Brzeziński Jerzy M.

Wiedza z zakresu metodologii badań psychologicznych stanowi najbardziej zasadniczy fundament warsztatu pracy psychologa. Bierna znajomość metodologii umożliwia zrozumienie i krytyczną ocenę naukowych tekstów psychologicznych zdających sprawę z przeprowadzonych badań empirycznych. Czynna znajomość z kolei pozwala na samodzielne zaprojektowanie i przeprowadzenie badań, a także przeanalizowanie i zinterpretowanie uzyskanych wyników. Świadomość metodologiczna badacza wykracza daleko poza biegłość w stosowaniu pakietów statystycznych. W nowym, zaktualizowanym wydaniu klasycznego już (ponad 900 cytowań w bazie Google Scholar!) podręcznika Metodologia badań psychologicznych Jerzy M. Brzeziński przedstawia autorski model struktury procesu badawczego w psychologii i innych naukach społecznych, a następnie szczegółowo objaśnia każdy z etapów postępowania. Kolejne części podręcznika autor poświęca: • Naturze procesu badawczego w psychologii – przedstawiono tu istotę poznania naukowego w naukach empirycznych oraz scharakteryzowano psychologię właśnie jako naukę empiryczną, traktującą o związkach między zmiennymi. Czytelnik zapozna się także z definicjami zmiennych, sposobami ich konstruowania oraz z ich klasyfikacjami. Tu także przedstawiono typy problemów badawczych i hipotez oraz strukturę procesu badawczego. • Uwarunkowaniom procesu badawczego w psychologii i innych naukach społecznych – opisano tu zewnętrzne i wewnętrzne determinanty procesu badawczego, a także etyczny kontekst prowadzenia badań naukowych. • Podstawom zastosowań metod statystycznych w badaniach psychologicznych – tę część poświęcono różnym sposobom doboru osób do badań, miarom siły związku między zmiennymi oraz testom istotności różnic – wraz z dobranymi do nich wskaźnikami wielkości efektu. • Modelom sprawdzania hipotez – Czytelnik znajdzie tu prezentację modeli: eksperymentalnego, korelacyjnego oraz nieeksperymentalnego ex post facto. • Podstawom konstrukcji testów psychologicznych oraz kulturowej adaptacji testów – Czytelnik zapozna się tu z podstawowymi wymaganiami stawianymi współcześnie testom psychologicznym – z naciskiem na zagadnienia trafności, rzetelności i błędu standardowego pomiaru oraz przedziałową interpretację uzyskanego wyniku. Autor omówił też zagadnienia analizy wyników testów przedstawionych pod postacią profilów. Tę część uzupełnia bardzo ważna problematyka adaptacji kulturowej testów. Pisząc niniejszy podręcznik, zwracałem uwagę, aby służył on zarówno tym (zwłaszcza studentom pierwszych lat studiów, gdyż do nich jest przede wszystkim adresowany), którzy wpierw chcą zrozumieć przekazywaną im wiedzę psychologiczną, która wszak – przypominam i podkreślam, że psychologia jest nauką empiryczną! – pochodzi z badania empirycznego, zanim przejdą do jej wykorzystywania we własnej praktyce (diagnostycznej, terapeutycznej, profilaktycznej), jak i tym (studentom ostatnich lat studiów magisterskich i studiów doktoranckich), którzy sami chcą wiedzę psychologiczną (naukową!) wzbogacać, prowadząc samodzielne badania empiryczne – dla studentów taką pierwszą, poważną okazją będzie praca magisterska, a dla słuchaczy studiów doktoranckich – doktorska. Z tekstu Nowy podręcznik autorstwa Jerzego Brzezińskiego Metodologia badań psychologicznych stanowi oryginalne osiągnięcie w stosunku do poprzednich edycji. Autor dokonał wielu istotnych zmian edycji poprzednich, a w nowej propozycji uwzględnił najnowszą literaturę światową. Ten podręcznik nie ma sobie równych w kontekście literatury światowej. Wieloletni wysiłek autora zaowocował powstaniem integralnej metodologii badań psychologicznych, uwzględniającej specyfikę psychologii jako dziedziny badań humanistycznych, relację tej metodologii do procesu poznawania naukowego, do metodologii ogólnej i procesu weryfikacji hipotez, relacje do psychometrii i postępowania diagnostycznego oraz reguł etycznych respektowanych w badaniu ludzi. Z recenzji prof. dr hab. Czesława Nosala

Etyka zawodu psychologa. Wydanie nowe to poszerzony i zaktualizowany podręcznik porządkujący wiedzę z zakresu etycznych aspektów działalności psychologa: · prowadzącego działalność badawczą, naukową oraz dydaktyczną – Autorzy omówili standardy postępowania wobec osób badanych, etyczne aspekty najbardziej kontrowersyjnych eksperymentów w historii psychologii oraz powinności psychologa jako członka społeczności naukowej. W tej części Czytelnik znajdzie także informacje dotyczące zasad nauczania etyki zawodu psychologa oraz etycznych aspektów nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla przedstawicieli innych profesji · prowadzącego działalność praktyczną jako diagnosta – w podręczniku zawarto informacje na temat standardów prowadzenia diagnozy, ochrony dokumentacji i stosowania testów psychologicznych oraz formułowania opinii i orzeczeń · udzielającego pomocy psychologicznej – Autorzy uporządkowali standardy udzielania pomocy psychologicznej (także osobom chorym, w podeszłym wieku oraz niepełnoletnim), dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego oraz zasady, jakimi powinien się kierować psycholog wypowiadający się w środkach masowego przekazu. Najważniejszą zmianą wprowadzoną w nowym wydaniu jest dodatkowa część podręcznika – pierwsze w Polsce opracowanie prezentujące opisy przypadków naruszenia przez psychologów standardów etycznych. Wszystkie case studies pochodzą z wieloletniej praktyki dr Zuzanny Toeplitz (przewodniczącej Sądu Koleżeńskiego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego I Instancji) oraz dr Małgorzaty Toeplitz-Winiewskiej (przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego). Przygotowując ten podręcznik, myśleliśmy o tym, aby mógł być on użyteczny jako pomoc dydaktyczna zarówno na zajęciach z etyki zawodu psychologa, jak i na zajęciach kształtujących wiedzę i umiejętności w zakresie metodologii badań psychologicznych, diagnostyki psychologicznej, pomocy psychologicznej czy działalności nauczycielskiej i ekspertalnej. Ponadto uznaliśmy, że w podręczniku etyki zawodu psychologa nie można pominąć ważnych zagadnień z podstaw etyki jako takiej. To na tym fundamencie można budować szczegółowe zalecenia odnoszące się do rozwiązań etycznie poprawnych w różnych sferach działalności zawodowej psychologa. Z tekstu

Jedyny na polskim rynku podstawowy podręcznik metodologii badań psychologicznych. Omawia strukturę procesu badawczego, dobór prób, modele eksperymentalne i inne ważne elementy metodologii. Osobny rozdział poświęcony jest założeniom teoretycznym testów psychologicznych. Książka przeznaczona jest dla studentów psychologii i pracowników naukowych. Wobec braku odpowiednich podręczników skorzystają z niej także studenci i pracownicy naukowi innych dziedzin humanistycznych, przede wszystkim socjologii i pedagogiki.

Psychologia i pedagogika są naukami empirycznymi, a to oznacza, że jedyną drogą wprowadzenia do nich nowych twierdzeń i teorii jest konfrontacja z danymi empirycznymi. Powtarzalność badań stanowi istotną cechę poznania naukowego. Metoda eksperymentu jest taką metodą, która pozwala na powtarzalność badania, czyniąc je intersubiektywnie komunikowalnym oraz intersubiektywnie kontrolowalnym i dostarcza wiedzy o najwyższym stopniu pewności. Podręcznik wprowadza Czytelnika – studenta psychologii, pedagogiki i dyscyplin pokrewnych (np. socjologii) – w podstawy eksperymentu zarówno laboratoryjnego, jak i terenowego, opartego na porównaniach dwugrupowych i na porównaniach wielogrupowych (odwołującego się do statystycznego modelu analizy wariancji). Obejmuje on pewne „minimum” metodologiczne, którego opanowanie przez Czytelnika umożliwia poprawne zaplanowanie i przeprowadzenie badań eksperymentalnych. Autor włożył wiele wysiłku, aby te skomplikowane zagadnienia wyłożyć w sposób systematyczny i przystępny dla osób z podstawowym przygotowaniem statystycznym.

Etyka zawodu psychologa. Wydanie nowe to poszerzony i zaktualizowany podręcznik porządkujący wiedzę z zakresu etycznych aspektów działalności psychologa: · prowadzącego działalność badawczą, naukową oraz dydaktyczną – Autorzy omówili standardy postępowania wobec osób badanych, etyczne aspekty najbardziej kontrowersyjnych eksperymentów w historii psychologii oraz powinności psychologa jako członka społeczności naukowej. W tej części Czytelnik znajdzie także informacje dotyczące zasad nauczania etyki zawodu psychologa oraz etycznych aspektów nauczania psychologii i prowadzenia szkoleń dla przedstawicieli innych profesji · prowadzącego działalność praktyczną jako diagnosta – w podręczniku zawarto informacje na temat standardów prowadzenia diagnozy, ochrony dokumentacji i stosowania testów psychologicznych oraz formułowania opinii i orzeczeń · udzielającego pomocy psychologicznej – Autorzy uporządkowali standardy udzielania pomocy psychologicznej (także osobom chorym, w podeszłym wieku oraz niepełnoletnim), dylematy etyczne w pracy psychologa sądowego oraz zasady, jakimi powinien się kierować psycholog wypowiadający się w środkach masowego przekazu. Najważniejszą zmianą wprowadzoną w nowym wydaniu jest dodatkowa część podręcznika – pierwsze w Polsce opracowanie prezentujące opisy przypadków naruszenia przez psychologów standardów etycznych. Wszystkie case studies pochodzą z wieloletniej praktyki dr Zuzanny Toeplitz (przewodniczącej Sądu Koleżeńskiego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego I Instancji) oraz dr Małgorzaty Toeplitz-Winiewskiej (przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego). Przygotowując ten podręcznik, myśleliśmy o tym, aby mógł być on użyteczny jako pomoc dydaktyczna zarówno na zajęciach z etyki zawodu psychologa, jak i na zajęciach kształtujących wiedzę i umiejętności w zakresie metodologii badań psychologicznych, diagnostyki psychologicznej, pomocy psychologicznej czy działalności nauczycielskiej i ekspertalnej. Ponadto uznaliśmy, że w podręczniku etyki zawodu psychologa nie można pominąć ważnych zagadnień z podstaw etyki jako takiej. To na tym fundamencie można budować szczegółowe zalecenia odnoszące się do rozwiązań etycznie poprawnych w różnych sferach działalności zawodowej psychologa. Z tekstu

Psychologia jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki. W ślad za poszerzaniem się zakresu wiedzy psychologicznej, postępującym rozwojem teorii oraz badań naukowych, powinno – przynajmniej w założeniach – postępować doskonalenie oddziaływań profesjonalnych. Psychologia, za sprawą szczególnego przedmiotu badań naukowych i profesjonalnych oddziaływań, stawia przed uprawiającymi ją specjalistami ogromną odpowiedzialność, także etyczną. Jednocześnie psycholog jako zawód zaufania społecznego pozostaje wciąż zawodem prawnie nieuregulowanym. Dodatkowo administracyjne zmiany w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego nie pozostają bez wpływu na jakość kształcenia przyszłych psychologów. Jerzy M. Brzeziński i Piotr K. Oleś stawiają pytanie: jak uprawiać niełatwy zawód psychologa, by był nieustannym wyzwaniem – dla siebie i innych, jak nie popadać w rutynę i nie dokonywać nieuzasadnionych uproszczeń? Czytelnik znajdzie w tej książce kompendium wiedzy na temat ścieżki kształcenia psychologów, możliwości poszerzania kompetencji zawodowych po dyplomie czy rozwoju kariery akademickiej. Autorzy wskazują na standardy prowadzenia badań naukowych, nauczania psychologii, a także dobre praktyki prowadzenia działalności profesjonalnej – czy to w gabinecie, czy to w roli eksperta lub popularyzatora wiedzy. Nie unikają przy tym krytyki zjawisk i procesów, które negatywnie wpływają na tożsamość zawodową psychologów oraz społeczne zaufanie do nich. Przesłanie, jakie chcieliśmy oddać w tej monografii, sprowadza się do znajomości i przestrzegania kryteriów dobrych praktyk psychologicznych – w badaniach naukowych, kształceniu, świadczeniu usług psychologicznych, popularyzacji i wypełnianiu roli społecznej psychologa. Jeszcze jednym ważnym celem – choć zabrzmi to nazbyt osobiście – było wyrażenie zawodowej tożsamości, identyfikacji zarówno z Uniwersytetem, jak i z psychologią i jej misją zawodu zaufania publicznego. Psychologia – z tej racji, że przygotowuje do pracy z ludźmi oraz, że uczestnikami naszych badań są konkretne osoby – jest nauką szczególną. Studia psychologiczne mają przygotowywać do rozumienia człowieka i do współdziałania z nim, są więc szczególnie odpowiedzialne, podobnie badania naukowe, publikowanie, formułowanie ekspertyz czy popularyzacja. Z tekstu