnych i problematycznych zadań publicznych (takich jak: oświata, czy ochrona zdrowia). JST pozostają przy tym najpoważniejszym inwestorem w sektorze publicznym, a realizowane przez nie inwestycje stanowią swoiste koło zamachowe polskiej gospodarki i jeden z kluczowych czynników sprawczych wzrostu PKB. Tymczasem system finansowania zadań samorządowych JST opiera się w przeważającej części na transferach (w formie dotacji i subwencji) przekazywanych z budżetu państwa, często z naruszeniem konstytucyjnej reguły adekwatności. Postępująca globalizacja oraz wzrost zakresu integracji ekonomicznej i finansowej w państwach Unii Europejskiej wymagają, by kwestie bezpieczeństwa finansów publicznych odnieść także na szczebel międzynarodowy (unijny). Europa to kontynent o najwyższej ingerencji sektora finansów publicznych w gospodarkę, a więc najwyższych podatkach i wydatkach publicznych w relacji do PKB oraz silnej przez długie lata ekspansji fiskalnej, której efektem są wysokie długi publiczne większości państw UE. Skutkiem tego jest wzrost ryzyka inwestycyjnego, droższy kapitał i mniej swobodny dostęp do niego, odczuwane zwłaszcza przez mniej wiarygodne państwa, co dodatkowo obniża ograniczaną już względnie wysokimi daninami publicznymi zyskowność działalności gospodarczej w UE.