Wacław Sobieski

Autor wykorzystuje szereg wcześniej niewyzyskanych źródeł, ukazuje czasy kontrreformacji obfitujące w liczne tumulty, burdy i awantury, wszczynane przeciw innowiercom. Tłum, podbechtywany przez żarliwych kaznodziejów, „nienawidził, choć sam sobie nie zdawał sprawy dlaczego...”. Naprzeciw jednak tego tłumu stanęli obrońcy tolerancji - „garstka , którzy zgnębili w sobie żywiołowe, zwierzęce porywy. Ta garstka „jak pisze dalej Sobieski z charakterystyczną dla siebie emfazą - wzięła udział w pracy wszechludzkości, toczącej się od wieków, aby na ziemi na przekór wszelkim wybuchom namiętności ras, religii, narodów zstąpił kiedyś wymarzony, spodziewany przez tylu ...

Dnia 12 grudnia 1586 roku zmarł król Stefan Batory. Od tej chwili cała Polska podzieliła się na dwa obozy zaciekle zwalczające siebie nawzajem. Brzmi znajomo? A rzecz dotyczy wydarzeń sprzed czterystu trzydziestu lat, które autor przybliża barwnie i ze swadą wytrawnego gawędziarza. Wacław Sobieski przedstawia w kilku szkicach sylwetkę jednej z najwybitniejszych postaci złotego wieku Rzeczypospolitej – hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Wokół niego ogniskuje się większość wydarzeń tak ważnych dla historii naszego kraju w XVI stuleciu, zawartych w tej publikacji. Czytelnik znajdzie tu między innymi spektakularną relację z wolnej elekcji z 1587 roku, wydarzenia głośnego na całą ówczesną Europe, czy próby podporządkowania pogrążonego w chaosie państwa moskiewskiego przez akcje „kresowych królewiąt”, zwane Dymitriadami. Profesor Wacław Sobieski (1872–1935), to jeden z wybitnych polskich historyków – twórca tak zwanej nowej krakowskiej szkoły historycznej, członek Polskiej Akademii Umiejętności, autor około stu prac naukowych z historii Polski, szczególnie z XVI–XVII wieku.