Piotr K. Oleś

Nowoczesny podręcznik poświęcony zagadnieniom psychologii rozwojowej dorosłych: przedstawia całościowe ujęcie tematyki dotyczącej zmian w funkcjonowaniu człowieka w okresie dorosłości, zawiera wszystkie treści objęte minimum programowym studiów magisterskich z psychologii w zakresie psychologii ogólnej i rozwojowej z elementami psychologii osobowości, podręcznik dla studentów psychologii, pedagogiki i pokrewnych dyscyplin.

To nie marzenia zmieniają rzeczywistość, ale konkretne decyzje i wybory. Niektóre niezwykle twórcze, inne fatalne w skutkach. Do dziś nosimy w sobie konsekwencje nieposłuszeństwa Adama i Ewy w raju. O znaczeniu decyzji opowiadają biblijne historie z drzewem w tle i te o losach wielu „marnotrawnych” braci. Jednakże, czy jesteśmy w Edenie, czy pod dębami Mamre, czy też w Jerychu, Bóg staje na zakręcie dziejów i stale mówi: JESTEM! On nigdy nie porzucił stworzonego przez siebie dzieła. Odkupienie człowieka to jedna z kluczowych decyzji Boga, która niezmiennie – zmienia świat.

Książka zawiera krytyczny przegląd teorii, które wniosły największy wkład w rozwój psychologii osobowości w ubiegłym i na początkach bieżącego wieku oraz określają kształt współczesnej nauki o osobowości. Panoramiczne ujęcie umożliwia poznanie i wzajemną konfrontację różnych systemów teoretycznych, prezentuje główne zagadnienia psychologii osobowości, daje orientację w nurtach badań. Konstrukcja monografii opiera się na trzech kluczowych kontrowersjach, różnie rozwiązywanych w ramach nauki o osobowości, Są to, po pierwsze – pytanie o charakter motywacji: świadoma czy nieświadoma? Po drugie – problem, jakie czynniki wpływają na zachowanie: cechy uwarunkowane biologicznie czy poznawcza interpretacja sytuacji? Po trzecie – kwestie, jakie programy człowiek realizuje na przestrzeni życia: biologiczne czy intencjonalne? Poszczególne rozdziały ukazują alternatywne lub komplementarne próby odpowiedzi na wiele bardziej szczegółowych pytań i problemów. Książka adresowana jest głównie do psychologów, studentów psychologii oraz pedagogiki i socjologii, a także do przedstawicieli innych nauk: społecznych, medycznych i humanistycznych, dla których wiedza o osobowości jest interesująca i ważna.

Książka zawiera krytyczny przegląd teorii, które wzniosły największy wkład w rozwój psychologii osobowości w ubiegłym i początkach bieżącego wieku oraz określają kształt współczesnej nauki o osobowości. Panoramiczne ujęcie pozwala poznać wzajemną konfrontację różnych systemów teoretycznych, prezentuje główne zagadnienia psychologii osobowości, daje orientację w nurtach badań.

Kryzys wieku średniego - zjawisko wpisane w bieg życia czy użyteczny mit pozwalający radzić sobie z nieuniknionymi zmianami i stratami? Czy z wyzwaniami również? Czy można w wieku średnim kontynuować program wczesnej dorosłości? Jakim kosztem? Jak rekonstruujemy świat znaczeń osobistych, gdy zmienia się nasza emocjonalność w okresie przełomu połowy życia? Kiedy jest już za późno na wielką zmianę życiową oraz co jej sprzyja? Co oznacza zjawisko „teraz albo nigdy"? Jak dokonujemy bilansu półmetka i do czego może to prowadzić? Jaką rolę odgrywa świadomość czasu, rozeznanie osobistego potencjału, zdolność do konstruowania autorskiego planu na przyszłość? Wreszcie, co jest charakterystyczne dla kobiet, a co typowe dla mężczyzn? I jak bardzo jako osoby różnimy się sposobem przechodzenia połowy życia? To niektóre z pytań - nie ma na nie jednoznacznych i prostych odpowiedzi w tej książce, w psychologii bowiem większość rozwiązań rozpoczyna się od „to zależy...". Monografia, obok zaprezentowanych teorii i badań, niesie zaproszenie do refleksji, może też wyzwanie, sugeruje poszukiwanie wraz z autorem niejednoznacznych i nierzadko trudnych odpowiedzi na nieproste pytania. Pytania, jakie wywołuje w nas poczucie wolności, odpowiedzialności i czasu.

Psychologia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki. W ślad za poszerzaniem się zakresu wiedzy psychologicznej, postępującym rozwojem teorii oraz badań naukowych, powinno – przynajmniej w założeniach – postępować doskonalenie oddziaływań profesjonalnych. Psychologia, za sprawą szczególnego przedmiotu badań naukowych i profesjonalnych oddziaływań, stawia przed uprawiającymi ją specjalistami ogromną odpowiedzialność, także etyczną. Jednocześnie psycholog jako zawód zaufania społecznego pozostaje wciąż zawodem prawnie nieuregulowanym. Dodatkowo administracyjne zmiany w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego nie pozostają bez wpływu na jakość kształcenia przyszłych psychologów. Jerzy M. Brzeziński i Piotr K. Oleś stawiają pytanie: jak uprawiać niełatwy zawód psychologa, by był nieustannym wyzwaniem – dla siebie i innych, jak nie popadać w rutynę i nie dokonywać nieuzasadnionych uproszczeń? Czytelnik znajdzie w tej książce kompendium wiedzy na temat ścieżki kształcenia psychologów, możliwości poszerzania kompetencji zawodowych po dyplomie czy rozwoju kariery akademickiej. Autorzy wskazują na standardy prowadzenia badań naukowych, nauczania psychologii, a także dobre praktyki prowadzenia działalności profesjonalnej – czy to w gabinecie, czy to w roli eksperta lub popularyzatora wiedzy. Nie unikają przy tym krytyki zjawisk i procesów, które negatywnie wpływają na tożsamość zawodową psychologów oraz społeczne zaufanie do nich. Przesłanie, jakie chcieliśmy oddać w tej monografii, sprowadza się do znajomości i przestrzegania kryteriów dobrych praktyk psychologicznych – w badaniach naukowych, kształceniu, świadczeniu usług psychologicznych, popularyzacji i wypełnianiu roli społecznej psychologa. Jeszcze jednym ważnym celem – choć zabrzmi to nazbyt osobiście – było wyrażenie zawodowej tożsamości, identyfikacji zarówno z Uniwersytetem, jak i z psychologią i jej misją zawodu zaufania publicznego. Psychologia – z tej racji, że przygotowuje do pracy z ludźmi oraz, że uczestnikami naszych badań są konkretne osoby – jest nauką szczególną. Studia psychologiczne mają przygotowywać do rozumienia człowieka i do współdziałania z nim, są więc szczególnie odpowiedzialne, podobnie badania naukowe, publikowanie, formułowanie ekspertyz czy popularyzacja. Z tekstu